Tối 31/12/2017, ngay sau chương trình thời sự Xinwenlianbo, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã có bài phát biểu chúc mừng năm mới lần thứ 5 trên truyền hình nước này. Đây cũng là thông điệp năm mới đầu tiên trên cương vị Tổng bí thư đảng Cộng sản Trung Quốc nhiệm kỳ hai của ông Tập.
"Thông điệp bóng bẩy"
Theo đánh giá, chủ đề thông điệp năm mới của ông Tập Cận Bình thay đổi theo từng năm. Thông điệp năm mới 2014, ông dùng từ "nổi bật" để đánh giá về những thành tựu của Trung Quốc trong năm 2013. Thông điệp những năm sau từ 2015-217 lần lượt là "khó quên", "vui vẻ", "xuất sắc, khó quên".
Tuy nhiên, đến thông điệp năm 2018, ông không dùng bất cứ cụm từ nào để khái quát về năm 2017 đã qua và thông điệp năm nay xuất hiện những khác biệt rõ ràng so với các bài phát biểu những năm trước.
Trong bài phát biểu năm 2018, ông dùng một loạt những thành ngữ và điển tích Trung Quốc để nhấn mạnh đến những thành tựu mà đảng Cộng sản Trung Quốc đã đạt được dưới sự lãnh đạo của ông trong năm qua.
Ví dụ, ngay đoạn đầu trước khi nhắc tới thành công của Đại hội 19, ông đã trích dẫn song song hai câu nói nổi tiếng trong văn bản thuộc Tứ thư Ngũ kinh của Trung Quốc: "Thiên đạo thù cần, nhật tân nguyệt dị", ý chỉ nỗ lực, siêng năng sẽ đạt thành quả, sự mới mẻ thay đổi từng ngày.
Đặc biệt, ở cuối bài, ông Tập đã mượn ý trong câu nói nổi tiếng của nhà chính trị, quân sự thời Bắc Tống Phạm Trọng Yêm: "Lo trước cái lo của thiên hạ, vui sau cái vui của thiên hạ". Ông Tập cho biết, chính quyền "phải nghĩ điều quần chúng nghĩ, lo điều quần chúng lo".
Ngoài ra, cụm từ "nhân dân" đã trở thành trung tâm của bài phát biểu. "Tôi xin chúc mừng những sáng tạo lớn lao mà nhân dân Trung Quốc tạo dựng nên" hay "Thành tựu phát triển vĩ đại của chúng ta do nhân dân tạo ra thì cũng nên do nhân dân chia sẻ". Trong báo cáo Đại hội ĐCSTQ hồi tháng 10, cụm từ nhân dân được nhắc tới hơn 200 lần.
Đáng chú ý, các con số gây ấn tượng mạnh cũng được ông Tập nêu bật trong lời chúc năm mới. Ví dụ: Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) của nước ta đã vươn lên dấu mốc 80 nghìn tỉ nhân dân tệ, 3.4 triệu người nghèo đã được tái định cư để thoát nghèo v.v...
Những con số này thực chất có ý nghĩa rất lớn đối với Trung Nam Hải, bởi thành tích này chứng minh "mục tiêu xây dựng toàn diện xã hội khá giả đã tiến thêm được bước lớn", đây cũng là lộ trình nằm trong học thuyết Giấc mộng Trung Hoa do ông Tập đề xướng.
Khái quát về năm 2017, thông điệp năm mới của Trung Quốc còn xuất hiện hai chủ ngữ chính gồm "tôi", "chúng ta".
Ví dụ: "Chúng ta đã tổ chức điểm binh sa trường ở căn cứ huấn luyện Chu Nhật Hòa", Chúng ta tiến hành kỷ niệm 80 năm ngày toàn dân kháng chiến", "Chúng ta đã tổ chức nhiều hoạt động ngoại giao đa phương trong và ngoài nước".
Hay: "Nhân kỷ niệm 20 năm Hồng Kông trở về tổ quốc, tôi đã đi thăm Hồng Kông và tận mắt chứng kiến, nhờ có tổ quốc hậu thuẫn kiên cường, Hồng Kông đã giữ vừng được sự phồn vinh, ổn định lâu dài, ngày mai chắc chắn sẽ càng thêm tươi đẹp".
Theo giới chuyên gia, việc khéo léo kết hợp các yếu tố trên là cách ông Tập khơi gợi lòng tự hào dân tộc, khích lệ sức phấn đấu của người dân Trung Quốc cũng như tái khẳng định mạnh mẽ thành công hiện nay không thể tách rời sự lãnh đạo của ĐCSTQ mà ông là nhân tố then chốt.
Tại Đại hội 19 vừa qua, Tư tưởng Tập Cận Bình về chủ nghĩa xã hội đặc sắc Trung Quốc trong thời đại mới đươc đưa vào Điều lệ đảng. Động thái này đã khẳng định, ông Tập trở thành nhà lãnh đạo quyền lực nhất kể từ thời Mao Trạch Đông.
"Bảng liệt kê thành tích đơn điệu"
Theo giới quan sát, do quá chú trọng làm nổi bật các thành tích trong năm qua - năm cuối cùng khép lại nhiệm kỳ lãnh đạo đầu tiên của ông Tập trên cương vị nhà lãnh đạo Trung Quốc nên thông điệp năm mới dường như chỉ là "bảng liệt kê thành tích đơn điệu, khô cứng".
Những thành tựu đối nội nổi bật được ông Tập liệt kê nằm trong các lĩnh vực xóa đói giảm nghèo, phát triển kinh tế, khoa học kỹ thuật.
Tuy nhiên, giới phân tích cho rằng, dù ông Tập đạt được thành công trong nhiệm kỳ đầu vượt xa ngoài dự kiến nhưng Giấc mộng Trung Hoa của ông vẫn bị đe dọa bởi một số vấn đề như vấn đề nhà ở, việc làm cho người dân ngoại tỉnh thu nhập thấp ở Bắc Kinh hay đồng Nhân dân tệ phá giá và "núi nợ" chất cao.
Hồi tháng 9, S&P Global Ratings đã hạ xếp hạng tín nhiệm dài hạn của Trung Quốc. Một số ý kiến lo lắng, thị trường tài chính thế giới sẽ biến động mạnh trước nguy cơ vỡ nợ của kinh tế Trung Quốc dù Bắc Kinh khẳng định, có đủ nguồn lực để ngăn chặn rủi ro này.
Với thành tựu đối ngoại, ông Tập ca ngợi, Trung Quốc đã tham gia tổ chức thành công hàng loạt các hội nghị đa phương quốc tế như: Diễn đàn kinh tế thế giới Davos, Diễn đàn hợp tác kinh tế châu Á - Thái Bình Dương APEC v.v....
"Tại các sự kiện khác nhau, tôi có đi sâu trao đổi ý kiến với các bên liên quan, các nước đều đồng thuận cùng thúc đẩy xây dựng cộng đồng vận mệnh chung nhân loại, nhằm tạo phúc cho nhân dân các nước trên thế giới", ông Tập cho biết.
Giới phân tích nhận định, trái với những khẳng định của ông Tập, trên thực tế, ngoại giao quân sự Trung Quốc trong năm qua đã phải đối đầu với không ít khó khăn như căng thẳng tranh chấp biên giới với Ấn Độ kéo dài gần hai tháng ở cao nguyên Doklam hay loạt dự án thủy điện do nước này đầu tư bị lên án, hủy bỏ tại Pakistan, Nepal vì Bắc Kinh đã đưa ra những quy định đi ngược với lợi ích quốc gia của các nước bản địa.
Vấn đề người Trung Quốc "càn quét" châu Phi, khai thác khoáng sản, săn bắn động vật quý hiếm vẫn là vấn đề nhức nhối nhưng chưa có biện pháp khắc phục đang gây làn sóng phản đối mạnh mẽ tại các quốc gia này.
Cuối bài thông điệp, ông Tập đã đưa ra những hứa hẹn lớn lao cả về đối nối và đối ngoại. Đặc biệt, ông khẳng định, Trung Quốc tích cực tham gia thực thi trách nhiệm và nghĩa vụ quốc tế: "[Trung Quốc] trước sau luôn là nước xây dựng hòa bình thế giới, cống hiến cho phát triển toàn cầu và bảo vệ trật tự quốc tế".
Tuy nhiên, giới chuyên gia cho rằng, dù được khẳng định chắc chắn bởi chính nhà lãnh đạo Trung Quốc đương nhiệm nhưng kết quả của những "hứa hẹn" trên ra sao thì thế giới còn phải chờ đợi các bước đi của Trung Quốc ở tương lai.