Nơi lưu giữ quá khứ hào hùng của Liên Xô
Chương trình vũ trụ của Liên Xô từng gây được tiếng vang rất lớn trong quá khứ, đáng tiếc là do sự sụp đổ của Liên bang, nhiều dự án cực kỳ tham vọng đã bị đóng băng rồi dần trôi vào quên lãng, trong đó có Tàu con thoi Buran.
OK-1K2 "Ptichka" là nguyên mẫu tàu con thoi Buran thứ hai được chế tạo, đáng tiếc là nó vẫn chưa hoàn thành
Vào năm 1974, Viện Thủy động lực học Trung ương Liên Xô (TsAGI) bắt tay vào việc phát triển tàu con thoi Buran, họ đã chế tạo một mẫu thử đường hầm gió tỷ lệ 1:3 bằng gỗ.
Mô hình thử nghiệm đường hầm gió của tàu con thoi Buran
Mô hình trên khá ấn tượng, tuy nhiên nó dễ dàng bị lu mờ khi so sánh với các tàu không được sử dụng đang lưu giữ trong một tòa nhà nằm trên hoang mạc thuộc đất Kazakhstan.
"Di tích lịch sử thời Liên Xô", tòa nhà MKZ tại sân bay vũ trụ Baikonur
Chương trình Buran đạt được thành công ban đầu khi hoàn thành nhiệm vụ đầu tiên (cũng là duy nhất) trong ngày 15/11/1988 ở chế độ không người điều khiển, tổng thời gian bay là 3 giờ 36 phút trên quỹ đạo.
Do khủng hoảng kinh tế thời hậu Xô Viết, dự án bị chấm dứt vào năm 1993, kết quả là chỉ có duy nhất chiếc OK-1K1 hoàn thành, đáng tiếc là nó đã bị phá hủy vào năm 2002 khi phần mái của nhà chứa bị đổ sập sau một trận bão lớn.
OK-1K2 "Ptichka" được đưa tới tòa nhà MKZ khi hangar cũ của nó bị sập năm 2002
Tương tự OK-1K1, OK-1K2 cũng được sử dụng kết hợp cho các bài thử nghiệm tĩnh và kiểm tra khả năng bay. Qua nhiều năm, một vài mẫu thử đã tìm được đường đến với công chúng nhưng vẫn còn một số khác còn nằm sâu trong bóng tối.
Chiếc Ptichka nằm ngay sau mẫu thử nghiệm kỹ thuật OK-MT
MKZ từng là một trong những cơ sở hiện đại và được kiểm soát với các điều kiện môi trường ngặt nghèo nhất dưới thời Liên Xô, tuy nhiên hiện tại những gì nhà thám hiểm Ralph Mirebs thấy được chỉ là sự hoang tàn, hoen gỉ đến rợn người.
Đáng chú ý nhất ở bên trong tòa nhà là hai tàu con thoi bị bỏ rơi, ngoài chiếc OK-1K2 sắp hoàn thiện thì còn một mẫu thử kỹ thuật mang mã OK-MT được chế tạo vào năm 1983, nó gần như giống hệt chiếc Ptichka.
Lớp gạch gốm cách nhiệt là chi tiết dùng để phân biệt OK-1K2 với OK-MT
Chiếc OK-1K2 được chế tạo vào năm 1988, khi chương trình Buran bị chấm dứt nó đã hoàn thành tới 95%, nếu không gặp phải số phận hẩm hiu thì Ptichka sẽ mang cái tên Burya.
Mặc dù có cùng kích thước nhưng trông OK-MT vẫn đơn giản hơn nhiều so với Ptichka
Ptichka từng nằm ngay cạnh OK-1K1, rất may là sau vụ tai nạn hồi năm 2002 nó vẫn gần như nguyên vẹn và được đưa tới tòa nhà MKZ để trở thành "bạn bè" với OK-MT.
Chiếc OK-1K2 nhìn từ phía sau
Cảm xúc của nhà thám hiểm
Mirebs viết trên blog của mình: "Cuộc chạy đua giữa hai siêu cường gây ảnh hưởng tích cực tới sự phát triển của khoa học kỹ thuật" nhưng ông nói thêm rằng: "Lịch sử đã chọn con đường của mình và dự án đã chết yểu từ giai đoạn phôi thai...
Bạn có thể nuối tiếc thời gian đã mất và đau buồn trước sự vĩ đại của quá khứ nhưng thực tế vẫn còn - nước Nga đang mất đi nhanh chóng vị thế của một cường quốc không gian hàng đầu".
Cửa sổ bên hông của mẫu thử OK-MT đã bị rời ra từ vài năm nay
Phần mũi của OK-MT, có thể thấy nó không có phần gạch chịu nhiệt
Mirebs mô tả thêm: "Một phần gạch chịu nhiệt của tàu đã bong tróc, cửa sổ cabin bị vỡ, trên thân là một lớp dày phân chim tích lũy sau 20 năm".
Kết cấu thép lớn này có tác dụng kết nối tàu con thoi với tên lửa Energia
Kết cấu khổng lồ trên có nhiệm vụ hỗ trợ đưa việc đưa tàu con thoi vào bệ phóng, trung tâm là một cần trục với sức nâng lên tới 400 tấn.
Cabin của tàu con thoi được trang bị nhiều màn hình hiển thị khá hiện đại so với thời điểm đó
Mặc dù phần vỏ tàu vẫn trong tình trạng không đến nỗi quá tệ thì nội thất lại khác hẳn, các màn hình hiển thị, ghế ngồi, sàn thép hay đường dây điện... nằm lẫn lộn với rác thải.
Bên trong thân tàu con thoi OK-1K2 "Ptichka"
Ngoài những con tàu trên, Liên Xô còn lên kế hoạch chế tạo loạt thứ hai gồm 3 chiếc với ký hiệu (OK-2K1, OK-2K2 và OK-2K3), nhưng chỉ có OK-2K1 "Baikal" là thành hình, hiện tại nó đang nằm tại sân bay Ramenskoye-Zhukovsky, ngoại ô Moskva.
Mẫu thử OK-MT nhìn từ phía sau
Sân bay vũ trụ Baikonur hiện vẫn là nơi phóng các tên lửa Soyuz đời mới của Nga, nhưng có vẻ như người Nga không còn mặn mà nghiên cứu chế tạo tàu con thoi nữa, điều này khiến cho hai nguyên mẫu đang được lưu giữ tại đây ngày càng bị xuống cấp theo thời gian.
OK-1K2 với phần khung xương chịu lực màu đỏ đặc trưng gắn trên lưng
Kết thúc chuyến tham quan, Ralph Mirebs đã phải thốt lên một câu cảm thán: "Thời gian và con người đã không cảm thấy tiếc nuối những con tàu khiến tình trạng hiện nay của chúng là vô cùng đáng thương"!
Tàu con thoi lớp Buran bị bỏ rơi trong tòa nhà MKZ, hiện vẫn chưa rõ tương lai của chúng rồi sẽ ra sao