Ngọc Mai có thể xem là một trường hợp đặc biệt trong showbiz tính đến hiện tại. Bước ra từ chương trình Ca sĩ mặt nạ (The Mask Singer) với ngôi vị quán quân, nhưng cô lại phải chịu làn sóng anti mạnh mẽ, với nhóm antifan lên tới hơn 55 ngàn thành viên. Chưa từng có quán quân chương trình âm nhạc nào lại bị anti dữ dội như vậy.
Điều đáng nói là, Ngọc Mai không phải ca sĩ kém. Cô có giọng hát, kỹ thuật, trình độ nhất định và thậm chí còn là thạc sĩ, giáo viên thanh nhạc. Thông thường, khán giả chỉ anti những ca sĩ thị trường hát kém, yếu kỹ thuật.
Bỏ qua những chuyện đời tư hay các phát ngôn gây tranh cãi, nhiều người thắc mắc về lí do vì sao một người có giọng hát như Ngọc Mai lại bị anti, chỉ trích nhiều đến thế.
Sự thật về giọng hát Ngọc Mai, có đang mặc chiếc áo quá rộng?
Bước ra khỏi chương trình Ca sĩ mặt nạ, Ngọc Mai nhận được nhiều lời ca tụng quá đà về giọng hát của cô như "coloratura soprano hàng đầu Việt Nam", "giọng hát quý hiếm bậc nhất", "tứ trụ nhạc thính phòng", "bậc thầy họa ngôn ca", "hát nhạc gì cũng hay và ra chất", "đệ nhất dân ca ba miền"…
Những lời ca tụng này hoàn toàn không đúng với thực lực của Ngọc Mai, tạo nên chiếc áo quá rộng và gây phản cảm cả trong công chúng lẫn giới chuyên môn. Đây là một nguyên nhân dẫn tới làn sóng anti mạnh mẽ.
Đầu tiên, Ngọc Mai không phải giọng coloratura soprano. Coloratura soprano (nữ cao màu sắc) là từ chỉ một loại sắc thái (fach) của giọng nữ cao (soprano), bắt nguồn từ nhạc cổ điển/Opera, dùng để phân biệt với các loại sắc thái giọng nữ cao khác như lirico soprano, spinto soprano, dramatic soprano, falcon soprano…
Theo định nghĩa từ wiki, coloratura soprano có âm vực rộng hơn so với các loại nữ cao khác, đặc biệt về âm khu cao. Giọng này có khả năng luyến láy các note ở âm vực cao rất tốt, được phân biệt với các loại giọng khác bằng sự linh hoạt trong việc chạy note và trills.
Các điều kiện của một giọng coloratura soprano gồm âm vực rộng, tessitura nằm trên quãng cao (quãng 6 với head voice), càng lên cao lại càng thoải mái, supported, sáng rực và có độ mở, âm lượng lớn hơn.
Coloratura soprano phải thực hiện được hàng loạt kỹ thuật hoa mỹ màu sắc như staccato, melisma, vocal runs, trillo… ở mức điêu luyện.
Loại giọng này đạt agility cực tốt và biến hóa ở quãng cao, đạt được tốc độ chạy note rất nhanh, chuyển quãng, chuyển giọng thần sầu. Nó có khả năng xử lý tốt, chuẩn xác loạt tác phẩm viết riêng cho giọng coloratura soprano.
Khác với các sắc thái giọng khác của loại giọng nữ cao, coloratura soprano đa phần không thuộc về bẩm sinh mà thiên về luyện tập. Tức là, một lirico soprano, spinto soprano hay dramatic soprano nếu luyện tập đúng cách và trường kỳ cũng sẽ thành coloratura soprano. Tất nhiên, vẫn có một số ít coloratura soprano mang tính bẩm sinh với những lợi thế trời cho có sẵn.
Coloratura soprano không phải giọng hiếm như những lời ca tụng về Ngọc Mai vì nó thiên về luyện tập nhiều hơn bẩm sinh. Coloratura soprano có mặt ở khắp các quốc gia, vùng miền, ngay cả Việt Nam cũng không thiếu.
Thuật ngữ về coloratura soprano được xuất phát và chủ yếu dùng trong Opera/nhạc cổ điển vì nó liên quan tới việc phân vai diễn, xử lý đúng tác phẩm. Tuy nhiên, hiện nay trong nhạc Pop cũng xuất hiện thuật ngữ này.
Nếu trong Opera/nhạc cổ điển, coloratura soprano được nhận định chủ yếu trên head voice thì ở Pop, nó được nhận định chủ yếu qua giọng thật (tất nhiên vẫn có cả head voice), falsetto, whistle...
Một giọng hát Pop để được gọi là coloratura soprano cần có quãng giọng cực rộng (thường trên 4 quãng 8 ), agility cực tốt, tốc độ chạy note cực nhanh, chuyển quãng thần sầu, thực hiện loạt kỹ thuật hoa mỹ trên giọng thật lẫn head voice, falsetto… Đặc biệt, ở nhạc Pop, các giọng nữ cao màu sắc còn phát triển cả whistle (giọng sáo) và control cực tốt trên quãng whistle. Tuy nhiên, các kỹ thuật hoa mỹ vẫn chủ yếu được nhận diện ngay trên giọng thật.
Một số coloratura soprano tiêu biểu trong Pop như Yma Sumac, Rachelle Ferrell, Mariah Carey, Minnie Riperton…
Dựa vào các lý thuyết trên, có thể nhận định, ca sĩ Ngọc Mai không phải coloratura soprano.
Nếu xét trên khía cạnh Opera/nhạc cổ điển, Ngọc Mai chưa bao giờ hát được một vở Opera nào dành cho coloratura soprano. Cô cũng chưa bao giờ hát chuẩn xác một ca khúc cổ điển dành cho coloratura soprano theo đúng nghĩa. Một số ca khúc cổ điển được Ngọc Mai thể hiện như The blue danube, Alleluia không hề trọn vẹn sắc thái coloratura soprano. Cụ thể, Ngọc Mai không supported chuẩn về head voice khi chạy note, không đạt được độ sáng của giọng coloratura khi lên cao.
Ngọc Mai chưa bao giờ suppoted tốt khi hát ở quãng 6 head voice (quãng thuận lợi và phát triển của coloratura soprano). Head voice của cô chỉ dừng supported ở quãng 5, lên tới quãng 6 là đóng cổ, mất supprted, kiểm soát không tốt. Trong khi đó một coloratura soprano thường supported tới tận E6, F6, thậm chí A6, B6.
Khi lên tới C6, D6, coloratura soprano sẽ bung được hết âm lượng, mở hoàn toàn, cộng hưởng vang dội và control rất tốt, đạt độ sáng cần có. Những điều này không hề có ở Ngọc Mai. Có thể so sánh Ngọc Mai với các coloratura soprano ở Việt Nam là Phạm Khánh Ngọc, Đào Tố Loan để thấy được điều này.
Nếu xét trên khía cạnh nhạc Pop, Ngọc Mai càng không thể là một coloratura soprano vì cô chuyển giọng rất lộ, chênh vênh, các kỹ thuật hoa mỹ thực hiện trên giọng thật yếu, rời rạc, quãng giọng không đồng nhất và không xử lý được ca khúc một cách linh hoạt.
Ngọc Mai không phải một giọng coloratura soprano. Cô là một giọng light lirico soprano.
Tuy nhiên, nhìn nhận một cách công bằng, Ngọc Mai là một light lirico soprano có kỹ thuật tốt khi thực hiện được nhiều đoạn chạy note nhanh, agility của cô khá ổn. Đó là thành quả học tập, rèn luyện của Ngọc Mai trong nhiều năm, rất đáng trân trọng.
Chỉ có điều, việc xưng tụng Ngọc Mai là coloratura soprano hàng đầu Việt Nam rất sai lầm và ảnh hưởng tiêu cực tới âm nhạc, thẩm mỹ của khán giả.
Thứ hai, Ngọc Mai không phải giọng hát chuyên về cổ điển/thính phòng. Cô có thể hát được một vài aria cổ điển cơ bản như Ave Maria, Alleuia nhưng chưa thực sự chuẩn xác về kỹ thuật (đặc biệt về cộng hưởng âm thanh). Và gần như bất kỳ sinh viên Nhạc viện nào cũng đều phải hát những aria cổ điển đó để tốt nghiệp.
Ngọc Mai có thiên hướng hát những dòng nhạc dân ca, trữ tình hơn là nhạc cổ điển thính phòng. Vì vậy, việc xưng tụng Ngọc Mai là "tứ trụ nhạc thính phòng" là chưa hợp lý và gây phản cảm.
Ngay cả việc hát dân ca, Ngọc Mai cũng có nhiều nhược điểm về cách nhả chữ, luyến láy, dù kỹ thuật khá tốt. Việc ca ngợi Ngọc Mai là "đệ nhất dân ca ba miền" khiến nhiều khán giả chạnh lòng.
Như vậy, những danh xưng, lời ca tụng quá đà được gán vào Ngọc Mai đã không phản ánh đúng thực lực giọng hát và tạo nên chiếc áo quá rộng với cô. Nhiều khán giả đặt kỳ vọng ở Ngọc Mai khi nghe thấy những danh xưng này, nhưng lại thất vọng vì cô không thể hiện đúng như mong đợi, nên quay ngược lại chỉ trích cô.
Ngọc Mai không có lỗi, cô là nạn nhân của một bộ phận fan cuồng bất chấp đúng sai để nâng thần tượng mình lên, dẫn tới sự khập khiễng về năng lực.
Ngọc Mai nên tỉnh táo trước những lời khen tặng, đừng quá ôm đồm
Ngọc Mai là một ca sĩ được đào tạo bài bản nên có kỹ thuật khá tốt. Tuy nhiên, kể từ khi bước ra khỏi Ca sĩ mặt nạ, cô liên tục có những màn live bị đánh giá là "thảm họa", khiến nhiều người phản cảm.
Một ca sĩ dù giỏi giang và tài năng đến đâu cũng chỉ hát hay một vài dòng nhạc nhất định và họ phải đầu tư kỹ lưỡng cho nó. Nhưng Ngọc Mai lại bị những lời ca tụng quá đà che mắt mà ôm đồm quá nhiều dòng nhạc, nhạc gì cũng hát. Cô hát từ cổ điển/thính phòng tới Pop, Rock, R&B, Jazz, dân ca… và thậm chí là cả chầu văn.
Mỗi loại nhạc trên đều có lịch sử, dấu ấn văn hóa, lối hát, kỹ thuật thể hiện riêng mà người nghệ sĩ phải khổ luyện, tìm tòi rất lâu mới hát được ra chất. Không ai đòi hỏi ca sĩ cổ điển đi hát Rock hoặc ngược lại vì hai lối hát khác nhau hoàn toàn.
Mỗi nghệ sĩ khi bước sang dòng nhạc không phải sở trường của mình đều phải rất cẩn trọng.
Ngọc Mai vì ham thể hiện bản thân mà hát thập cẩm nhiều dòng nhạc. Thế nhưng, cô lại thiếu đầu tư, chuẩn bị kỹ lưỡng, dẫn đến nhiều lần hát sai lời, chênh phô, xử lý không tinh tế, không ra được chất của bài hát.
Điển hình nhất, Ngọc Mai từng bị phản ứng dữ dội khi hát Cô Đôi Thượng Ngàn với thái độ thiếu nghiêm túc, sai lời, xử lý lạc lõng. Tiếp đó là các màn trình diễn Ngọn lửa cao nguyên (Rock), How could an angel break my heart (R&B) liên tục bị chê. Đây là một nguyên nhân lớn khiến cô bị khán giả quay lưng sau Ca sĩ mặt nạ.
Ngọc Mai là một nữ cao, có thế mạnh về head voice. Khi dùng head voice ở quãng cận cao, Ngọc Mai hát khá mượt mà và dễ chịu. Nhưng thay vì phát huy thế mạnh đó, cô lại ham thể hiện bản thân khi hát quá nhiều dòng nhạc.
Trong đó, có những dòng nhạc đòi hỏi phải hát quãng trầm tốt, mixed voice nội lực, melisma trên giọng thật linh hoạt… Những điều này, Ngọc Mai làm chưa tốt do chưa chuẩn bị kỹ lưỡng, dẫn đến chênh phô, thiếu supported và lộ rõ điểm yếu trong giọng hát.
Thậm chí, ngay cả khi sử dụng head voice, Ngọc Mai cũng ham lên quãng quá cao trên B5, khiến giọng hát thiếu supported, mất vang.
Chưa dừng lại ở đó, Ngọc Mai không chịu nhìn nhận khuyết điểm mà đặt cái tôi bản thân lên quá cao, bỏ qua đánh giá của khán giả. Cô tự nhận mình là người nghiên cứu âm nhạc kỹ lưỡng nên mắc cười trước những lời phê bình, góp ý.
Ngọc Mai cho rằng, mình đi hát lâu năm, có kinh nghiệm nên không dễ bị lung lay trước ý kiến trái chiều như các nghệ sĩ trẻ. Thậm chí, cô còn tự nhận giọng hát của mình chuyên chở những năng lượng tinh tế mà chỉ người tinh tế mới cảm được.
Cách ứng xử quá kiêu ngạo với công chúng, tự tin quá mức vào bản thân đã khiến hình ảnh Ngọc Mai tuột dốc trong lòng khán giả và trở nên phản cảm. Nhiều khán giả còn cảm thấy bị phản bội niềm tin khi đã từng rất yêu quý, đánh giá cao cô trong Ca sĩ mặt nạ.
Trên thực tế, Ngọc Mai vẫn là ca sĩ có năng lực và chuyên môn, nhưng lại non nớt khi bước vào ánh hào quang. Điều cô cần làm là tỉnh táo trước những lời ca tụng, khiêm tốn và nhìn nhận đúng về bản thân mình, từ đó lao động nghệ thuật nghiêm túc, sáng tạo hơn. Khán giả luôn bao dung với nghệ sĩ và sẽ quay lại với Ngọc Mai nếu cô thay đổi.