Trung Quốc "thay máu" bộ máy tuyên truyền vì sai lầm chiến lược?
Thông tin do hai nguồn tin nắm được nội dung thay đổi nhân sự tiết lộ với tờ Bưu điện Hoa Nam Buổi sáng (SCMP) hồi cuối tuần trước.
Theo đó, thay đổi lãnh đạo phụ trách tuyên truyền và quản lý mạng là một phần trong nỗ lực của Bắc Kinh nhằm sửa đổi hệ thống tuyên truyền, kiểm duyệt - được cho là bị suy yếu bởi tình trạng tham nhũng và các bê bối, đặc biệt là vụ "ngã ngựa" của cựu Phó trưởng ban Tuyên giáo trung ương đảng Cộng sản Trung Quốc Lỗ Vĩ tháng 11/2017.
Trước đó từ tháng 4/2014 đến tháng 6/2016, Lỗ còn giữ chức vụ Chủ nhiệm Văn phòng Tiểu tổ lãnh đạo thông tin và an ninh mạng của trung ương ĐCSTQ, Chủ nhiệm Văn phòng thông tin mạng Internet quốc gia (CAC).
Cựu "trùm mạng Internet" Trung Quốc bị nhà chức trách phê phán bằng những từ ngữ gay gắt như "vô liêm sỉ" hay "bạo ngược". Đảng ủy, chính quyền các tỉnh thành Trung Quốc đã đồng loạt tổ chức học tập, rút kinh nghiệm từ vụ án của Lỗ.
Ngày hôm nay, 30/7, Tân Hoa Xã thông báo vụ án Lỗ Vĩ nhận hối lộ do Ủy ban kiểm sát tỉnh Chiết Giang tổ chức điều tra đã kết thúc giai đoạn điều tra, được Viện kiểm sát nhân dân tối cao Trung Quốc chỉ định chuyển giao cho Viện kiểm sát nhân dân thành phố Ninh Ba, tỉnh Chiết Giang, tiến hành thủ tục khởi tố.
Ông Từ Lân (Ảnh: SCMP)
SCMP cho hay, trong cuộc "thay máu" nhân sự quản lý công tác tuyên truyền lần này, chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đang đề bạt các quan chức được ông tin cậy vào vị trí then chốt - động thái được cho là củng cố đội ngũ hoạt động hiệu quả trong việc nâng cao hình ảnh Trung Quốc trên trường quốc tế, giữa bối cảnh nước này ngày càng bị Mỹ, Australia... theo dõi chặt chẽ.
Ông Từ Lân - người từng làm việc dưới quyền ông Tập ở Thượng Hải - có thể sẽ nắm quyền cơ quan phụ trách hoạt động tuyên truyền quốc tế của ĐCSTQ.
Ông Từ, 56 tuổi, cùng giữ chức vụ Phó trưởng ban Tuyên giáo trung ương ĐSCTQ với ông Lỗ Vĩ từ tháng 6/2016, đồng thời thay thế ông Lỗ nắm hai chức vụ Chủ nhiệm Văn phòng Tiểu tổ lãnh đạo thông tin và an ninh mạng trung ương ĐCSTQ và Chủ nhiệm CAC.
Nguồn tin của SCMP hé lộ, Từ Lân nhiều khả năng được giao nhiệm vụ Chủ nhiệm Văn phòng thông tin Quốc vụ viện, thay thế ông Tưởng Kiến Quốc - người vừa có thông báo miễn nhiệm hôm 25/7.
Bắc Kinh không công bố nguyên nhân miễn chức vụ của ông Tưởng cũng như nhân sự thay thế. Hiện ông này vẫn còn giữ chức vụ Phó trưởng ban Tuyên giáo trung ương ĐCSTQ.
Giáo sư Chen Daoyin từ Đại học Chính pháp Thượng Hải, Trung Quốc, nói rằng ông Tập có lòng tin rằng ông Từ Lân sẽ làm việc hiệu quả.
"Công tác tuyên truyền vừa qua... đã thổi phồng quá mức sự trỗi dậy của Trung Quốc thành một thế lực lớn, mà hình ảnh đó dường như mờ nhạt và kém thuyết phục sau khi Mỹ mở màn cuộc chiến thương mại với Trung Quốc," ông Chen bình luận.
"Đó là một sai lầm chiến lược, hoặc là thất bại. Sẽ có người phải chịu trách nhiệm, và sự thay đổi là cần thiết."
Ví dụ, bộ máy tuyên truyền Trung Quốc từng rầm rộ quảng bá kế hoạch "Made in China 2025" - với thông điệp nước này sẽ thống trị lĩnh vực công nghệ cao vào năm 2025.
Nhưng Bắc Kinh đã bị "gậy ông đập lưng ông", bởi việc tuyên truyền nóng khiến Mỹ lo ngại về lĩnh vực công nghệ và đây trở thành tâm điểm của chiến tranh thương mại, buộc Trung Quốc phải xuống thang trong tham vọng của mình.
Giáo sư Chen Daoyin nhận xét ông Từ Lân là một "quan chức kiểu Thượng Hải", được biết đến với tác phong thực dụng, có thể dẫn dắt chiến lược tuyên truyền của Trung Quốc theo hướng ít khiêu khích và đối đầu hơn với bên ngoài.
Nhưng có thể đã quá muộn để Trung Quốc thay đổi chiến lược tuyên truyền, bởi lòng tin của phương Tây đã bị suy yếu phần nào do các chính sách độc đoán của Bắc Kinh - ông cho hay.
Ông Trang Vinh Văn (Ảnh: Xinhua)
Ai có thể là "trùm không gian mạng" mới tại Trung Quốc?
Ông Trang Vinh Văn, một thân tín khác của chủ tịch Tập Cận Bình, được cho là sẽ thay thế chức vụ của ông Từ Lân tại CAC.
Ông Trang, 57 tuổi, từng công tác với ông Tập ở tỉnh Phúc Kiến, được trao nhiều nhiệm vụ quan trọng trong thời gian qua. Từ tháng 4/2018, ông này đứng đầu Cục báo chí và xuất bản nhà nước.
Đến tháng này, ông Trang được giao thêm chức Chủ nhiệm Văn phòng kiêm Phó tổ trưởng Tiểu tổ công tác quốc gia phòng chống văn hóa phẩm đồi trụy và xuất bản phi pháp.
Nếu chức vụ tại CAC được xác nhận thì Trang Vinh Văn sẽ được biết tới là "ông trùm không gian mạng" mới tại Trung Quốc.
Cụ thể, các doanh nghiệp công nghệ thông tin như Facebook sẽ phải "qua cửa" lãnh đạo CAC nếu muốn được Bắc Kinh ủng hộ tiếp cận 1.3 tỉ người dùng đằng sau "Vạn lý tường lửa" của Trung Quốc.
CEO Facebook Mark Zuckerberg từng cố gắng lấy lòng Lỗ Vĩ khi ông này còn ngồi ghế ở CAC. Lỗ thậm chí còn thử ngồi vào ghế của Zuckerberg khi ông này thăm trụ sở Facebook ở Thung lũng Silicon năm 2014.
Bất chấp các nỗ lực của Facebook, mạng xã hội khổng lồ này vẫn bị chặn ở Trung Quốc, bên cạnh Google, Twitter hay Youtube, cùng danh sách dài các công ty mạng khác.
Mark Zuckerberg (trái) tiếp "trùm Internet" Trung Quốc Lỗ Vĩ tại trụ sở Facebook vào năm 2014 (Ảnh: China Network)
Cũng theo nguồn tin của SCMP, ông Lương Ngôn Thuận, 56 tuổi, Phó bí thư đảng ủy Ủy ban công tác Các cơ quan nhà nước và trung ương ĐCSTQ - đơn vị được thành lập từ tháng 3/2018 theo "Phương án đi sâu cải tổ cơ cấu cơ quan đảng và nhà nước" của Trung Quốc.
Ông Lương có nhiều năm công tác tại Trường đảng trung ương Trung Quốc trước khi tới tỉnh Cam Túc công tác năm 2016.
"Nếu không có biến động giờ chót nào, thì đội ngũ mới này sẽ nhanh chóng được công bố," một nguồn tin cho biết.