Theo bản án sơ thẩm, bốn bị cáo trong vụ án gồm Nguyễn Quang Vinh (SN 1982, ngụ quận 7, Tp. Hồ Chí Minh); Trần Phước Thạnh (SN 1967, quận Bình Thạnh), Trần Thái Nguyên (SN 1982, tỉnh Lâm Đồng), Nguyễn Giang Lam (SN 1975, quận Thủ Đức) bị truy tố về tội "Buôn lậu".
Trong hai năm 2011-2012, bị cáo Vinh và đồng phạm đã thuê các Việt kiều hồi hương đứng tên làm thủ tục nhập khẩu xe ô tô từ Mỹ.
Có đến 54 trường hợp được thuê mướn đứng tên trái pháp luật 54 "siêu xe" các hãng Rolls Royce, Bentley, Lexus, Audi, BMW, Jaguar, Honda, Land Rover …
Tổng trị giá của số ô tô trên hơn 5,17 triệu USD. Nếu không thuộc diện xe gắn "mác" Việt kiều hồi hương (Nhà nước không thu các khoản tiền thuế nhập khẩu và thuế giá trị gia tăng), số tiền thuế phải nộp là hơn 218 tỉ đồng.
Danh tính của các cá nhân, tổ chức mua bán 54 "siêu xe" đã được Cơ quan cảnh sát điều tra (CQĐT) làm rõ, trong đó ông Nguyễn Thái Sơn (Chủ doanh nghiệp tư nhân Nguyễn Thái Sơn) chiếm đến 17 xe. Ngày 10/1/2014, CQĐT đã quyết định (QĐ) khởi tố bị can, lệnh bắt tạm giam ông Nguyễn Thái Sơn để điều tra về tội "Buôn lậu".
Tuy nhiên, ngày 11-6-2014, VKSND Tp. Hồ Chí Minh bất ngờ ra QĐ hủy bỏ QĐ khởi tố với lý do: Ngoài lời khai của Nguyễn Quang Vinh cho rằng Sơn là chủ mưu buôn lậu, không có người thứ ba chứng minh hành vi phạm tội của Sơn.
CQĐT tiếp tục thu thập chứng cứ buộc tội trong các vụ án khác (?!)
Án sơ thẩm tuyên Nguyễn Quang Vinh và Nguyễn Giang Lam mỗi bị cáo 16 năm tù; Trần Phước Thạnh 12 năm tù, Trần Thái Nguyên 9 năm tù về tội "Buôn lậu".
Về những dấu hiệu bỏ sót người lọt tội, HĐXX đã kiến nghị CQĐT và VKS tiếp tục điều tra làm rõ những đối tượng là chủ các doanh nghiệp salon ô tô.
Đối với các cán bộ xuất nhập cảnh trực tiếp tham gia đóng dấu kiểm chứng xuất nhập cảnh khống nhiều lần, đã có hành vi thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng, HĐXX đã quyết định khởi tố vụ án và chuyển đến VKSND TP. Hồ Chí Minh điều tra theo thẩm quyền.
Ngoài ra, HĐXX hủy bỏ lệnh kê biên ngày 2/12/2014 của CQĐT đối với 38 chiếc xe buôn lậu, giao lại cho các chủ sở hữu tiếp tục quản lý, sử dụng.
Đây là vụ án các bị cáo đều không thừa nhận hành vi buôn lậu, riêng ông Nguyễn Giang Lam (nguyên cán bộ Phòng quản lý xuất nhập cảnh Công an Tp. Hồ Chí Minh) phủ nhận toàn bộ nội dung cáo trạng và kêu oan, cho rằng mình không phạm tội "Buôn lậu".
VKS quy kết bị cáo Lam thực hiện hành vi đóng dấu khống vào 36 hộ chiếu và nhận của Vinh 360.000 USD.
Tuy nhiên, bị cáo Lam chỉ làm việc tại Phòng quản lý xuất nhập cảnh, không phải là người có trách nhiệm giữ con dấu và đóng dấu vào hộ chiếu của Việt kiều hồi hương; việc này thuộc nhiệm vụ của cán bộ tại cửa khẩu sân bay Tân Sơn Nhất (thuộc Cục quản lý xuất nhập cảnh Bộ Công an).
Ông Đinh Văn Quế, nguyên Chánh Tòa hình sự TANDTC nhận định: "Đây là vụ án, CQĐT chỉ mới chứng minh hành vi "mua bán tiêu chuẩn nhập xe ô tô của Việt kiều", chứ chưa chứng minh được việc buôn lậu ô tô như thế nào.
Nếu là vụ án buôn lậu, ai là người đã bỏ tiền ra mua 54 chiếc xe đó từ nước ngoài, mua ở hãng ô tô nào, mỗi chiếc bao nhiêu tiền, và cuối cùng là 54 chiếc xe ô tô lậu vào Việt Nam được tiêu thụ như thế nào? Đặc biệt, dấu hiệu bắt buộc là số thuế nhập khẩu mà họ trốn là bao nhiêu? Việc xác định đây là vụ án buôn lậu ô tô là chưa chính xác"
Theo ông Đinh Văn Quế, trong vụ án, các bị cáo chỉ lợi dụng chính sách để làm dịch vụ nhằm hưởng lợi. Tài liệu điều tra cũng như kết quả xét xử và tranh tụng tại phiên tòa sơ thẩm đều chứng minh điều đó.
"Đây mới là bản chất của vụ án, chứ vụ án này không phải là buôn lậu ô tô.
Ông Đinh Văn Quế nhận định: Nếu cho rằng đây là vụ án buôn lậu thì cần phải truy tìm chính phạm trong khi CQĐT chưa làm rõ ai là chủ mưu, cầm đầu? Riêng trường hợp kêu oan của Nguyễn Giang Lam, với vai trò, nhiệm vụ tại Phòng quản lý xuất nhập cảnh Công an TP. Hồ Chí Minh, bị cáo không thể có con dấu để đóng "khống" vào các hộ chiếu.
CQĐT cũng không chứng minh được bị cáo Lam nhờ hay móc nối với cán bộ thuộc Cục quản lý xuất nhập cảnh để đóng dấu khống vào hộ chiếu của Việt kiều hồi hương.
"Suốt mấy chục năm công tác trong ngành tòa án, tôi chưa thấy có vụ án hình sự nào, mà tang vật được xác định là "buôn lậu" lại được… trả về cho người mua.
Dù có "ngay tình" thì hàng buôn lậu cũng phải bị tịch thu thu sung công quỹ Nhà nước mới đúng quy định của luật pháp", ông Quế cho biết.