Trong tuần qua sự kiện đáng chú ý hàng đầu là việc máy bay vận tải Nga đã bắt đầu chuyên chở các thành phần đầu tiên của hệ thống tên lửa phòng không tầm xa S-400 Triumf cho Thổ Nhĩ Kỳ theo hợp đồng đã ký giữa hai nước. Tưởng như đây đã là cái kết cho thương vụ đình đám kéo dài hàng năm qua thì có vẻ mọi việc vẫn chưa êm xuôi.
Sau khi Washington tuyên bố sẽ áp dụng các biện pháp trừng phạt lên Ankara theo đúng Đạo luật CAATSA, mà hành động cụ thể là không chuyển giao và loại Thổ Nhĩ Kỳ ra khỏi chương trình tiêm kích tàng hình F-35 Lightning II thì đã có những diễn biến mới đe dọa đổ vỡ, khi Tổng thống Erdogan cho biết S-400 sẽ chưa được lắp đặt cho đến tháng 4/2020.
Không chỉ có vậy, chỉ trong vài ngày qua đã có thêm hai đối tác tiềm năng của Nga ở vùng Vịnh, những quốc gia thân cận với Washinton cũng được cho là rất quan tâm và có ý định đặt mua S-400 đã quay sang lựa chọn tên lửa Mỹ.
Qatar đã lựa chọn PAC 3 thay vì S-400
Đầu tiên chính là Qatar, quốc gia nhỏ bé nằm ở phía Đông Bắc bán đảo Arab đã chính thức ký với Mỹ hợp đồng trị giá lên tới trên 3 tỷ USD để đặt mua các hệ thống tên lửa phòng không tầm trung NASAM nâng cấp, đi kèm tổ hợp phòng thủ tên lửa Patriot PAC 3.
Điều đáng lưu tâm ở đây đó là hồi đầu năm 2018, trong thế bị bao vây cấm vận của các nước láng giềng xung quanh thì Doha đã bày tỏ rõ ý định xây dựng quan hệ chặt chẽ hơn với Nga mà một trong những cách thức cụ thể là mua sắm hệ thống S-400 Triumf.
Mặc dù vậy, Qatar lại có liên kết về quân sự và kinh tế với Mỹ chặt chẽ hơn nhiều, khi bị Washington đe dọa áp dụng Đạo luật CAATSA để trừng phạt thì đã khiến Doha cảm thấy không thể mua S-400 được nữa, dẫn tới hợp đồng thay thế trên.
Mỹ vừa chính thức ký hợp đồng bán tổ hợp THAAD cho Saudi Arabia
Không chỉ có vậy, hôm qua 19/7, hãng tin Reuters cho biết, nhà sản xuất vũ khí lớn nhất của Mỹ Lockheed Martin đã trúng thầu hợp đồng trị giá gần 1,5 tỷ USD nhằm xây dựng hệ thống phòng thủ tên lửa tầm cao giai đoạn cuối (THAAD) cho Saudi Arabia, số lượng mà Riyadh tiếp nhận sẽ là 44 bệ phóng cùng cơ số lớn đạn đánh chặn.
Cần nhắc lại rằng hồi cuối năm 2017, Saudi Arabia đã khiến thế giới phải cảm thấy ngạc nhiên khi cùng lúc hỏi mua cả hai hệ thống tên lửa phòng không tối tân là S-400 của Nga và THAAD do Mỹ sản xuất, khi họ nhận định rằng những tổ hợp trên sẽ phát huy tác dụng rất tốt khi phối hợp với nhau.
Sở dĩ có ý kiến trên là bởi THAAD là tổ hợp vũ khí phòng thủ có vai trò duy nhất là chống tên lửa đạn đạo và đã chứng minh được năng lực đáng nể qua số vụ thử nghiệm thành công đạt xác suất 100%.
Trong khi đó vai trò chính yếu của S-400 là tạo lập ô phòng không bảo vệ các mục tiêu mặt đất tránh khỏi cuộc tập kích đường không bằng máy bay của đối phương, nó có thể đánh chặn tên lửa đạn đạo tầm ngắn và tầm trung nhưng tính năng này không mạnh bằng THAAD.
Ngoài sức ép đến từ Đạo luật CAATSA thì quyết định đặt niềm tin vào THAAD của Saudi Arabia còn xuất phát từ việc lãnh thổ nước này thường xuyên trở thành mục tiêu của các loại tên lửa đạn đạo Iran cung cấp cho lực lượng vũ trang Houthi. Những yếu tố trên đã khiến cho S-400 lại mất thêm một hợp đồng "khủng".
Hệ thống phòng thủ khu vực tầm cao giai đoạn cuối THAAD