Bài viết của học giả Mỹ Tom Plate đăng trên SCMP hôm 7/9 nhận định, Tập Cận Bình đã sử dụng lễ duyệt binh kỷ niệm 70 năm kết thúc Thế chiến II hôm 3/9 vừa qua để thể hiện quyền lực của mình.
Trò chơi của Bắc Kinh là gì?
Tom Plate chỉ ra, vào đúng dịp Tổng thống Mỹ Barack Obama thực hiện chuyến đi thực tế tới Alaska, 5 tàu Hải quân Trung Quốc đã xuất hiện ngoài khơi bang này.
Vụ việc dường như là dấu hiệu cho thấy căng thẳng trên biển giữa Mỹ-Trung đã leo thang, khi Lầu Năm Góc tuyên bố "chưa từng thấy tàu Trung Quốc xuất hiện ở vùng biển Bering trước đây", trong khi nhiều học giả Mỹ khẳng định "Bắc Kinh đang trở nên cứng rắn hơn trên biển".
Theo Plate, tuyên bố "đầy kịch tính" của ông Tập Cận Bình hôm 3/9 rằng sẽ cắt giảm 300.000 quân nhân của Quân giải phóng Nhân dân Trung Quốc (PLA) hoàn toàn không khiến Washington yên tâm.
SCMP dẫn lời một Cố vấn chính sách cấp cao của Mỹ đánh giá: "Động thái cắt giảm quân số của ông ta (Tập Cận Bình-PV) chỉ là một bước tiến mạnh mẽ và quy mô hơn trong việc hiện đại hóa PLA.
Trong đó, quân đội Trung Quốc sẽ tập trung vào công nghệ tối tân như chống xâm nhập, phong tỏa cục bộ cũng như các lĩnh vực an ninh khác.
Hoạt động này tạo ra nhiều mối đe dọa và nguy cơ đối với Mỹ hơn là 300.000 quân bị cắt giảm."
Phương Tây cho rằng việc Trung Quốc cắt giảm quân số là mở đầu cho một hướng phát triển mới đáng lo ngại hơn.
Bên cạnh đó, ông Plate cho rằng, ông Tập tuyên bố cắt giảm tới 13% quân lực PLA ngay trên quảng trường Thiên An Môn là hành động nhấn mạnh vị thế cũng như quyết tâm duy trì sự kiểm soát của đảng Cộng sản Trung Quốc (CPC) đối với PLA.
Theo SCMP, phương Tây đã nhanh chóng "rung chuông" trước quyền lực đang lên của Tập Cận Bình và tỏ ra cảnh giác trước khả năng ông này trở thành một nhà lãnh đạo theo xu hướng cứng rắn.
Tuy vậy, Tom Plate tin rằng, việc được đặt dưới sự kiểm soát hiệu quả của Bắc Kinh sẽ giảm thiểu khả năng để xảy ra xung đột quân sự giữa PLA với quân đội Mỹ.
"Việc Tập Cận Bình trở nên quyền lực hơn ở Trung Quốc cũng có thể khiến ông ta tự tin để thỏa hiệp với Washington mà không cần 'động binh'.
Duy trì sự kiểm soát đối với quân đội trong cục diện căng thẳng hoàn toàn không phải là chuyện dễ dàng đối với một nhà lãnh đạo.
Hiện nay, có lẽ chính Trung Quốc phải kiểm soát các vấn đề leo thang, chứ không phải Washington." - Plate đánh giá.
Phương Tây nên đánh giá Tập Cận Bình một cách cẩn thận
SCMP phân tích, nếu mục đích chính của cuộc duyệt binh 3/9 chủ yếu nhằm nhấn mạnh rằng "không dễ gây chuyện với Tập Cận Bình" thì đây chưa hẳn là điều tồi tệ.
Chuyên gia các vấn đề an ninh Trung Quốc Michael Swaine thuộc Quỹ hòa bình quốc tế Carnegie (Mỹ) bình luận: "Vào thời kỳ Mao Trạch Đông hay Đặng Tiểu Bình, bọn họ có đủ quyền lực để thỏa hiệp các vấn đề mang tính nguyên tắc mà không cần thừa nhận điều đó."
Theo ông Swaine, trong quá khứ, Mao từng có "bước ngoặt ngoại giao kịch tính" khi "xoay trục" sang Tổng thống Mỹ Richard Nixon và Ngoại trưởng Henry Kissinger. Đó là giai đoạn mà Mỹ và Trung Quốc "bất ngờ trở thành những người bạn thân trong chớp mắt".
Nhà phân tích này chỉ ra, với quyền lực ngày càng vững chắc và thái độ khó xác định của Tập Cận Bình, phương Tây nên quan sát ông Tập với thái độ cẩn trọng và tránh những đánh giá vội vàng.
