Trong lúc căng thẳng Trung-Mỹ tại Biển Đông chưa có dấu hiệu hạ nhiệt, chính phủ Trung Quốc đã công bố sách trắng quốc phòng hôm 26/5, trong đó lần đầu nhấn mạnh "sức mạnh quân sự trên biển".
Theo đó, sách trắng quốc phòng 2015 đã cho hải quân Trung Quốc thêm không gian hoạt động và cho Bắc Kinh cơ hội "quấy rối các quốc gia lân cận, cũng như tiếp tục thế giằng co với Mỹ tại Biển Đông".
Báo cáo chiến lược quân sự này dự đoán trong tương lai chắc chắn không xảy ra "chiến tranh thế giới", nhưng vẫn cho rằng "nguy hiểm trong khu vực luôn tồn tại".
Giảng viên cao cấp đại học New South Wales Trương Kiếm nhận định, báo cáo chiến lược quân sự Trung Quốc năm 2015 thể hiện "chính sách phòng ngự mang tính khiêu khích".
Tại cuộc họp báo công bố sách trắng, phát ngôn viên Bộ quốc phòng Trung Quốc Dương Vũ Quân đã trắng trợn ví việc Trung Quốc xây đảo nhân tạo trái phép ở Biển Đông như "chuyện xây nhà, làm đường bình thường".
Phát ngôn nực cười này của ông Dương được truyền thông Mỹ đua nhau trích dẫn, thậm chí còn trở thành tiêu đề trên một bài báo của hãng tin AP.
Trong khi đó, tờ New York Times cho hay, cách ví von "đáng giật mình" này của Dương Vũ Quân nhằm xoa dịu những chỉ trích nhằm vào Trung Quốc xoay quanh các hoạt động phi pháp của Bắc Kinh ở Biển Đông.
Đài tiếng nói Hoa Kỳ (VOA) thì đánh giá, sách trắng 2015 của Trung Quốc cho thấy chính sách quân sự "độc đoán" của Bắc Kinh.
Theo trang Đa Chiều, việc Bắc Kinh cho công bố sách trắng quốc phòng giữa lúc căng thẳng Biển Đông leo thang "hoàn toàn không phải chỉ là sự trùng hợp về thời gian".
Trung Quốc đang muốn "trả đũa" các tuyên bố cứng rắn từ Washington bằng cách thể hiện thái độ không kém cạnh tại Biển Đông cũng như biển Hoa Đông.
Đa Chiều nhận xét, sách trắng 2015 mang nhiều ý nghĩa tượng trưng hơn các năm trước, đặc biệt trong việc thể hiện thái độ hống hách, ngang ngược trong các đòi hỏi chủ quyền phi pháp/phi lý trên biển Đông..
Trong báo cáo năm nay, nội dung sách trắng đã được "leo thang", không đơn thuần nhấn mạnh "phòng thủ thuần túy" như trước mà ý định "tấn công" đã được thể hiện nổi trội hơn.
Trung Quốc sẽ không nhượng bộ Mỹ
Tờ Financial Times của Anh cho biết, báo cáo chiến lược quân sự của Bắc Kinh hứa hẹn "Trung Quốc mãi mãi không là nước phát động tấn công trước".
Nhưng Bắc Kinh cũng "ám thị" rõ ràng rằng, Trung Quốc "đã cảm nhận được những mối đe dọa thực sự đang bao vây" và muốn tuyên bố sự cảnh cáo của Mỹ đối với Trung Quốc ở Biển Đông "không dọa dẫm được Bắc Kinh".
Tuy vậy, hãng tin Bloomberg bình luận, chiến lược quân sự mới của Trung Quốc có thể hữu hiệu trong bối cảnh hiện tại, nhưng khó có thể dự đoán viễn cảnh trong tương lai, bởi Washington lúc này đã trực tiếp "nhúng tay" vào Biển Đông.
Điều này được cho là "biến số" khiến tình hình khu vực trở nên khó lường.
Rossiyskaya Gazeta (Nga) bình luận, sách trắng quốc phòng Trung Quốc đã chỉ rõ nhiệm vụ của quân đội nước này và "ngửa bài" với Mỹ rằng: Bắc Kinh sẽ không có bất kỳ nhượng bộ nào với những vấn đề họ coi là "lợi ích quốc gia", bao gồm các hoạt động phi pháp ở Biển Đông.
Yomiuri Shinbun (Nhật Bản) đánh giá, sách trắng Trung Quốc chỉ trích Mỹ và đề cao cảnh giác đối với nội các Nhật Bản của Thủ tướng Shinzo Abe.
Tờ Sydney Morning Herald (Australia) thì cho rằng, sách trắng quốc phòng đã phát đi tín hiệu mạnh từ Bắc Kinh rằng Trung Quốc đã sẵn sàng hiện diện quân sự tại những khu vực cách xa bờ biển nước này.
Một điểm đáng chú ý khác là, sách trắng chỉ ra Trung Quốc sẽ tăng cường lực lượng quân sự ở nước ngoài lên mức "có khả năng đối đầu với thách thức".
Bên cạnh không gian hoạt động đươc mở rộng, hải quân và không quân Trung Quốc cũng được trao thêm nhiều quyền lực.
Cùng với việc Mỹ khẳng định tiếp tục hoạt động trinh sát, tuần tra tại các đảo đá bị Bắc Kinh chiếm đoạt trái phép, giới quan sát dự đoán cuộc chạy đua vũ trang trong tương lai giữa Trung Quốc và Mỹ-đồng minh sẽ trở nên "nóng bỏng" hơn nữa.
