Tổng thống Myanmar Thein Sein: Tôi không giống Gorbachev

Tổng thống Thein Sein của Myanmar, một cựu tướng của nước này, có lẽ sẽ đi vào lịch sử với tư cách một nhà lãnh đạo của công cuộc đổi mới không thể đảo ngược ở quốc gia Đông Nam Á này.

Ông Thein Sein cam kết trước Đại hội đồng Liên Hợp Quốc tại New York vào năm 2012 rằng Myanmar (còn gọi là Miến Điện) đang đi trên con đường mà nó không thể lùi bước.

Chuyến thăm của ông tới Mỹ là chuyến thăm đầu tiên của một lãnh đạo Myanmar trong suốt gần nửa thế kỷ.

Ông Thein Sein, sinh năm 1945, nhậm chức Tổng thống vào tháng 3/2011 sau cuộc bầu cử vào tháng 11/2010 – cuộc bầu cử đầu tiên ở quốc gia này trong khoảng 20 năm (kể từ khi quân đội lên nắm quyền vào năm 1988).

Kể từ đó, ông trở thành người tiên phong trong tiến trình cải cách ở Myanmar. 

Trước đó quân đội nắm toàn quyền ở Myanmar trong nhiều thập kỷ. Giai đoạn quân đội chấp chính, ông Thein Sein là một trong các nhân vật chủ chốt trong chính quyền quân sự.

Dưới chính thể do ông lãnh đạo, Myanmar đã trả tự do cho hàng trăm tù nhân, kể cả tù chính trị. Chính phủ Myanmar cũng ký kết các thỏa thuận hòa bình với các nhóm dân tộc thiểu số, đồng thời giảm bớt mức độ kiểm duyệt đối với truyền thông.

Tổng thống Thein Sein đã góp phần quan trọng vào việc dỡ bỏ các lệnh cấm vận của phương Tây đối với Myanmar, đồng thời thu hút đáng kể đầu tư của nước ngoài.

Hơn 500 doanh nghiệp đã đầu tư hơn 50 tỷ USD vào Myanmar kể từ khi nước này tiến hành tự do hóa kinh tế vào năm 2011. Cả Coca-Cola, MasterCard, Ford và Hilton đều đã đổ xô vào thị trường tiềm năng hơn 50 triệu dân này.

Trên trường quốc tế, ông Thein Sein được hoan nghênh, dù rằng giới phê bình vẫn cảnh báo rằng tiến trình cải cách của Myanmar vẫn còn phải trải qua nhiều cuộc kiểm nghiệm.

Lãnh đạo phe đối lập, bà Aung San Suu Kyi, đã gióng lên lời cảnh báo đó một lần nữa vào tháng 11/2014 khi bà cho rằng tiến trình cải cách đã ngưng trệ.

“Nhân vật hiền lành”

Sinh ra trong một ngôi làng nhỏ ở vùng châu thổ sông Irrawaddy, ở thị trấn Ngapudaw, Thein Sein xuất thân hết sức bình thường. Theo lời của chính ông thì cha mẹ ông làm nghề nông.

Thein Sein tốt nghiệp học viện quân sự Myanmar vào năm 1968. Ông đều đặn thăng tiến trong sự nghiệp 40 năm của mình.

Ông bắt đầu tham gia giới lãnh đạo vào thập niên 1990 khi ông trở thành thành viên của Hội đồng Hòa bình và Phát triển Quốc gia, theo cách gọi của chính quyền quân sự lúc đó.

Thein Sein được chỉ định làm Thư ký thứ nhất của Hội đồng này sau khi cựu trùm tình báo Myanmar Tướng Khin Nyunt rời bỏ chức vụ này vào năm 2004.

Thein Sein cũng là chủ tịch Hội nghị Quốc gia – chuyên về soạn thảo Hiến pháp mới của Myanmar. Khi vị Thủ tướng tiền nhiệm, Soe Win, đổ bệnh, Thein Sein đã trở thành quyền Thủ tướng vào tháng 5/2007.

Chính thức thành Thủ tướng vào tháng 10 năm đó, Thein Sein trở thành gương mặt đối ngoại của chế độ - ông xuất hiện và đại diện cho Myanmar tại các hội nghị của ASEAN và Liên Hợp Quốc. Ông làm Thủ tướng trong 4 năm.

Đến tháng 4/2010, như nhiều quan chức hàng đầu khác trong chính quyền quân sự, ông cởi bỏ quân phục để chuyển sang khối dân sự và lập ra một chính đảng.

Chính Thein Sein đã nộp đơn xin đăng ký lập Đảng Liên minh Đoàn kết và Phát triển (USDP). Đảng này chiếm thế áp đảo trong các cuộc bầu cử vào tháng 11/2010 và kiểm soát được quốc hội nước này.

Giới phân tích tại thời điểm đó cho rằng việc bổ nhiệm ông Thein Sein là do lãnh đạo chính quyền quân sự Than Shwe dàn dựng, vì ông Than Shwe muốn có một gương mặt được các bên chấp nhận trong quá trình chuyển tiếp.

Aung Zaw, biên tập viên của tạp chí Irrawaddy có trụ sở ở Thái Lan phát biểu vào thời điểm Thein Sein nhậm chức: “Ông ấy sẽ không phá bỏ thông lệ...

Ông ấy không phải con rồng phun lửa, vì thế ông không tạo ra mối đe dọa nào đối với tướng Than Shwe, người tiếp tục thực thi quyền lực tuyệt đối”.

“Lặng lẽ nhưng đầy quyết tâm”

Nhưng khi Thein Sein lên nhậm chức, chính quyền của ông đã bắt đầu một tiến trình thay đổi khiến những người chỉ trích ông cũng phải ngạc nhiên.

Thein Sein đã gặp lãnh đạo phong trào dân chủ, bà Aung San Suu Kyi, người sau đó quyết định đưa đảng Liên minh Quốc gia vì Dân chủ (NLD) quay trở lại tiến trình chính trị sau khi đã tẩy chay các cuộc bỏ phiếu vào tháng 11/2014.

Hồi đó NLD phản đối các cuộc bầu cử phụ mà giới quan sát cho là tự do và công bằng.

Trong các năm sau khi bà San Suu Kyi được trả tự do, có vẻ như ông Thein Sein đã phát triển được một mối quan hệ công việc tốt đẹp với bà này.

Truyền thông phản ánh nhiều về thực tế ông đã gặp bà, chúc mừng bà khi bà được trao tặng Huân chương Danh dự của Quốc hội Mỹ. Ông cũng công khai nhắc đến việc bà đoạt giải Nobel Hòa bình.

Vốn là một người trầm tính, ông Thein Sein trên thực tế lại tiếp xúc nhiều với truyền thông quốc tế.

Ông bắt đầu hối thúc phương Tây dỡ bỏ lệnh trừng phạt – điều ông coi là cần thiết cho nền dân chủ và cho việc nâng cao mức sống của người dân Myanmar.

Vijay Nambiar, cố vấn cao cấp của Liên Hợp Quốc về Myanmar, nói với hãng tin Bloomberg: “Ông ấy trầm tính, ăn nói nhẹ nhàng, nhưng trong sự lặng lẽ đó ẩn chứa một lòng quyết tâm – ông ấy không lùi bước trước bất cứ vấn đề nào mà ông gặp phải”.

Trong một cuộc phỏng vấn, BBC có hỏi ông rằng liệu ông có sợ bị các cơn gió cải tổ cuốn đi giống như sau sự sụp đổ của Liên Xô hay không, Thein Sein đã trả lời: “Tôi muốn nói với quý vị rằng Gorbachev và tôi không giống nhau”.

Ông Thein Sein nói tiếp: “Chúng tôi không cải cách vì tôi muốn cải cách. Đơn giản là chúng tôi chỉ đáp ứng mong muốn cải cách của người dân. Do vậy tương lai của tôi phụ thuộc vào người dân và nguyện ước của họ.”

Nhưng mặt khác, Tổng thống Thein Sein cũng chỉ rõ rằng quân đội Myanmar sẽ luôn đóng vai trò quan trọng trong nền chính trị nước này.

Ông không đưa ra lời xin lỗi về các hành động trong quá khứ của quân đội, như là cầm tù các nhà hoạt động và những người bất đồng chính kiến.

Tổng thống Thein Sein nói: “Họ hành động theo niềm tin của họ, còn chúng tôi theo niềm tin của chúng tôi. Mỗi người đều hành động vì đất nước theo cách của riêng mình.”./.