Thảm họa Thiên Tân: Cháy nhà ra hàng loạt vấn đề

Theo thông tin chính thức từ Tân Hoa xã: Tính đến tối 15/8 đã có 104 người chết, 71 người bị thương nặng, 722 người phải nhập viện. Riêng lính cứu hỏa 12 người chết, 36 người khác mất tích, 9 xe chữa cháy bị thiêu rụi.

Vụ nổ đã tạo nên một hố sâu có bán kính mấy chục mét, các tòa nhà trong bán kính 2km đều bị vỡ cửa kính, thiệt hại về tài sản lên tới hàng chục tỷ tệ (Nhân dân tệ), chỉ riêng số xe hơi nhập khẩu khoảng 8.000 chiếc tập kết trong bãi bị cháy rụi đã trị giá hơn 2 tỷ tệ.

Về người, con số chính thức có 56 người chết, nhưng theo phóng viên các báo Hoa ngữ Hongkong đột nhập các bệnh viện, tìm hiểu qua các nhân chứng, số người chết có thể lên tới hàng ngàn người, riêng số lính cứu hỏa vào dập lửa đợt đầu khoảng 180 người đều chết và mất tích.

Các thùng container hóa chất bị cháy, nổ đã gây ô nhiễm nguồn nước ngầm.

Nhân dân nhật báo cho biết,  mặc dù gió thổi các đám khói ra phía Vịnh Bột Hải, nhưng hàm lượng Cyanua trong không khí khu vực vụ nổ cũng đã vượt 8 lần mức cho phép…Trong mấy ngày qua, báo chí Trung Quốc đã tìm hiểu và phát hiện nhiều vấn đề bất cập nghiêm trọng bộc lộ phía sau thảm họa này.

Vi phạm nghiêm trọng quy định về an toàn

Theo quy định của Luật an toàn và Luật bảo vệ môi trường Trung Quốc, nhà kho chứa những hàng hóa nguy hiểm của Công ty vận tải quốc tế Thụy Hải phải cách khu dân cư và đường quốc lộ ít nhất 1 km, thế nhưng trên thực tế nó chỉ cách khu dân cư gần nhất 600 m và cách đường cao tốc chỉ mấy chục mét.

Được biết quy hoạch khu Tân Hải có trước, khu dân cư xây trước, sau đó người ta mới cho xây dựng khu nhà kho và cách đây 1 năm nó mới được sử dụng làm nơi tập kết, trung chuyển hàng nguy hiểm.

Rõ ràng, việc cho phép sử dụng khu nhà kho ở gần khu dân cư là vi phạm nghiêm trọng quy định, thế mà nó vẫn trót lọt qua mắt được các cơ quan giám sát an toàn và bảo vệ môi trường của khu Tân Hải cùng thành phố Thiên Tân.

Có ý kiến phê phán chính quyền thành phố Thiên Tân do chạy theo chỉ số phát triển nóng (chỉ tiêu tăng GDP 9,4% cho năm 2015), trong đó khu Tân Hải là mũi nhọn đóng góp 55% cho GDP toàn thành phố nên đã nhắm mắt làm bừa, cho phép công ty Thụy Hải có vốn đăng ký tới 100 triệu tệ được đặt nhà kho, rồi từ mấy tháng trước còn cho phép họ lưu giữ các hàng hóa nguy hiểm ở kho thông thường nằm gần khu dân cư và đường cao tốc.

Vậy ai là người đã phê chuẩn cho phép đặt nhà kho trái quy định? Chủ của công ty Thụy Hải là ai? Tờ Đa Chiều ngày 15/8 đã tìm hiểu và cho biết: ông chủ thực sự của Thụy Hải là người có quan hệ thân gia (thông gia) với Phó thủ tướng Trương Cao Lệ; người phê chuẩn cho phép Thụy Hải xây dựng nhà kho trái phép là Hà Lập Phong, nguyên Bí thư khu Tân Hải, hiện là Phó chủ nhiệm Ủy ban cải cách, phát triển quốc gia.

Nghiêm trọng hơn,  công ty Thụy Hải đã hoạt động kinh doanh việc bốc xếp, vận chuyển, lưu giữ hàng hóa nguy hiểm mà không có giấy phép của cơ quan kiểm định, giám sát an toàn địa phương; trong hồ sơ đăng ký nghiệp vụ kinh doanh với cơ quan quản lý công thương cũng không có hạng mục vận chuyển, lưu giữ hàng hóa nguy hiểm.

Do lính cứu hỏa thao tác sai hay do đánh bom khủng bố?

Sau khi vụ nổ xảy ra, các cơ quan truyền thông đưa tin thống nhất: Vụ nổ, thực ra là hai vụ nổ cách nhau mấy chục giây có uy lực tương đương 24 tấn TNT, gây nên động đất 2,9 độ.

Tuy nhiên, báo “Đô thị phương Nam” ngày 14/8 dẫn lời giáo sư Trình Liêm, chuyên gia về Kiến trúc và xây dựng công trình ở Đại học Vũ Hán, người có thâm niên 30 năm nghiên cứu vấn đề nổ công trình cho rằng căn cứ vào thực tế sóng xung kích khiến cửa kính các ngôi nhà cách vụ nổ 800m đều vỡ vụn, có thể khẳng định vụ nổ có đương lượng tới 1.000 tấn TNT chứ không thể là 24 tấn.

Tại cuộc họp báo chiều 14/8, chính quyền Thiên Tân thông báo nhà cửa của 17 ngàn hộ gia đình bị hư hại, 1.700 xí nghiệp công nghiệp và 675 hộ kinh doanh bị thiệt hại.

Về nguyên nhân vụ nổ tuy chưa được công bố chính thức, nhưng phần đông dư luận đều nghiêng về giả thuyết do sai sót của các lính cứu hỏa khi tìm cách dập tắt đám cháy ban đầu đã phun nước vào khu vực kho chứa Điện thạch (Calcium Carbide, hay Canxi Cacbua - CaC2, còn gọi là Đất đèn).

CaC2 khi gặp nước đã phản ứng tạo thành khí Acetylene, gây nổ.

Điều này đã được ông Lôi Tiến Đức, Phó phòng Tuyên truyền Cục Phòng cháy chữa cháy Bộ Công an Trung Quốc xác nhận khi trả lời phóng viên Hãng thông tấn The Paper.

Ông Đức nói, lính cứu hỏa đã dùng nước để dập lửa dù biết có CaC2 ở trong kho, nhưng không rõ nó nằm chỗ nào.

Lôi Tiến Đức thừa nhận: “Đến nay vẫn chưa biết chất gì đã gây nổ, phải đợi kết quả giám định mới biết được. Chúng tôi chỉ biết, căn cứ vào phiếu kho, nơi đó có mấy chục loại hóa chất dễ cháy, dễ nổ dạng khí, lỏng và rắn thuộc 4 chủng loại lớn mà thôi”.

Trong khi đó, tờ Đông Phương nhật báo lại nêu lên giả thuyết không loại trừ vụ nổ này do các phần tử khủng bố người Uyghur Tân Cương gây ra bằng cách đánh bom cảm tử bằng xe hơi.

Có những thông tin cho thấy các kho chứa vật tư dễ cháy nổ là một trong những mục tiêu được chúng săn lùng gần đây.

Trước khi xảy ra vụ nổ mấy ngày cảnh sát đã bắt được mấy kẻ khả nghi người Uyghur ở ngay khu Tân Hải này, vì thế không loại trừ vụ nổ này do chúng gây ra.

Nguy cơ xảy ra thảm họa ô nhiễm môi trường?

Mặc dù sau vụ nổ, chính quyền Thiên Tân lập tức tuyên bố không có vấn đề ô nhiễm không khí và nước ngầm, nhưng ngày 14/8, họ đã thừa nhận tìm thấy hàm lượng chất cực độc Sodium cyanide (NaCn) cao gấp 8 lần tại cửa cống nước thải từ khu vực đám cháy.

Tân Kinh báo cũng cho biết, hiện có tới 700 tấn Sodium cyanide nằm ngổn ngang khắp nơi sau vụ nổ, nếu trời mưa khiến chúng tan ra thì hậu quả sẽ vô cùng khủng khiếp đối với cả tự nhiên lẫn con người.

Điều khiến người ta thêm lo ngại là: Tại cuộc họp báo sáng 14/8, ông Cao Hoài Hữu, Cục phó Cục giám sát an toàn Thiên Tân cho biết: đến giờ vẫn chưa biết rõ trong kho của công ty Thụy Hải chứa những hóa chất gì và số lượng bao nhiêu bởi sổ sách đều đã bị cháy; ngay những ông chủ và các nhân viên quản lý khai báo cũng khác xa nhau.

Dư luận lo ngại nếu 700 tấn Sodium cyanide này và hàng ngàn tấn hóa chất độc hại khác không được nhanh chóng thu hồi và tiêu hủy thì nguy cơ xảy ra một vụ Trecnobyl về môi trường không phải là không thể.