Tại nhiều khu vực của Indonesia, đã xuất hiện những nhóm chính trị Hồi giáo công khai bày tỏ sự quy thuận IS. Một trong số kẻ lên tiếng ủng hộ là Abu Bakar Bashir, từng sáng lập nhóm Hồi giáo cực đoan Jemaah Islamiyah (JI) chịu trách nhiệm về các vụ đánh bom chết chóc trong những năm 2000, kể cả vụ đánh bom câu lạc bộ ở Bali năm 2002, khách sạn Marriot năm 2003, Đại sứ quán Úc năm 2004, vụ đánh bom Bali năm 2005 và đặt bom khách sạn Jakarta năm 2009.
Gần 62% cư dân theo đạo Hồi sống ở châu Á-Thái Bình Dương. Indonesia là quốc gia Hồi giáo lớn nhất thế giới với 209 triệu người, hay 87,2% dân số theo đạo Hồi. Dù số công dân Indonesia gia nhập IS ở Trung Đông ít, nhưng khi các chiến binh dày dạn kinh nghiệm quay về nhà sẽ trở thành một nguy cơ lớn về an ninh.
Theo ông Sri Yunanto, cố vấn thuộc cơ quan chống khủng bố quốc gia Indonesia, chiến binh thánh chiến có thể nhen nhóm mối họa khủng bố trong nước bằng cách phát triển những mối quan hệ mới với các nhóm thánh chiến được tài trợ, vũ trang và tổ chức tốt ở Trung Đông.
Tương tự Indonesia, nếu các thành viên của Mặt trận Giải phóng Hồi giáo Moro (MILF) sang Syria hay Iraq trở về, MILF có thể trỗi dậy.
Theo nhiều chuyên gia, bất chấp thỏa thuận hồi tháng 3 kết thúc 45 năm xung đột giữa chính phủ Philippines và MILF, nền hòa bình ở nước này vẫn mong manh. Các chiến binh MILF và các nhóm Hồi giáo cực đoan tiếp tục đe dọa kích động căng thẳng tôn giáo và ly khai.
Phát huy vai trò ASEAN
Nguy cơ khủng bố không chỉ tràn tới Đông Nam Á mà còn lan sang cả Úc. Mối đe dọa IS luôn bao trùm các cuộc họp gần đây của chính phủ Úc. Bức ảnh con trai của tên khủng bố Khaled Sharrouf người Úc cầm thủ cấp của một binh sĩ tại Syria đã gây chấn động dư luận.
Nguy cơ chiến binh thánh chiến trở về đang lập kế hoạch tấn công khiến Úc lo lắng. Giai đoạn 1990-2000, ước tính 30 công dân Úc sang Afghanistan và Pakistan và được al-Qaeda huấn luyện.
Tình trạng cấp bách cũng đe dọa cả khu vực Đông Á. Bộ Ngoại giao Nhật Bản đang điều tra một video trên YouTube cho thấy một công dân Nhật bị các chiến binh IS giam giữ.
Theo một số học giả Trung Quốc, nước này đang theo dõi sát sao diễn biến ở Trung Đông và đặc biệt cảnh giác ảnh hưởng của IS tại khu tự trị Tân Cương, sau khi thủ lĩnh IS đe dọa mở rộng “thánh chiến” sang Trung Quốc.
Trước những nguy cơ từ IS, National Interest cho rằng, hợp tác khu vực rất quan trọng, khối ASEAN có thể phát huy vai trò của mình khi đã cam kết hình thành Cộng đồng Chính trị-An ninh vào cuối 2015. Malaysia là Chủ tịch ASEAN năm 2015, việc IS trực tiếp tuyển mộ chiến binh tại nước này sẽ thúc đẩy ASEAN hành động.
Chuyên gia Hannah Suh ở Trung tâm An ninh Mỹ mới nhận định, cuộc khủng hoảng Iraq và sự trỗi dậy của các chiến binh Hồi giáo tại Đông Nam Á củng cố, tiếp sức cho quá trình toàn cầu hóa chủ nghĩa khủng bố. Như một phần của chiến lược cân bằng châu Á, Mỹ đang tiếp tục tăng cường quan hệ ngoại giao, quốc phòng với các đồng minh và đối tác ở châu Á.
Trước đây, Mỹ và Úc đã thành công với việc tài trợ và huấn luyện lực lượng đặc biệt chống khủng bố của Indonesia là Biệt đội 88, triệt hạ nhiều thủ lĩnh khủng bố. Những tiến bộ và hợp tác mới rất cần thiết, trong khi duy trì quan hệ an ninh song phương Mỹ-Indonesia là hết sức quan trọng, National Interest nhận định. Mỹ cũng có thể tăng cường hỗ trợ và huấn luyện cho các lực lượng Philippines.
Bên cạnh đó, Mỹ tiếp tục cam kết với các hoạt động song phương hằng năm, cũng như các cuộc tập trận trong khu vực. Mỹ cũng tiếp tục ủng hộ hợp tác khu vực thông qua các diễn đàn ASEAN như Hội nghị Bộ trưởng Quốc phòng ASEAN mở rộng, Diễn đàn Khu vực ASEAN về chống khủng bố và tội phạm xuyên quốc gia…
Theo National Interest, vào thời điểm IS tiếp sức cho một giai đoạn mới của chủ nghĩa Hồi giáo cực đoan, nhiều nước Đông Nam Á đang phải đối mặt nguy cơ khủng bố, mối đe dọa an ninh này lại cung cấp một cơ hội mới cho chính sách của Mỹ.
Báo Mỹ Wall Street Journal ngày 31/8 đưa tin, Mỹ đã không kích địa điểm của các chiến binh IS gần thị trấn Amerli đang bị vây hãm ở miền bắc Iraq và thả dù tiếp tế nhân đạo cho những người dân đang bị kẹt tại đây. Ngoại trưởng Mỹ John Kerry đang ráo riết vận động thành lập một liên minh quốc tế chống IS.
