Trong bài phát biểu tại Trung tâm Wilson, Washington ngày 11/1, cựu Đại sứ Israel lại LHQ, kiêm Tổng vụ trưởng Bộ Ngoại giao Israel, Dore Gold, đã gọi Iran là “một đất nước với 80 triệu người tìm kiếm vũ khí hạt nhân”, và là mối đe dọa lớn nhất đối với Israel.
Mối lo ngại này không chỉ bắt nguồn từ các suy đoán về chương trình hạt nhân của Iran, mà còn từ nỗi lo về những gì Iran có thể đạt được nhờ lời đe dọa về nguy cơ xảy ra chiến tranh hạt nhân.
Trong cuộc đối thoại với Aaron David Miller, cựu cố vấn cấp cao của Bộ Ngoại giao Mỹ về vấn đề Trung Đông, ông Gold đã giải thích về điều ông cho là một trong những mục tiêu nguy hiểm nhất của Iran trong khu vực.
Các nhà lãnh đạo Israel coi Iran là mối hiểm họa hàng đầu, hơn cả lực lượng vũ trang Palestine và ISIS. Ảnh: AP
Ông Gold “tin chắc rằng Iran muốn biến Syria thành một tỉnh của mình”. Trích dẫn các nội dung truyền bá Hồi giáo dòng Shiite của Iran ở Syria, ông khẳng định Tehran “đang cố gắng thay đổi cả xã hội và chính trị nơi đây nhằm sáp nhập Syria vào Iran.”
Bước tiến đó sẽ giúp Iran có được vị thế chiến lược dọc theo biên giới phía Bắc Israel – một viễn cảnh đáng lo ngại đối với lãnh đạo Israel, những người vốn không hề tin tưởng vào khả năng thỏa thuận tháng 7/2015 có thể ngăn chặn chương trình hạt nhân ở Iran.
Ông Gold còn khẳng định rằng việc Iran mở rộng về mặt tôn giáo tới Syria không chỉ “nhằm mục đích xây dựng nhà thờ Hồi giáo dòng Shiite".
"Đây chính là một vụ dàn quân chống lại Israel. Chúng tôi không thể chấp nhận được điều này.” - Tổng Vụ trưởng Bộ Ngoại giao Israel nói
Ông Dore Gold từng là đại sứ của Liên Hợp Quốc và hiện giữ chức Tổng Vụ trưởng Bộ Ngoại giao Israel. Ảnh: Frontline
Tuy nhiên, có lẽ những gì ông nói về tham vọng của Iran tại Syria không hẳn là những phân tích thực sự, mà chỉ là một cách để khắc họa quan điểm của người Israel đối với động thái của Iran và Nga tại Syria, Armin Rosen, phóng viên của Business Insider viết.
Chính phủ hai nước cùng ủng hộ Tổng thống Bashar al-Assad và huy động cả binh lính lẫn khả năng ngoại giao để giữ ông tại vị.
Tuy nhiên, gần đây Nga lại đưa ra tuyên bố rằng đất nước này coi trọng việc bình ổn Syria hơn là bảo vệ chức Tổng thống của Assad, một điểm khác biệt trong chính sách tại Syria giữa Nga và Iran, dù hai nước được xem như đồng minh.
Việc biến Syria thành một tỉnh của Iran sẽ làm giảm mối quan tâm của Nga đến Syria, đặc biệt là sau những thỏa thuận về an ninh giữa hai nước.
Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Iran Javad Zarif và Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Nga Sergei Lavrov tại Moscow. Ảnh: European Pressphoto
Tehran có thể đang thực sự ấp ủ tham vọng về việc biến Syria thành một phần lãnh thổ Iran. Philip Smyth, chuyên gia hàng đầu về hoạt động của quân đội dòng Shiite, không phủ nhận khả năng này.
“Hệ tư tưởng cách mạng của nước Cộng hòa Hồi giáo Iran có bao gồm mục tiêu dài hạn về việc sáp nhập nhiều quốc gia trở thành một hệ thống chính trị lớn hơn,” ông Smyth giả thích với Business Insider.
Ông cũng lưu ý rằng Ayatollah Ruhollah Khomeini, lãnh đạo Hồi giáo tối cao của Iran, “không ủng hộ chủ nghĩa dân tộc của người Iran" (trừ khi ông muốn thu hút sự ủng hộ hoặc tập hợp binh lính)
“Ruhollah Khomeini mong muốn xây dựng một nhà nước Hồi giáo thống nhất hoàn toàn dưới những chỉ dẫn/tư tưởng về tôn giáo của ông.” – Ông Smyth nói.
Động thái của Iran hoàn toàn phù hợp với mục tiêu cách mạng của chính phủ nước này. “Ông Gold nói có lý,” – chuyên gia Smyth nhận định. “Iran quả thật đã tiến hành cải đạo người dân, xây dựng một phiên bản khác của Hezbollah và tăng cường quân đội tại Syria."
Tuy vậy, Iran cũng nhận thức được những giới hạn hành động ở Syria, và có lẽ không thể thực hiện thành công chiến lược ông Gold suy đoán.
“Cộng đồng quốc tế sẽ phản đối mạnh mẽ nếu Syria thực sự trở thành một tỉnh của Iran,” - chuyên gia Smyth nhận xét. “Iran không hề được tự do làm mọi điều đất nước này mong muốn”
