Tờ báo Mỹ dẫn nguồn tin từ các quan chức Mỹ giấu tên, nêu việc công an chìm Trung Quốc hoạt động bí mật ở Mỹ là một phần chiến dịch “Săn cáo” nhằm truy bắt và đưa về nước những quan chức tham nhũng vượt biên ra nước ngoài định cư.
Bộ công an TQ phụ trách thực hiện chiến dịch này, theo các quan chức Mỹ nói với NYT. Các điệp viên TQ đến Mỹ bằng hộ chiếu du lịch, áp dụng nhiều chiến thuật để bắt bọn đào tẩu, gồm dọa người thân còn sống ở TQ của chúng.
Hoạt động này đã khiến Tổng thống Mỹ Barack Obama gởi lời cảnh cáo đến Bắc Kinh trong vài tuần qua, yêu cầu TQ chấm dứt. Có thể ông Obama sẽ đề cập vấn đề này, khi Chủ tịch TQ Tập Cận Bình thăm Nhà Trắng vào tháng 9 tới.
Thông tin trên vào thời điểm hai chính phủ Mỹ-Trung đang có nhiều bất đồng.
Các quan chức Mỹ ngày càng thất vọng về các chủ trương của TQ, như việc phá giá đồng Nhân dân tệ, đàn áp hoạt động tự do dân chủ, tin tặc TQ trộm thông tin cá nhân của hàng triệu công chức Mỹ.
Chiến dịch “Săn Cáo” là một phần trong cuộc bài trừ tham nhũng “đả hổ đập ruồi”.
Đầu năm nay, Ủy ban kiểm tra - kỷ luật trung ương (CCDI, thuộc Đảng Cộng sản TQ-CPC) tải lên trang web của họ một danh sách đen những tội phạm kinh tế quốc tế cộm cán nhất TQ. Chúng được cho là trốn đến nhiều quốc gia, gồm Mỹ, Úc và Canada.
Ban đầu, danh sách đen này cấp cho chính phủ các nước, để giúp TQ bắt các nghi phạm và thu hồi tài sản bất chính của chúng. Bọn đào tẩu này từng là cán bộ công chức các cấp ở TQ, bị cáo buộc các tội phạm tham nhũng, rút ruột công quỹ, nhận hối lộ và lạm quyền.
Danh sách đen có nhiều chi tiết về từng tên đào tẩu, gồm tên họ, ảnh và số chứng minh nhân dân của chúng, cùng những điểm đến giả định của chúng ở TQ do ông Tập khởi xướng hồi cuối năm 2013.
Số liệu của Bộ công an TQ nêu có hơn 930 nghi phạm trên thế giới đã bị bắt về nước kể từ năm ngoái.
Đầu năm 2014, TQ đã bắt 288 nghi phạm bị cáo buộc các tội phạm tài chính ở 56 quốc gia trong chiến dịch “Săn cáo”, theo Reuters.
Bộ công an TQ nói 126 tên trong số này đã bị đưa về TQ xét xử và chúng đã nhận tội. Một số tên bị bắt tại Mỹ, Úc và Canada.
Theo giới truyền thông TQ, Bắc Kinh cử nhiều cán bộ ra nước ngoài để “thuyết phục” các mục tiêu về nước. Có điều là không thể rõ ý đồ của họ.
Sau một đợt truy quét thành công hồi tháng 9.2014, Vụ phó vụ tội phạm kinh tế Liu Dong thuộc Bộ công an TQ, bọn tội phạm kinh tế vượt biên là những “con cáo xảo quyệt” trốn ra nước ngoài để không bị trừng phạt:
“Nhưng chúng tôi là những thợ săn khôn ngoan, sẽ đóng đinh chúng. Dù chúng là ai, ở đâu, chúng tôi cũng sẽ bắt được chúng”.
Liu khẳng định các cán bộ công an TQ phải tuân thủ luật của nước khác, và họ phải hợp tác với cảnh sát nước sở tại. Nhưng ông cũng thừa nhận:
“Nguyên tắc của chúng tôi: dù có hay không một thỏa thuận, cứ có thông tin ở đâu có nghi phạm hình sự, thì chúng tôi sẽ săn bắt chúng ở đó”.
Hồi cuối năm 2014, hai sĩ quan công an TQ bị bắt quả tang hoạt động chìm tại Úc, không có sự chấp thuận của cơ quan bảo vệ pháp luật Úc. Họ từ tỉnh Sơn Đông (đông bắc TQ) đến Melbourne, để truy bắt một công dân TQ bị buộc tội nhận hối lộ.
Các quan chức Úc lập tức triệu tập cán bộ ngoại giao Sứ quán TQ ở Canberra để phàn nàn vụ hoạt động chìm này, theo người phát ngôn của Bộ Ngoại giao-thương mại Úc.
Một quan chức Mỹ thừa nhận: điệp viên TQ đã ráng truy lùng Lệnh Hoàn Thành, một doanh nhân giàu có, quan hệ rộng ở TQ đã trốn qua Mỹ hồi năm ngoái, sống trong một biệt thự xa hoa.
Nếu Lệnh xin tỵ nạn chính trị, ông ta có thể trở thành tên vượt biên gây tổn thất nghiêm trọng trong lịch sử TQ. Vì Lệnh là em út của Lệnh Kế Hoạch, cựu chánh văn phòng trung ương CPC, nên ông ta có thể đã nắm nhiều thông tin “nhạy cảm” về các cựu và đương kim lãnh đạo cấp cao ở Bắc Kinh.
Hồi tháng 4, giới truyền thông TQ đưa tin: cảnh sát quốc tế INTERPOL báo động: Bắc Kinh truy nã gắt gao 100 nghi phạm đào tẩu.
Nhưng các chuyên gia xem xét những cái tên này, đã nghi rằng đấy không phải là những mục tiêu bị truy nã gắt nhất của TQ, vì trong số này có một cựu phó chủ tịch ủy ban nhân dân thành phố nọ, nhân viên của nhiều tập đoàn quốc doanh và một giáo sư sử học, chứ không hề có ai giữ chức quyền cấp cao.
Các quan chức Mỹ không đưa thông tin về những kẻ bị TQ truy nã ở Mỹ. Họ được cho là những Hoa kiều thành đạt, một số bị truy nã vì tham nhũng kinh tế, cùng một vài người bị TQ xếp diện tội phạm chính trị.
Hiện TQ và Mỹ không có hiệp ước dẫn độ. Marc Raimondi, người phát ngôn Bộ Tư pháp Mỹ nói: “Mỹ không là nơi ẩn náu an toàn cho bọn đào tẩu của bất kỳ nước nào”.
Ông nói thêm: nếu Mỹ giúp TQ truy bắt bọn đào tẩu, thì Bắc Kinh phải cung cấp chứng cứ cho Bộ. Nhưng TQ thường không cung cấp chứng cứ theo yêu cầu của Bộ.
Steve Tsang, nhà nghiên cứu cao cấp ở Viện chính sách TQ của Đại học Nottingham, nói: từ lâu, điệp viên chìm hoạt động bí mật ở nước ngoài là một chủ trương của CPC vốn kiểm soát chặt tất cả người Hoa, dù họ có quốc tịch khác chăng nữa.
