Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Việt Nam Lê Hải Bình tuyên bố việc máy bay Trung Quốc hạ cánh trên đường băng do quốc gia này xây dựng trái phép trên bãi bồi nhân tạo đã vi phạm nghiêm trọng chủ quyền Việt Nam.
Ngoài ra, ông Lê Hải Bình còn cho biết thêm Trung Quốc đã xây dựng trái phép sân bay trên vùng lãnh thổ thuộc chủ quyền của Việt Nam.
Bộ Ngoại giao Việt Nam đã gửi thông báo phản đối tới Đại sứ quán Trung Quốc tại Hà Nội và yêu cầu chấm dứt ngay các hành động tương tự.
Chính quyền Việt Nam gọi sự cố lần này là “một sự vi phạm nghiêm trọng chủ quyền của Việt Nam trên quần đảo Trường Sa và đi ngược lại với quan điểm chung của lãnh đạo hai nhà nước về vấn đề tranh chấp và thoả thuận về các nguyên tắc cơ bản giải quyết tranh chấp trên biển giữa Việt Nam và Trung Quốc.”
Các hành động của Trung Quốc đã gây quan ngại cho chính quyền Việt Nam, mà trước hết là trong chuyến thăm Hà Nội của Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình hôm 06/11/2015.
Một trong những điểm quan trọng nhất trong cuộc hội đàm giữa lãnh đạo hai nhà nước tại cuộc gặp lần đó chính là thảo luận vấn đề tranh chấp biển đảo.
Ngoài các thoả thuận về giải quyết hoà bình và phòng ngừa sự leo thang xung đột bằng các nỗ lực chung từ hai phía, hai bên còn thông qua thoả thuận về việc bắt đầu tiến hành kiểm tra chung ở vùng biển Vịnh Bắc Bộ từ tháng 12/2015.
Công tác kiểm tra có thể là một yếu tố quan trọng cho sự hợp tác trong thời gian tới giữa Bắc Kinh và Hà Nội trên biển, tuy nhiên, theo thông báo chính thức của Hà Nội, việc hạ cánh của các máy bay Trung Quốc đã vi phạm đi ngược lại những lời hứa của ông Tập Cận Bình, qua đó cho thấy sự thiếu tôn trọng của người đứng đầu Trung Quốc đối với Chính quyền Việt Nam.
Tuy nhiên, phía Trung Quốc đã bác bỏ cáo buộc kể trên, khẳng định chiếc máy bay dân sự hạ cánh thử nghiệm trên quần đảo này với mục đích để kiểm tra việc tuân thủ các tiêu chuẩn của sân bay mới đối với các chuyến bay dân sự.
Trung Quốc đưa ra yêu sách chủ quyền vô lý với gần như toàn bộ vùng biển Đông, mà qua vùng biển đó, hàng năm lưu thông gần 5 nghìn tỷ USD thương mại thế giới và cũng là nơi mà theo 1 số báo cáo đã phát hiện trữ lượng khí đốt tự nhiên và dầu khí lớn.
Mỹ cũng bày tỏ quan ngại về các hoạt động của Trung Quốc trên quần đảo Trường Sa, đặc biệt là việc xây dựng các hòn đảo nhân tạo, mà Nhà Trắng cho là để phục vụ các mục đích quân sự của Trung Quốc.
Đường băng dài 3000 mét mà Trung Quốc xây dựng trái phép có thể đáp ứng không chỉ hàng không dân dụng mà còn cả những máy bay tiêm kích và ném bom của Trung Quốc.
Bộ Ngoại giao Mỹ tuyên bố việc thử nghiệm sân bay trên quần đảo Trường Sa đã “kích động leo thang xung đột và đe doạ ổn định trong khu vực.”
Ngày thứ 6/1, Trung Quốc lại một lần nữa tiến hành bay đến các đảo ở Biển Đông, hai chiếc máy bay đã hạ cánh tại một hòn đảo nhân tạo trên quần đảo Trường Sa.
Phía Trung Quốc cho rằng việc kiểm tra thành công sân bay này đã chứng minh khả năng có thể vận chuyển cả con người và hàng hoá ra đảo, tuy nhiên, cùng với đó, hành động này cũng giống như việc khiêu khích, làm trầm trọng hơn tình hình vốn đã căng thẳng trong khu vực.
Trong bối cảnh việc giải quyết tranh chấp lãnh thổ ở quần đảo Trường Sa đang vô cùng phức tạp, các chuyến bay của Trung Quốc được coi là tuyên bố chủ quyền bất hợp pháp, đi ngược lại với quan điểm của các quốc gia trong xung đột là Việt Nam, Malaysia, Brunei và Philippines.
Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Philippines Charles Jose hôm 4/1 cho biết: “Mối đe doạ chính hiện nay là việc Trung Quốc sẽ thiết lập quyền kiểm soát trên Biển Đông và ảnh hưởng tới tự do hàng hải và hàng không tại đây.”
Cũng giống Việt Nam, Philippines cũng gửi phản đối tới Đại sứ Trung Quốc.
Mặc dù, Trung Quốc tuyên bố sân bay được xây dựng với mục đích hoà bình, các chuyên gia khẳng định sau vụ hạ cánh thử nghiệm thành công của máy bay dân sự sẽ không tránh khỏi một cuộc thử nghiệm tiếp theo dành cho máy bay quân sự.
Mỹ và các quốc gia Đông Nam Á đều cho rằng Trung Quốc đang tiếp tục trang bị các phương tiện thông tin và radar quân sự trên quần đảo này.
Mặc dù, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc phủ nhận việc thiết lập vùng nhận dạng phòng không trong khu vực, nhưng trên thực tế, các hành động của Trung Quốc đang gây lo ngại cho các quốc gia kế cận./.
