Nhà báo Rogin nhận định rằng đây chính là nỗ lực của Tổng thống Assad nhằm kết nối với nội bộ Nhà Trắng trong thời điểm chính phủ Mỹ lục đục nội bộ về vấn đề Syria.
Đầu năm nay, một quan chức cấp cao trước đây của Nhà Trắng đã bí mật đến Damascus gặp mặt lãnh đạo chính phủ Syria. Chuyến thăm này chỉ là một phần trong nỗ lực của chính phủ Syria nhằm kết nối với những trung gian quyền lực ở Washington và gia tăng tầm ảnh hưởng.
Quan chức này không ai khác chính là Steven Simon, từng giữ chức giám đốc của Hội đồng An ninh Quốc gia về vấn đề Trung Đông và Bắc Phi từ năm 2011 và 2012.
Bên trái: Steven Simon, Giám đốc điều hành Trung tâm nghiên cứu Trung Đông thuộc Viện nghiên cứu Chiến lược Quốc tế. Bên phải: Tướng Lloyd James Austin III, Tư lệnh Bộ chỉ huy Quân đội Mỹ tại Trung Đông
Ông tuy không hề tiết lộ về chuyến thăm của mình, nhưng hai viên chức cấp cao trong chính phủ Obama tiết lộ rằng Simon không đóng vai trò kênh trung gian giữa hai chính phủ mà chỉ sang Syria với tư cách cá nhân. Tại đây, ông đã gặp tổng thống Syria, Bashar al-Assad.
Simon trước đây làm tư vấn trong Viện nghiên cứu Trung Đông, nhưng cơ quan này đã chấm dứt quan hệ với Simon sau khi ông trở về từ Syria.
Theo ghi chép của Josh Rogin, hai nhân viên ở đây nói rằng cơ quan này không muốn có bất cứ liên quan nào với chuyến đi mà bản thân họ không tổ chức và cũng không được báo trước này.
Simon và Viện nghiên cứu Trung Đông đều từ chối bình luận về vấn đề trên. Nhiều chuyên gia ở Syria biết về chuyến thăm này nhận định rằng đó chính là một phần trong chiến lược kết nối của Tổng thống Assad với các học giả cũng như viên chức nhà nước ở Washington.
Ông Rogin đánh giá, việc Tổng thống Assad cố gắng lấy lòng cán bộ cấp cao ở Washington là đúng thời điểm và hợp lí.
Chính phủ Obama đang dần thay đổi lập trường bấy lâu nay rằng sự từ bỏ quyền lực của Tổng thống Assad sẽ mở đường cho những chuyển biến chính trị ở Syria và kết thúc cuộc nội chiến kéo dài tại quốc gia Trung Đông này.
Tuần trước, Mỹ đã tán thành nghị quyết của Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc về việc tổ chức một quá trình chuyển giao dài 18 tháng, trong đó Assad có thể tiếp tục giữ chức Tổng thống Syria cũng như tranh cử vào năm 2017.
Sau nhiều năm quả quyết rằng Assad phải từ chức, tháng trước, Tổng thống Barack Obama đã đề xuất một tiến trình chính trị trong đó “tính đến khả năng ông Assad sẽ chủ động không ra tranh cử”.
Gần đây, tại một cuộc họp báo, phóng viên đã hỏi Obama về suy nghĩ của ông vễ viễn cảnh trớ trêu rằng nhiệm kì Tổng thống của Assad thậm chí sẽ kéo dài hơn của ông.
Đáp lại, Tổng thống Mỹ khẳng định rồi Assad sẽ phải rút lui, rằng nước Mỹ không thể công khai làm việc với Tổng thống Assad bởi việc đó sẽ khiến Mỹ trở thành mục tiêu lớn hơn cho những kẻ khủng bố.
“Tôi cho rằng chỉ sự ra đi của Assad mới kết thúc được tình trạng đổ máu trong nước, giúp các đảng liên quan có thể phát triến mà không bị phân chia bè phái” - ông Obama phát biểu.
Ông chỉ ra những nỗ lực của chính phủ mình nhằm hợp tác với Nga và Iran trong tiến trình đưa chính phủ Syria tới bàn đàm phán với phe đối lập.
Tổng thống Obama bổ sung rằng ngay từ những ngày đầu cuộc chiến, ông đã dự đoán trước với Tổng thống Nga Vladimir Putin về việc người Syria sẽ không chấp nhận việc Assad tiếp tục thống trị.
“Tôi từng nói rằng, vấn đề ở đây là trong lịch sử, việc cố gắng giữ gìn trật tự khi số đông dân chúng quay lưng lại với người lãnh đạo đều không có kết quả tốt đẹp. Và 5 năm sau, tôi đã đúng” - Tổng thống Mỹ cho biết.
Hiện nay, có ít nhất 2 phe trong chính quyền cấp cao của Obama phản đối kịch liệt những mục tiêu của Mỹ trong chính sách đối với Syria.
Cựu cố vấn của Tổng thống là Simon, cùng hai người kế vị ông, Philip Gordon và Robert Malley, chỉ rõ rằng Mỹ phải đặt cuộc chiến chống IS là mục tiêu hàng đầu đồng thời hoãn lại quá trình lật đổ Tổng thống Assad.
Họ e ngại rằng việc hạ bệ Assad quá sớm có thể gây ra lỗ hổng về quyền lực mà phe khủng bố sẽ lấp đầy và tận dụng để mở rộng lãnh địa.
Phe còn lại, đứng đầu bởi Đại sứ Liên Hợp Quốc Samantha Power, khẳng định rằng việc xóa bỏ sự thống trị của Tổng thống Assad là bước cần thiết để chấm dứt chiến tranh.
Đại sứ Mỹ tại Liên Hợp Quốc, bà Samantha Power. Ảnh: AP
Họ cho rằng trừ khi Assad từ chức hoặc bị hạ bệ, không có cách nào đánh bại IS. Theo lí lẽ này, chính sách tốt nhất là bắt tay với phe đối lập và tăng cường ủng hộ của Mỹ cho những cuộc nổi dậy chống chính quyền.
Phe này hiện đang gặp bất lợi khi mối đe dọa về IS thì ngày càng lớn hơn, còn chiến tranh thì cứ mãi tiếp diễn.
Các lãnh đạo cấp cao của lực lượng quân đội và tình báo hiện không tìm được tiếng nói chung, khi một số ủng hộ chiến lược tập trung vào vấn đề IS, số khác lại gây nhiều áp lực về chính quyền Tổng thống Assad.
Tranh thủ sự chia rẽ này, phía Damascus tiếp tục mở rộng vòng kết nối. Nhiều chuyên gia cho rằng chính quyền Assad đang tăng cường mời các quan chức chức Washington đến Damascus
Những người biết tới chiến dịch của Assad đều rất kín tiếng, bởi mối quan hệ với Damascus có thể bị xem như một sự mua chuộc, khiến họ bị đánh giá là đang bị lợi dụng để lan truyền thông điệp của Tổng thống Assad.
Việc qua lại với chính quyền Syria không đơn giản chỉ là đen và trắng.
Jonathan Tepperman, chủ bút của tạp chí Foreign Affairs, người gần đây đã phỏng vấn Tổng thống Assad, là ví dụ về việc vẫn có thể đưa tin về quan điểm của chính phủ Syria cho Washington hiểu, mà không bị gắn cái mác là công cụ của bộ máy tuyên truyền Damascus.
Tuy nhiên, ông Rogin khẳng định, mọi mối quan hệ đều nên rõ ràng. Nhà báo gạo cội của Bloomberg cũng "nhắc nhở" rằng, những người đã gặp mặt Assad và bị chinh phục bởi sự hấp dẫn của ông ta nên nhớ nằm lòng về 5 năm tội ác vị Tổng thống này đã gây ra.
