Phát triển để đáp ứng yêu cầu mới của Hồng quân Liên Xô
Việc phát triển một loại súng ngắn tự động được dùng trong quân sự với vai trò như một vũ khí cá nhân đã bắt đầu ở Liên Xô từ những năm 1920, nhưng do không đạt được thành công như mong đợi nên dự án đã bị tạm dừng.
Sau Thế chiến thứ hai, ý tưởng phát triển các loại súng ngắn kiểu này đã hồi sinh và được nâng lên một tầm cao mới. Với sự ra đời của loại đạn 9 mm mới, Hồng quân đã yêu cầu một loại súng ngắn có khả năng bắn tự động, sử dụng loại đạn này và bổ sung báng súng có thể tháo rời dễ dàng.
Mẫu súng mong đợi này do Igor Stechkin thiết kế và được thông qua vào năm 1951 cùng với khẩu Makarov PM sử dụng cùng cỡ đạn. Khẩu súng này có tên gọi Stechkin APS, viết tắt của Stechkin Automaticheskij Pistolet Stechkina (Stechkin Automatic Pistol, súng ngắn tự động Stechkin).
APS được trang bị chủ yếu trong binh chủng pháo binh, tăng thiết giáp, những binh lính mang vũ khí chống tăng như RPG-7 hoặc các cấp chỉ huy tham gia chiến đấu trực tiếp.
Tuy nhiên loại súng ngắn này nhanh chóng bị nhận xét là quá nặng và cồng kềnh vì báng súng và bao đựng, gây rắc rối khi mang theo cũng như hỏa lực không đủ mạnh nên đã bị cho ra khỏi biên chế và đưa vào kho dự phòng.
Igor Yakovlevich Stechkin với khẩu APS trên tay.
Đến thập niên 1970, một lượng nhỏ những khẩu APS còn sót lại được nâng cấp với một nòng súng mới dài hơn để có khả năng gắn thêm các bộ phận hỗ trợ chiến đấu.
Mẫu nâng cấp này được gọi là APSB có khả năng gắn ống giảm thanh cũng như báng dạng khung mới giúp súng đỡ cồng kềnh, súng đã được trang bị cho lực lượng đặc nhiệm Spetsnaz.
Đến những năm 1990, APS được hồi sinh lần thứ hai khi nó trở nên được ưa chuộng bởi nhiều lực lượng thi hành công vụ cũng như các đội đặc nhiệm OMON, SOBR, cùng các nhóm bảo vệ nhân vật VIP.
Khẩu APS cho hỏa lực và độ chính xác cao hơn súng ngắn. Độ chính xác của APS khá tốt khi bắn ở chế độ tự động lẫn bán tự động, rất thích hợp trong cận chiến.
Hiện tại, mặc dù súng ngắn Yarygin và GSh-18 đã được giới thiệu, tuy nhiên khẩu APS vẫn được các lực lượng thực thi pháp luật của Nga ưa chuộng.
Lý do là vì súng sử dụng loại đạn 9 mm tiêu chuẩn có độ chính xác cao, ít giật cũng như khả năng cơ động đã tốt lên nhiều, thích hợp cho cận chiến hơn hẳn phiên bản đầu tiên vốn rất cồng kềnh.
Thiết kế đơn giản với năng bắn tự động hoàn toàn cùng độ chính xác cao
APS có khối lượng cơ bản 1,22 kg với chiều dài 225 mm, bề ngoài chỉ hơn lớn hơn một chút so với khẩu Colt 1911. Súng có thiết kế đơn giản như nhiều súng lục cùng thời với hầu hết các bộ phận làm bằng thép tốt, tay nắm chính được gia cố hai mảnh nhựa nhám để tăng khả năng cầm nắm.
Thanh trượt và phần giữ bên dưới súng được làm bóng và trơn để tăng tính thẩm mỹ. Phần sau của thanh trượt được cắt nhám hai bên để lên đạn dễ dàng hơn.
Đặc biệt, APS còn đi kèm với một báng rỗng bằng gỗ khá độc đáo giúp xạ thủ bắn chính xác hơn. Khi không sử dụng, súng sẽ được đút vào trong báng để bảo quản, chỉ để lộ ra ngoài một phần ngắn của tay nắm.
APS có thiết kế vô cùng đơn giản với cơ chế nạp đạn bằng phản lực bắn tin cậy như nhiều mẫu súng ngắn và tiểu liên khác. Nòng rời được gắn vào trong buồng đạn, cố định bằng các chốt và hãm bởi khung ngoài của súng.
Lò xo đẩy được gắn quanh nòng, khi thanh trượt bên trên di chuyển về phía sau, nó trích ra một phần lực đẩy tác dụng vào thoi nạp đạn, đẩy vỏ đạn qua khe nhỏ ở phía bên trái, nạp viên đạn tiếp theo lên súng. Súng có cơ chế khai hỏa búa - cò mở rộng với kim hỏa đặt ngay trên thanh trượt.
APS có khả năng bắn Single Action (1 cơ chế) và Double Action (2 cơ chế) trong chế độ bán tự động, tuy nhiên cơ chế Double Action ít được sử dụng vì phức tạp và tốc độ bắn chậm. Khóa an toàn dạng đòn bẩy cũng đồng thời là chốt chọn chế độ bắn với các nấc: An toàn, bán tự động và tự động hoàn toàn.
Súng có cơ chế ngắm bắn cơ bản thông qua thước ngắm - điểm ruồi. Thước ngắm phía sau có thể điều chỉnh tầm bắn bằng cách xoay một núm nhỏ, ép lên một tấm kim loại mỏng, điều chỉnh ở các mức: 25, 50, 100 và 200 m.
Nòng APS có độ dài 140 mm tương thích tốt với loại đạn 9 mm Makarov, khối lượng nặng làm cho súng khá “đầm”, dẫn đến khả năng kiểm soát cũng như độ chính xác cao hơn so với súng ngắn Makarov. Độ lệch của đạn ở phạm vi 50 m là 5 cm, còn phạm vi 200 m là 22 cm.
Tuy nhiên, tầm bắn hiệu quả của APS vẫn chỉ là 50 m. Súng có thể bắn chính xác hơn và hiệu quả đến tầm ngắm tối đa của thước ngắm khi được gắn báng súng. APS sử dụng hộp tiếp đạn thanh 2 hàng, sức chứa 20 viên.
Sơ tốc đầu đạn của súng đạt 340 m/s, tốc độ bắn lý thuyết là 750 viên/phút. Tuy nhiên, xạ thủ có thể hạ tốc độ bắn xuống còn 600 viên/phút thông qua việc điều chỉnh một số bộ phận trong tay cầm. Thực tế, tốc độ bắn chiến đấu của APS là 40 - 90 viên mỗi phút.
Bí mật hơn với phiên bản giảm thanh APB
APB - viết tắt của Avtomaticheskij Pistolet Besshumnyj, có nghĩa là súng ngắn tự động giảm thanh. Đây là một phiên bản cải tiến của APS nhằm tối ưu hóa cho các nhiệm vụ đòi hỏi tính bí mật cao.
APB được phát triển vào đầu những năm 1970 bởi A.S. Neugodov ở nhà máy AO-4, súng chính thức được thông qua vào năm 1972 dưới tên APB và định danh GRAU là 6P13.
Thay vì đi kèm báng gỗ như trên APS, APB có báng dạng thanh sắt, đơn giản và nhẹ hơn, được gắn cùng vị trí như người tiện nhiệm.
Súng cũng có nòng dài hơn, nhô ra ngoài thanh trượt và được thiết kế để gắn và tháo rời ống giảm thanh nhanh chóng. Nòng súng cũng được bao bọc xung quanh bằng một buồng mở rộng tích hợp, khí thuốc có thể thoát ra từ các lỗ hổng trong nòng.
Tổng thống Nga Putin với súng ngắn APS.
Trong cuộc chiến tại Afghanistan, APB được sử dụng như là vũ khí phụ của lực lượng Spetsnaz. Súng cũng được biên chế cho lính thông tin liên lạc và các đội sử dụng vũ khí hạng nặng.
