Boeing X-37B.
Chiếc Boeing X-37B, một chiếc máy bay không gian không người lái công nghệ cao, vừa hoàn thành một nhiệm vụ bí mật kéo dài 2 năm của Không quân Mỹ.
X-37B thuộc về một trong những dòng dõi máy bay lâu đời nhất trong tất cả các loại máy bay: dòng "Máy bay X", gồm những chiếc máy bay thử nghiệm đã đạt được rất nhiều cột mốc vĩ đại trong lịch sử hàng không.
Chương trình "Máy bay X" là một dự án của chính phủ Mỹ hiện vẫn đang tiếp diễn, đã bắt đầu từ những năm 1940 và có sự tham gia của một số hãng sản xuất tư nhân.
Mục tiêu của chương trình là nhằm vượt qua những giới hạn của công nghệ hàng không: Chiếc X-1 là máy bay đầu tiên đã vượt qua giới hạn tốc độ âm thanh. Người đầu tiên bay vào vũ trụ đã lái chiếc X-15 ở độ cao lớn.
Dòng máy bay X được sử dụng để thử nghiệm động cơ tên lửa và đóng vai trò tiên phong trong việc phát triển công nghệ cất cánh và hạ cánh mới. Chúng đã thiết lập kỷ lục về tầm bay xa, tốc độ và độ cao – một số đến nay vẫn chưa bị phá vỡ.
Chúng ta hay nhìn vào các thế hệ máy bay trước của X-37B, những thành viên của một trong những đại gia đình máy bay vĩ đại nhất trong quá khứ.
Bell X-1
Chiếc Bell X-1 được thử nghiệm lần đầu vào tháng 1/1946, chỉ vài tháng sau khi Thế chiến thứ 2 kết thúc. Vào tháng 10/1947, phi công huyền thoại Chuck Yeager đã vượt qua tốc độ âm thanh bằng chiếc X-1 và là lần đầu tiên một chiếc máy bay đạt được tốc độ đó khi bay.
Bell X-2
Chiếc Bell X-2 đạt được thành tựu gấp ba lần chiếc X-1 khi có thể bay nhanh gấp 3 lần tốc độ âm thanh (Mach 3) vào giữa thập niên 50. Trong nhiều lần bay thử, chiếc Starbuster (biệt danh của X-2) còn phá kỷ lục về độ cao, có thể bay cách mặt đất gần 24 dặm (39km).
Tuy nhiên, chiếc X-2 lại có nhiều lỗi kỹ thuật bởi nó là sản phẩm của thời đại kỹ thuật công nghệ hạn chế. Trong chuyến bay đầu tiên, càng hạ cánh của máy bay đã bị gãy trong lúc hạ cánh. Trong chuyến bay cuối cùng, X-2 đã phá kỷ lục về tốc độ, nhưng phi công Milburn Apt đã mất mạng khi bay.
Bell X-5
Chiếc Bell X-5 bay lần đầu vào năm 1951, sớm hơn chiếc X-2. Nó là chiếc máy bay tiên phong của mẫu cánh cụp cánh xòe, cho phép máy bay cụp cánh gần máy bay để có thể đạt tốc độ bay cao hơn.
Thiết kế máy bay chịu ảnh hưởng của chiếc Messerschmitt P.1101, một mẫu thử của Đức được thiết kế để phục vụ Thế chiến thứ hai, nhưng cuối cùng đã được mang tới và nghiên cứu tại nhà máy Bell ở Buffalo, New York sau chiến tranh.
Convair X-6
Ban đầu, chiếc Convair X-6 được thiết kế để thử nghiệm động cơ hạt nhân trên một máy bay đánh bom đã được hiệu chỉnh lại.
Dự án đã bị hủy khi Tổng thống Kennedy yêu cầu kết thúc mọi hoạt động nghiên cứu. Ông nói trước Quốc hội vào năm 1961 rằng: “Gần 15 năm và khoảng 1 tỉ đôla đã được đầu tư cho sự phát triển của loại máy bay động cơ nguyên tử, thế nhưng khả năng có được một loại máy bay có thể sử dụng trong quân đội trong tương lai gần vẫn còn rất xa vời”. Chiếc X-6 chưa bao giờ được cất cánh.
Ryan X-13 Vertijet
Chiếc Ryan X-13 Vertijet ban đầu sẽ là máy bay đầu tiên có thể cất cánh thẳng đứng, dù cơ chế của nó khác biệt so với chiếc V-22 Osprey hiện nay. Thay vào đó, X-13 lại là mẫu “tailsitter” (mẫu máy bay đậu trên máy bay khác), được gắn với một tầu con thoi trước khi tách rời khi bay.
Dù rất tinh vi về mặt công nghệ, nhưng tác dụng thực tế của X-13 lại không nhiều. Một trong 2 chiếc X-13 được sản xuất đã được quyên tặng cho viện bảo tàng Hàng không vũ trụ Smithsonian vào năm 1960, chỉ 5 năm sau lần bay đầu tiên.
Hiller X-18
Thủy tổ thật sự của công nghệ cất cánh và hạ cánh thẳng đứng là chiếc Hiller X-18, sử dụng cánh xoay mà ta thường thấy ở các phi cơ lên thẳng ngày nay. Chiếc máy này này đi trước thời đại rất nhiều: X-18 xuất hiện lần đầu vào năm 1957. Chiếc V-22 Osprey, thiết kế rất giống X-18, mãi đến năm 2007 mới đựa vào sử dụng quân sự.
X-18 là một máy bay thử nghiệm của thập kỷ 50, nhưng chiếc Osprey là một trong những phương tiện vận chuyển chính của quân đội Mỹ.
North American X-15
Trong số các loại máy bay có người lái, chiếc North American X-15 vẫn đang nắm giữ kỷ lục bay ở đô cao cao nhất (108km) và đạt tốc độ nhanh nhất (Mach 6.7), được thiết lập từ những năm 1960.
X-15 cất cánh từ bên dưới cánh của B-52. Nó có thể bay ngoài vũ trụ 2 lần theo tiêu chuẩn quốc tế, trở thành máy bay không gian có người lái đầu tiên có thể sử dụng lại trong lịch sử.
X-20 Dyna-Soar
Chiếc X-20 Dyna-Soar chỉ là một ý tưởng thiết kế của những năm 50 và 60, nhưng cách thức tiếp cân đối với khám phá không gian cho đến ngày nay vẫn được áp dụng. Sau khi bay vào vũ trụ, chiếc X-20 có thể quay về Trái Đát và hạ cánh trên đường băng, giống như tàu con thoi NASA hay dự án tàu của Virgin Galactic. Mặc dù nó chưa từng cất cánh, X-20 cho thấy tầm nhìn tương lai của các nhà chế tạo thời đó, và cuối cùng đã được chứng thực.
McDonnell-Douglas X-36
Chiếc McDonnell-Douglas X-36 là một thử nghiệm về sự giản lược trong thiết kế, và theo như NASA, một trong những bên tham gia vào dự án, là “máy bay được thiết kế mà không có phần đuôi thường thấy ở các máy bay khác”.
Chiếc X-36 được chế tạo nhằm chứng tỏ rằng một phi cơ chiến đấu không có phần đuôi có thể cải thiện hơn nữa khả năng bay so với các mẫu thiết kế truyền thống. Một mẫu thử không người lái đã bay thử vào năm 1997, được thiết kể với tỉ lệ 28% so với, theo NASA, “thông số phi cơ chiến đấu hiện đại theo lý thuyết.”
Phiên bản kích cỡ chuẩn chưa từng được chế tạo. Về mặt này, X-36 cũng có sự tương đồng với các mẫu "Máy bay X" trong lịch sử. Đó là một dòng máy bay đã chứng tỏ rằng ngay cả những thành tích hàng không khó nhất cũng có thể đạt được, cho dù máy bay không được đưa vào sự dụng rộng rãi và thiết thực.
