"Phi Xô Viết hóa" các tàu Mistral
Theo Đài RFI (Pháp), Tổng thống Pháp François Hollande hôm 6/8 khẳng định 2 chiến hạm đa năng hiện đại mà Pháp đóng theo đơn đặt hàng của Nga "được nhiều nước chú ý và sẽ tìm được khách mua không khó khăn gì".
Còn Bộ trưởng Quốc phòng Jean-Yves Le Drian thì nhấn mạnh rằng 2 chiếc Mistral, không được chuyển giao cho Nga do vai trò của nước này trong cuộc xung đột Ukraine, từ nay "hoàn toàn thuộc quyền sở hữu của nước Pháp".
Theo thỏa thuận hôm 6/8, Paris sẽ bồi hoàn cho Moscow số tiền đã ứng trước (dưới 1,2 tỷ euro, theo ông Le Drian). Và Pháp muốn giải quyết những chiếc tàu Mistral "càng nhanh càng tốt".
Giải pháp đơn giản là Hải quân Pháp, vốn đã sở hữu 3 chiếc Mistral, sẽ nhận thêm 2 chiếc mới. Song một sĩ quan giấu tên chuyên về các chương trình vũ khí nói với hãng thông tấn AFP rằng:
"Với ngân sách hạn hẹp như hiện nay, quân đội Pháp hoàn toàn không có lợi.
Giữ lại 2 chiến hạm này, Hải quân Pháp không chỉ trả tiền mua, mà còn phải đưa vào hoạt động, thành lập thủy thủ đoàn, hộ tống và duy tu. Chủ yếu là vấn đề tài chính thôi nên dứt khoát phải bán đi".
"Thật hết sức đáng tiếc" - Đô đốc Alain Coldefy, cựu Tổng thanh tra quân đội tiếc rẻ - "Đây là các chiến hạm siêu hiện đại, nhưng…Hải quân Pháp đã có 3 chiếc, không thể mua thêm 2 tàu Mistral nữa".
Pháp sẽ phải tháo dỡ và thay thế các trang thiết bị dành riêng cho Nga trước khi bán các tàu Mistral cho nước khác.
Trước khi chủ sở hữu là tập đoàn đóng tàu DCNS có thể tìm kiếm khách hàng mới, Pháp cần phải bắt đầu với việc "phi Xô Viết hóa" (thuật ngữ do Đài RFI sử dụng) các chiến hạm vốn được đóng theo yêu cầu cụ thể của Hải quân Nga.
Tức là họ sẽ phải tháo dỡ và thay thế các trang thiết bị, hệ thống điện tử, liên lạc, giao diện hệ thống vi tính và tất cả tài liệu sử dụng chữ Nga.
Hồi tháng 2 năm nay, Tổng giám đốc DCNS Hervé Guillou nhận định chi phí để sửa chữa siêu chiến hạm này cho phù hợp với khách hàng mới có thể tốn kém từ hàng chục đến hàng trăm nghìn euro tùy theo nhu cầu.
Đô đốc Alain Coldefy cho rằng: "Việc tháo dỡ các trang bị kiểu Nga không là vấn đề lớn song Người Nga có lẽ đã kéo dài thời gian, cố gắng có được tất cả những gì có thể, học được tối đa công nghệ, như thường lệ.
Họ nói họ có thể tự sản xuất được các chiến hạm loại này nhưng thực tế họ tụt hậu rất xa".
Giả thiết này, theo thông tín viên của Nhật báo Le Figaro ở Moscow, không phải là không có cơ sở.
Giám đốc bộ phận hợp tác kỹ thuật quân sự hàng hải Nga Alexei Diki cho biết, hợp đồng dự kiến chuyển giao 3 công nghệ hiện đại của Pháp, trong đó có công nghiệp lắp ráp các bloc lớn, còn 2 công nghệ khác ông này từ chối tiết lộ.
Tờ Le Figaro cho biết thêm rằng, sở dĩ Pháp và Nga nhanh chóng thỏa thuận được một cách "hữu nghị" như vậy là do giải quyết sớm thì đôi bên cùng có lợi.
Kinh tế đang lao dốc nên ông Putin cần tiền, bên cạnh đó Hải quân Nga lâu nay cũng không muốn mua chiến hạm của Pháp. Và thỏa thuận này còn phải được đặt trong bối cảnh địa chính trị chung.
Có thể phải "đại hạ giá"
Một khi tháo dỡ trang bị trả cho phía Nga xong, Pháp cần phải tìm kiếm khách hàng mới.
Nếu kỹ năng của Pháp trong lãnh vực này đã quá rõ, và nếu "khá nhiều nước đã tỏ ra thích thú trước Mistral" - như Bộ trưởng Le Drian khẳng định, thì thật ra người muốn mua nghiêm túc không nhiều.
Theo tạp chí quốc phòng IHS Jane’s, nhu cầu thế giới đối với loại chiến hạm hiện đại này trong những thập kỷ tới sẽ là 26 chiếc.
Tuy nhiên, chỉ có 5-6 quốc gia, đứng đầu là Canada, Ấn Độ và Brazil vừa có đủ năng lực tài chính, quân sự lẫn kỹ thuật để mua và tận dụng hết các công năng của Mistral.
Ông Coldefy giải thích: "Phải tìm ra được những nước có ý hướng can thiệp trên thế giới, muốn phô trương hình ảnh của mình.
Các nước này phải có đủ phương tiện tự thưởng cho mình các chiến hạm tối tân hàng đầu như thế. Và cần phải có các thủy thủ được đào tạo tốt, mà điều này không dễ dàng".
Theo chuyên gia Ben Moores, Pháp có thể phải bán hạ giá các tàu Mistral để thu hút khách hàng.
Còn theo nhà phân tích Ben Moores của IHS Jane’s, bên cạnh đó còn phải "kiềm chế được sự đối kháng của các lực lượng vận động hậu trường có liên quan đến các công ty đóng tàu trong nước".
"Ngày nay, hầu như các nước đều tự đóng tàu, đó là niềm hãnh diện của quốc gia:‘Chúng tôi đã tự đóng lấy các chiến hạm đấy'" - ông Moores nói.
Ông Moores nói thêm rằng: "Rồi Pháp sẽ bán được hai chiếc Mistral ấy thôi nhưng phải hạ giá xuống rất thấp để thu hút. Có thể phải mất nhiều năm".
Chuyên gia vũ khí Philippe Migault thuộc Trung tâm tư vấn Iris nhận định: "Cuối cùng, vụ này sẽ làm Pháp thiệt hại khoảng 1-2 tỷ euro.
Chúng ta phải gánh lấy các chiến hạm đang phải neo đậu, mà chỉ riêng việc bảo trì thôi cũng tốn từ 1-5 triệu euro mỗi tháng. Thú thật, đây không phải là vị thế tốt nhất để bắt đầu thương lượng với các khách mua tiềm năng…".
Hãng thông tấn Tass của Nga cho rằng "Ấn Độ, Brazil và Việt Nam có thể mua Mistral".
Tass dẫn lời người đứng đầu Trung tâm Phân tích Chiến lược và Công nghệ Ruslan Pukhov nhận định, Ấn Độ lâu nay vẫn muốn mua và đóng các chiến hạm loại này để trang bị cho Hải quân của mình.
Việt Nam là nước có tỉ lệ tăng trưởng khá cũng quan tâm, còn Brazil có thể mua nếu Pháp đưa ra mức giá hấp dẫn.
Nhật báo La Croix còn liệt kê thêm Ai Cập, Algérie vào danh sách khách hàng tiềm năng và cho rằng tuy với Nga, hướng xuất khẩu thiết bị quân sự nay đã bế tắc nhưng bù lại, Pháp đã đạt được những hợp đồng lớn khác như bán chiến đấu cơ Rafale cho một số nước.
