Khẩu pháo M777 do Mỹ sản xuất tại vị trí bắn ở Donetsk, miền đông Ukraine tháng này. Ảnh: NY Times.
Các binh sỹ Ukraine đã bắn hàng nghìn quả đạn pháo vào các mục tiêu trên chiến trường mỗi ngày, sử dụng những khẩu pháo công nghệ cao do Mỹ và đồng minh cung cấp. Những những vũ khí này đang hao mòn sau nhiều tháng sử dụng quá mức dẫn tới hư hỏng hoặc bị phá hủy trong chiến đấu. Hàng chục loại vũ khí đã được đưa ra khỏi chiến trường để sữa chữa.
Các quan chức quốc phòng của Mỹ và Ukraine cho biết, khoảng 1/3 trong số 350 khẩu lựu pháo do phương Tây sản xuất cung cấp cho Ukraine hiện giờ đã không hoạt động được trong bất cứ điều kiện nào. Việc thay đổi nòng pháo, nhiều loại có chiều dài tới hơn 6m và nặng hàng trăm kg nằm ngoài khả năng của những người lính trên chiến trường. Vì thế, Bộ Tư lệnh chiến trường châu Âu (EUCOM) của Mỹ đã thành lập một cơ sở sữa chữa tại Ba Lan.
Các hệ thống pháo do phương Tây cung cấp đã mang lại cho Ukraine một cứu cánh khi họ bắt đầu cạn kiệt kho dự trữ vũ khí từ thời Liên Xô. Việc duy trì hoạt động của những loại pháo này cũng như cung cấp đủ đạn dược cho Ukraine là một trong những ưu tiên hàng đầu của Mỹ và châu Âu.
Các xưởng sửa chữa vũ khí cho Ukraine tại Ba Lan đã bắt đầu hoạt động trong những tháng gần đây. Tình trạng vũ khí của Ukraine là vấn đề được các quan chức quân sự Mỹ quan tâm chặt chẽ. Trung tá Daniel Day – người phát ngôn của EUCOM cho biết: “Với những gói viện trợ quân sự mà chúng tôi cùng các đồng minh, đối tác cung cấp cho Ukraine, chúng tôi đang nỗ lực làm việc để đảm bảo khả năng bảo trì, bảo dưỡng vũ khí theo thời gian”.
Khi kho dự trữ đạn dược dành cho các khẩu pháo cỡ nòng 152mm có từ thời Liên Xô của Ukraine trở nên khan hiếm không lâu sau khi Nga phát động chiến dịch quân sự đặc biệt, những khẩu pháo tiêu chuẩn NATO, bắn đạn cỡ 155mm đã trở thành một trong những vũ khí quan trọng nhất của Ukraine. Ước tính Kiev đang có một số lượng lớn loại đạn này sau khi được phương Tây chuyển giao.
Theo số liệu mới nhất về viện trợ quân sự, Bộ Quốc phòng Mỹ đã cung cấp cho Ukraine 142 khẩu lựu pháo M777, đủ để trang bị cho khoảng 8 tiểu đoàn. Quân đội Ukraine sử dụng lựu pháo M777 để bắn đạn 155mm, nhằm vào các phương tiện, binh sỹ và trung tâm chỉ huy của đối phương, thậm chí để rải mìn chống tăng cỡ nhỏ.
Mỹ đã vận chuyển hàng trăm nghìn viên đạn 155mm cho Ukraine để sử dụng trong các trận địa lớn nhất châu Âu kể từ Thế chiến II, đồng thời cam kết cung cấp gần 1 triệu quả đạn pháo từ kho dự trữ đạn dược và các ngành công nghiệp tư nhân. Ngoài Mỹ, các lực lượng Ukraine cũng tiếp nhận đạn cỡ 155 mm từ các quốc gia khác.
Theo các quan chức quân sự Mỹ, một số loại đạn và thuốc phóng đã không được thử nghiệm kỹ lưỡng trước khi chuyển giao và trong quá trình chiến đấu, các binh sỹ Ukraine phát hiện ra chúng đã làm hao mòn nòng pháo nhanh hơn. Những khẩu lựu pháo bị hư hỏng sẽ được chuyển tới Ba Lan. Tại đây các đội bảo trì sẽ thay thế và thực hiện nhiều thao tác chỉnh sửa khác. Các chỉ huy quân sự của Ukraine cho biết, họ muốn đưa những địa điểm bảo trì đó đến gần tiền tuyến hơn để pháo có thể sớm được đưa trở lại ra chiến trường nhưng điều này rất khó khăn.
Công việc sửa chữa lựu pháo trước mắt do EUCOM giám sát, song nhiệm vụ này có thể sớm được chuyển giao cho một bộ phận mới chuyên phụ trách huấn luyện và trang bị cho quân đội Ukraine.
Ông Rob Lee – nhà phân tích quân sự tại Viện Nghiên cứu Chính sách Đối ngoại cho rằng: “Không có gì ngạc nhiên khi vũ khí mà phương Tây cung cấp cho Ukraine gặp nhiều trục trặc, bởi các binh sỹ Ukraine không được đào tạo bài bản cách sử dụng chúng, vì thế khi đưa vào sử dụng chúng sẽ hao mòn rất nhanh”.
Những loại vũ khí mà phương Tây chuyển giao cho Ukraine, chẳng hạn như tên lửa và lựu pháo, đòi hỏi quá trình bảo trì rất khác nhau. Các loại vũ khí hiện đại như hệ thống tên lửa pháo binh cơ động cao (HIMARS) cần rất ít thao tác bởi đạn dược được chứa sẵn trong các cụm ống phóng và không cần nạp liên tục. Nhưng nhiều loại lựu pháo khác có kích thước lớn đòi hỏi phải nạp đạn liên tục khi sử dụng. Mỗi quả đạn nặng hơn 40kg.
Với tuần suất bắn hàng trăm, hàng nghìn quả đạn mỗi ngày, nhiều bộ phận bên trong khẩu pháo sẽ sớm bị hư hỏng. Chưa kể, việc quân đội Ukraine thường bắn pháo ở khoảng cách xa để tránh cuộc tấn công đáp trả của Nga cũng khiến nòng pháo nhanh hao mòn do cần lực đẩy lớn để tạo ra nhiều nhiệt.
Hiện tại, các lực lượng Ukraine đang bắn từ 2.000 đến 4.000 quả đạn pháo mỗi ngày. Theo thời gian, tốc độ đó đã gây ra nhiều vấn đề cho binh lính Ukraine khi sử dụng lựu pháo M777, chẳng hạn như đạn không bay xa hoặc kém chính xác.
Ngoài ra, còn một số vấn đề khác bắt nguồn từ thiết kế của lựu pháo. Hầu hết lựu pháo, chẳng hạn như M777 được chế tạo bằng vật liệu titan, có độ bền tương đương với thép nhưng lại nhẹ hơn, khiến chúng dễ dàng di chuyển trên chiến trường và dễ lắp đặt. Tuy vậy, chúng cũng dễ hao mòn khi sử dụng với tần suất lớn. Khi một khẩu pháo bị hỏng, những khẩu pháo khác sẽ được sử dụng nhiều hơn, một phương án mà các binh sỹ Ukraine buộc phải lựa chọn hàng ngày.
Một số chuyên gia cho rằng, để khắc phục tình trạng này, các linh kiện cho hệ thống vũ khí phương Tây cần phải được đặt trong trạng thái sẵn sàng và gần với biên giới Ukraine nhất có thể. Bên cạnh đó, các binh sĩ Ukraine cũng cần được đào tạo để có khả năng sửa chữa những hệ thống vũ khí hiện đại này.
Hiện tại, giao tranh vẫn diễn ra với cường độ cao trên khắp các mặt trận. Không có dấu hiệu nào cho thấy chiến sự sẽ lắng dịu trong mùa Đông. Cả Nga và Ukraine đang nỗ lực đáp ứng nhu cầu đạn pháo cho mặt trận. Nếu như Ukraine kêu gọi phương Tây tăng cường viện trợ đạn pháo thì Nga được cho là đang tìm mua thêm tên lửa và đạn dược từ Iran và Triều Tiên để chuẩn bị cho những trận đánh lớn./.