Trong thông cáo ngày 8/4, Bộ ngoại giao Philippines (DFA) nhắc lại sự kiện tháng 6/2019, khi một tàu Trung Quốc bị cáo buộc đâm chìm tàu cá Philippines và bỏ mặc 22 thủy thủ trên biển. Những thủy thủ này sau đó được một tàu cá Việt Nam giải cứu.
DFA nhận định những vụ việc như vậy "làm suy yếu tiềm năng của mối quan hệ khu vực thực sự sâu sắc và đáng tin cậy" giữa Trung Quốc với các quốc gia Đông Nam Á.
"Kinh nghiệm tương tự của chính chúng tôi đã hé lộ lòng tin trong tình hữu nghị [với Trung Quốc] bị mất đi bởi vụ việc đó như thế nào, và lòng tin đã được tạo ra nhiều đến như thế nào bởi hành động nhân đạo của Việt Nam thông qua việc trực tiếp giải cứu tính mạng các ngư dân Philippines của chúng tôi," thông cáo của DFA có đoạn.
"Chúng tôi đã không và sẽ không ngừng cảm ơn Việt Nam. Trên quan điểm đó, chúng tôi đưa ra thông cáo này để thể hiện tình đoàn kết."
Người phát ngôn Bộ ngoại giao Việt Nam Lê Thị Thu Hằng ngày 3/4 khẳng định, theo thông tin từ các cơ quan chức năng của Việt Nam, tàu cá QNg 90617 TS và 8 ngư dân Việt Nam đang hoạt động bình thường tại vùng biển thuộc quần đảo Hoàng Sa của Việt Nam thì bị tàu hải cảnh Trung Quốc ngăn cản và đâm chìm.
Theo DFA, việc củng cố quan hệ khu vực giữa Trung Quốc và ASEAN là "đặc biệt quan trọng" giữa bối cảnh các nước đang đấu tranh đẩy lùi dịch bệnh COVID-19.
Trước đó, Bộ ngoại giao Mỹ hôm 6/4 cũng lên án hành động đâm chìm tàu cá Việt Nam của phía Trung Quốc.
Phát ngôn viên Bộ ngoại giao Mỹ Morgan Ortagus nhấn mạnh, "Đây là sự việc mới nhất trong chuỗi hành vi nhằm củng cố tuyên bố chủ quyền trên biển phi pháp của Trung Quốc và làm yếu thế các quốc gia láng giềng Đông Nam Á ở Biển Đông."
"Chúng tôi kêu gọi Trung Quốc duy trì sự tập trung vào việc hỗ trợ các nỗ lực quốc tế chống lại đại dịch và ngừng lợi dụng sự mất tập trung và tổn thương của các nước khác để mở rộng tuyên bố chủ quyền phi pháp ở Biển Đông," bà Ortagus nói thêm.
Ngày 3/4/2020, đại diện Bộ Ngoại giao Việt Nam đã giao thiệp với đại diện Đại sứ quán Trung Quốc và trao công hàm phản đối, yêu cầu phía Trung Quốc điều tra làm rõ, xử lý nghiêm đối với nhân viên công vụ và tàu Hải cảnh Trung Quốc nêu trên, không để tái diễn những hành động tương tự, đồng thời bồi thường thỏa đáng các thiệt hại cho ngư dân Việt Nam.
"Như đã nhiều lần khẳng định, Việt Nam có đầy đủ bằng chứng lịch sử và cơ sở pháp lý khẳng định chủ quyền của Việt Nam đối với quần đảo Hoàng Sa và quần đảo Trường Sa phù hợp với luật pháp quốc tế.
Hành động trên của tàu công vụ Trung Quốc đã xâm phạm chủ quyền Việt Nam đối với quần đảo Hoàng Sa, gây thiệt hại về tài sản, đe dọa an toàn tính mạng và lợi ích hợp pháp của ngư dân Việt Nam, đi ngược lại nhận thức chung của Lãnh đạo cấp cao hai nước về việc đối xử nhân đạo với ngư dân và Thỏa thuận về những nguyên tắc cơ bản chỉ đạo giải quyết vấn đề trên biển Việt Nam - Trung Quốc, trái với tinh thần Tuyên bố ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC), gây phức tạp tình hình và không có lợi cho quan hệ hai nước cũng như việc duy trì hòa bình, ổn định và hợp tác ở Biển Đông, bà Hằng nhấn mạnh," bà Lê Thị Thu Hằng nêu.