Con người và những đường hầm có một sự giao cảm và kết nối mang tính lịch sử sâu sắc. Chúng ta đã xây dựng những đường hầm cho các khu nhà ở, để khai thác mỏ, phục vụ giao thông du lịch, thậm chí là quân sự và cho các mục đích khác nhau kể từ thuở ban mai của lịch sử.
Tuy nhiên, một số đường hầm ở Nam Mỹ gần đây đã gây chú ý tới các nhà địa chất, nhà nghiên cứu và thám hiểm. Không chỉ vì những đường hầm này không phải nhân tạo, mà lý do chính là phía bên trong chúng còn có những dấu vết móng động vật khổng lồ.
Heinrich Frank là một nhà địa chất học tại một trong những đại học liên bang lớn nhất ở Brazil. Ông đã từng lái xe dọc theo xa lộ Novo Hamburgo khá nhiều lần; và trong quá trình lái xe, ông nhận thấy sự tồn tại của một lỗ lạ tại khu vực xây dựng dọc theo xa lộ. Các lỗ có đường kính khoảng một mét.
Cách đây không lâu, Frank bắt đầu kiểm tra cái lỗ. Thật ngạc nhiên khi ông phát hiện ra rằng đó thực sự là một đường hầm. Đường hầm có chiều dài vài mét và chiều cao khoảng bảy mươi cm. Phía bên trong đường hầm đầy những vết xước, đặc biệt là phía trên trần.
Những vết trầy xước này dường như là bằng chứng cho một loài thú lớn từng sinh sống ở đây. Frank đã thất bại trong việc tìm cách giải thích về sự ra đời của đường hầm này. Sau nhiều nghiên cứu, ông kết luận rằng đó là một hang được đào bởi một loài thú thượng cổ cực lớn giống như con lười bây giờ.
Năm 2010, một nhà địa chất học khác đã nghe tin đồn về một hang động ấn tượng ở Amazon. Sau khi tìm hiểu, ông đã khám phá ra một động đào khác trên một dốc rừng, phía bắc biên giới Bolivia.
Khi nhà địa chất học Amilcar Adamy nghe tin đồn về một hang động bất thường ở miền nam Brazil, ông đã đến đó để tìm hiểu sự thật. Những nỗ lực tìm kiếm hang động đã đưa ông đến với một lỗ hổng nằm cách một vài dặm về phía bắc của biên giới Bolivia.
Lúc đó ông không thể liên lạc với chủ đất nên không thể nghiên cứu nó một cách chi tiết. Do đó, ông đã đến một số hang động gần khu vực - vốn được hình thành từ quá trình xói mòn thủy học.
Nhưng cái mà ông nhắm tới khác biệt hơn hẳn vì nó lớn hơn và có một lối đi trơn nhẵn. Sau đó, Amilcar phát hiện ra rằng những đường hầm tương tự đã được nhà địa chất học Heinrich Frank phát hiện vài năm trước đó.
Amilcar trở lại hang động kỳ lạ vào năm 2015. Sau một số nghiên cứu, Adamy cho thấy, đây chính là hang đào đầu tiên được phát hiện ở Amazon; đồng thời cũng là chiếc lớn nhất từng được phát hiện với chiều dài lên đến 2.000 feet (khoảng 600 m). Theo Adamy, cái hang không phải được tạo ra bởi một hoặc hai sinh vật mà bởi nhiều thế hệ có cùng một tập quán đào bới.
Bên ngoài một hang đào được Amilcar khám phá.
Cho đến nay, Frank đã ghi chép lại được 1.500 hang đào như vậy. Chỉ cần tìm loanh quanh ở phía bắc của Santa Catarina ông đã tìm thấy hàng trăm chiếc và vẫn còn đang xuất hiện thêm nữa. Frank nói, "Trong những hang ổ kiểu này, đôi khi bạn cảm thấy có một sinh vật đang chờ đợi ở khúc uốn tiếp theo - cảm giác giống như đi sâu vào một hang động thời tiền sử vậy".
Frank mới đây cũng nhận được báo cáo về một cái hang đào dài hơn 3.000 feet (khoảng hơn 900m) nằm ở Santa Catarina. Ông vẫn chưa điều tra nó, nhưng nếu đúng, nó sẽ trở thành hang đào dài nhất từng được tìm thấy, thậm chí còn sâu và lâu đời hơn cái nằm ở Amazon do Amilcar tìm ra.
Tranh vẽ phỏng đoán về loài vật đã đào ra những chiếc hang này.
Theo như các phỏng đoán của Frank, các hang động này được đào bới bởi những con lười thượng cổ, với mục đích trú ẩn. Tuy nhiên, loài lười này vốn được tìm thấy nhiều ở Nam Mỹ chứ chưa từng có dấu hiệu gì cho thấy chúng có xuất hiện ở Bắc Mỹ.
Vậy nếu không phải những sinh vật này đã đào hang thì là loài nào?
Dấu vết rải rác của các hang động tương tự đã được tìm thấy ở Nam Mỹ, tuy nhiên chủ nhân thực sự của những cái hang Nam Mỹ lại chưa từng được tìm thấy ở Bắc Mỹ. Bí ẩn này vẫn đang làm đau đầu những nhà địa chất học như Amilcar hay Frank.
Một câu hỏi khác cũng ám ảnh các nhà địa chất đang cố gắng xác định thời điểm những chiếc hang này được đào. Lười khổng lồ đã tuyệt chủng từ khoảng 8,000 đến 10.000 năm trước. Vì vậy, những hố này phải được đào trước khoảng thời gian này.
Theo Frank, khoảng thời gian chính xác có thể được xác định bằng cách xác định các chất hữu cơ được tìm thấy trong các hố trầm tích, nhưng thử nghiệm này vẫn chưa được thực hiện.