Tàu vũ trụ ExoMars Trace Gas Orbiter được phóng lên năm 2016 với vai trò là một sứ mệnh chung giữa ESA và Roscosmos, đã phát hiện ra nước ở Valles Marineris trên sao Hỏa. Đây là hẻm núi sâu nhất Hệ Mặt trời, dài gấp 10 lần, sâu gấp 5 lần và rộng gấp 20 lần hẻm núi Grand Canyon trên Trái Đất.
Valles Marineris được tàu vũ trụ thám hiểm sao Hỏa Odyssey của NASA chụp lại. Ảnh: CNN
Nước nằm ở dưới bề mặt của hệ thống hẻm núi trên và được phát hiện bởi thiết bị Fine Resolution Epithermal Neutron Detector (FREND) của tàu vũ trụ. Hầu hết nước trên sao Hỏa đều nằm ở vùng cực của hành tinh này và vẫn đóng băng dưới dạng nước đá. Valles Marineris nằm ở ngay phía nam của xích đạo sao Hỏa, nơi nhiệt độ thường không đủ lạnh để nước đá duy trì.
Những phát hiện trên được tàu vũ trụ ExoMars Trace Gas Orbiter thu thập từ tháng 5/2018 - tháng 2/2021. Trước đó, các tàu vũ trụ khác đã nghiên cứu nước ngay dưới bề mặt sau Hỏa và phát hiện ra một lượng nhỏ bên dưới lớp bụi của hành tinh đỏ.
Tàu vũ trụ Mars Express ghi lại hình ảnh của Candor Chasma - một trong những hẻm núi lớn nhất ở phía bắc của Valles Marineris vào tháng 7/2006. Ảnh: CNN
"Với tàu vũ trụ Trace Gas Orbiter, chúng tôi có thể nhìn sâu xuống một mét bên dưới lớp bụi này và xem điều gì đang thực sự diễn ra bên dưới bề mặt Sao Hỏa - và quan trọng là xác định vị trí các 'ốc đảo' giàu nước mà các thiết bị trước đó không thể phát hiện được", Igor Mitrofanov, một nhà điều tra chính của thiết bị FREND cho biết trong một tuyên bố.
"FREND đã tiết lộ một khu vực có lượng hydro bất thường trong hệ thống hẻm núi Valles Marineris: Chắc hẳn đó là hydro mà chúng ta thấy ở trong những phân tử nước, tương đương với 40% các chất gần bề mặt trong khu vực này dường như là nước".
Để hình dung cụ thể hơn, khu vực này tương đương với diện tích của Hà Lan. Nó nằm chồng lên Candor Chaos, một mạng lưới các thung lũng trong hệ thống hẻm núi.
Alexey Malakhov, nhà khoa học cấp cao tại Viện Nghiên cứu Vũ trụ của Học viện Khoa học Nga nhận định, khả năng quan sát độc đáo của thiết bị cho phép đội ngũ nghiên cứu phát hiện lượng nước vẫn chưa được phát hiện trước đó. Đây có thể là nước đá hoặc nước tích tụ với các khoáng chất trong đất. Tuy nhiên, các nhà khoa học tin rằng, sự hiện diện của băng là có khả năng cao hơn bởi các khoáng chất trong khu vực này hầu như chứa rất ít nước.
"Đây là một bước tiến ấn tượng nhưng chúng ta cần thêm các quan sát để biết chắc trạng thái của nước mà chúng ta đang nghiên cứu", Håkan Svedhem, một nhà khoa học, đồng thời là đồng tác giả của nghiên cứu trên cho hay.
Tàu vũ trụ Trace Gas Orbiter quay quanh sao Hỏa năm 2016. Ảnh: CNN
Những sứ mệnh tương lai tới sao Hỏa sẽ hạ cánh ở độ cao thấp hơn. Phát hiện này ở Valles Marineris đã cho thấy đây sẽ là một nơi tiềm năng cho những cuộc khám phá của con người trong những năm tới, đặc biệt bởi lượng nước này sẽ dễ tiếp cận hơn so với nguồn nước dưới bề mặt được phát hiện trước đó.
"Việc hiểu rõ hơn về nước tồn tại ở đâu và như thế nào trên sao Hỏa ngày nay có vai trò quan trọng để hiểu về những điều xảy ra với lượng nước từng dồi dào trên sao Hỏa và giúp chúng ta nghiên cứu về những môi trường có thể sinh sống được, những dấu hiệu tiềm năng của sự sống trong quá khứ và những chất hữu cơ trên sao Hỏa trong thời kỳ đầu", Colin Wilson, nhà khoa học thuộc dự án ExoMars Trace Gas Orbiter của ESA cho hay./.