Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Mark Esper hôm qua (3/6) đã đưa ra quan điểm đối lập với Nhà Trắng sau khi nói rằng ông không ủng hộ việc sử dụng quân đội để dập tắt cuộc biểu tình quy mô lớn trên toàn nước Mỹ, bùng phát sau cái chết của công dân da màu George Floyd. Ông nhấn mạnh, lực lượng này chỉ nên được điều động với vai trò thực thi pháp luật như một phương án cuối cùng.
Phát biểu trong cuộc họp báo tại Bộ Quốc phòng, ông Esper nêu rõ: “Việc phải dùng tới lực lượng quân đội chính quy sẽ chỉ là giải pháp cuối cùng chỉ trong tình huống khẩn cấp và nghiêm trọng nhất. Hiện tại chúng ta không ở trong tình huống đó. Tôi không ủng hộ việc kích hoạt Đạo luật chống bạo loạn”.
Bộ trưởng Esper đã gọi vụ sát hại công dân da màu Floyd là “một tội ác khủng khiếp”, nhấn mạnh “nạn phân biệt chủng tộc đang diễn ra ở Mỹ và tất cả chúng ta phải làm hết sức để ngăn chặn và xóa bỏ điều này”.
CNN dẫn một nguồn tin cấp cao của đảng Cộng hòa cho biết, mâu thuẫn đã gia tăng giữa ông Esper và Tổng thống Trump và cuộc họp báo này sẽ khiến mọi việc trở nên tồi tệ hơn. Theo CNN, Tổng thống Trump và các quan chức cấp cao khác, trong đó có cố vấn an ninh quốc gia Robert O'Brien không hài lòng với Bộ trưởng Esper sau phát biểu của ông ngày 3/6, bởi điều đó cho thấy quan điểm đối lập giữa nhân vật này với Tổng thống Trump về vấn đề sử dụng quân đội trấn áp người biểu tình.
Trước đó hôm 1/6, ông Trump tuyên bố nếu người đứng đầu các bang hoặc thành phố từ chối “thực hiện những hành động cần thiết để bảo vệ tính mạng và tài sản của người dân”, ông sẽ kích hoạt Đạo luật chống bạo loạn (ra đời từ năm 1807), cho phép Tổng thống triển khai quân đội dẹp bỏ bạo loạn và khôi phục trật tự. Ông Esper và Chủ tịch Hội đồng Tham mưu trưởng liên quân Mỹ Mark Milley đã phải đối mặt với một loạt câu hỏi và những lời chỉ trích sau tuyên bố nói trên của Tổng thống Trump.
Mark Esper đối mặt với nguy cơ bị sa thải?
Cuộc họp báo hôm 3/6 đã làm gia tăng nhiều đồn đoán về số phận của Bộ trưởng Quốc phòng Mark Esper. Trên thực tế, sự ủng hộ bên trong Nhà Trắng đối với ông Esper ngày càng mờ nhạt ngay cả trước sự kiện này. Tổng thống Trump và Cố vấn Robert O'Brien đã xem ông Esper như một người không hoàn toàn tận tâm thực hiện tầm nhìn Tổng thống đối với quân đội.
Một nguồn tin cho biết, Nhà Trắng không muốn sa thải ông Esper, một phần là bởi cuộc khủng hoảng hiện tại và hơn nữa, chỉ còn 5 tháng nữa là đến cuộc bầu cử Tổng thống. Một nguồn tin khác cho rằng, Tổng thống có thể vẫn để ông Esper nắm giữ cương vị hiện tại nhưng đổ lỗi cho ông theo cách riêng. Theo CNN, ông Trump được cho là có tiền lệ để các quan chức cấp cao giữ nguyên vị trí thời gian dài sau khi ông mất niềm tin vào họ.
Trong nhiều tháng qua, ông Trump đã mất niềm tin vào khả năng lãnh đạo quân đội của quan chức quốc phòng này, cho rằng ông Mark Esper có xu hướng tránh cung cấp một sự bảo vệ toàn diện cho Tổng thống và các chính sách của ông, nhiều quan chức trong chính quyền cho biết.
Đặc biệt, Cố vấn O'Brien đã nói với Tổng thống về những phát biểu trên truyền hình cua ông Esper, được nhắc đi nhắc lại trong nhiều dịp. Theo ông O'Brien, những phát biểu này điều có vấn đề hoặc không chuyển tải đúng thông điệp. Ông O'Brien từng trình lên Tổng thống Trump bài phát biểu trước công chúng của ông và bài phát biểu của Bộ trưởng Esper để nêu bật sự đối lập.
Bản thân ông Trump cũng bày tỏ sự thất vọng đối với Bộ trưởng Quốc phòng Esper trong những tuần gần đây. Các trợ lý cho rằng sự thất vọng này sẽ được thể hiện ngày càng nhiều trong những bình luận của ông Trump về cuộc biểu tình đang diễn ra trên toàn quốc. Tổng thống đã than phiền về ông Esper khi đến thăm Trại David vào cuối tuần qua, theo một số nguồn tin.
Những vụ việc nói trên đã đặt ra câu hỏi về tương lai của ông Esper tại Bộ Quốc phòng Mỹ trong trường hợp ông Trump chiến thắng nhiệm kỳ thứ 2. Phát biểu của ông Esper trong cuộc họp báo tại Bộ Quốc phòng ngày 3/6 làm dấy lên đồn đoán rằng thời điểm ông ra đi sẽ đến sớm hơn.
Trước đó, tháng 12/2019, trong một cuộc phỏng vấn với Fox News, ông Esper nói rằng: “Tổng thống Trump chỉ là một trong số nhiều ông chủ mà tôi phục vụ và cần phải có thời gian để học cách làm việc ăn ý”. Bình luận này đã khiến ông Trump tức giận, hai quan chức trong chính quyền cho biết.
Đảng Cộng hòa bảo vệ ông Esper
Thượng nghị sỹ đảng Cộng hòa Mitt Romney ngày 3/6 bày tỏ hy vọng Tổng thống sẽ lắng nghe quan điểm của Bộ trưởng Esper: “Tôi nghĩ Bộ trưởng có quyền bày tỏ quan điểm của ông. Tôi hy vọng Tổng thống sẽ sẵn sàng lắng nghe quan điểm của những người khác và xem xét chúng khi đưa ra quyết định”.
Thượng nghị sỹ Cộng hòa Moore Capito, bang Tây Virginia cho biết, bà vui mừng vì ông Esper đã “đưa ra quan điểm của mình” về Đạo luật chống bạo loạn. “Bộ trưởng Quốc phòng cần có khả năng bày tỏ ý kiến và đó là những gì ông đã làm”, bà Moore Capito nói.
Khi được hỏi liệu vị trí của ông Esper có bị lung lay hoặc ông sẽ phải đối mặt với phản ứng dữ dội từ Tổng thống Trump sau những tuyên bố vừa đưa ra hay không, bà Moore Capito cho biết: “Tôi hy vọng điều đó sẽ không xảy ra”.
Trong khi đó, Hạ nghị sĩ đảng Cộng hòa Mac Thornberry thuộc Ủy ban Quân vụ hạ viện Mỹ cho biết, ông tin tưởng vào ông Esper trên cương vị là Bộ trưởng Quốc phòng.
Theo Hạ nghị sĩ Thornberry, nếu Tổng thống Trump tiếp tục đe dọa kích hoạt Đạo luật chống bạo loạn, một động thái mà ông Esper cho là không cần thiết trong tình hình hiện nay, khả năng là ông Esper và Tướng Mark Milley sẽ ra điều trần trước Ủy ban Quân vụ Hạ viện Mỹ.
“Tôi lo ngại với tình huống hiện tại, các quân nhân của chúng ta sẽ dễ rơi vào một cuộc khủng hoảng chính trị trong nước. Các cuộc thảo luận về Đạo luật chống bạo loạn có thể biến họ thành những con tốt về chính trị. Sự tôn trọng, tin tưởng và sự ủng hộ mà quân đội của chúng ta có được từ ngừoi dân là nền tảng sức mạnh của họ, vì thế chúng ta phải cẩn thận để không làm xói mòn sức mạnh đó”. /.