Chuyến thăm nhiều ý nghĩa
Từ hơn một năm nay, mối quan hệ này băng giá bởi Trung Quốc hậm hực về việc Hàn Quốc thỏa thuận với Mỹ và thực hiện thỏa thuận triển khai Hệ thống Phòng thủ Tên lửa Tầm cao Giai đoạn cuối (THAAD) của Mỹ trên lãnh thổ Hàn Quốc.
Cho dù Mỹ và Hàn Quốc quả quyết nhiều lần là thỏa thuận của họ chỉ nhằm đối phó chương trình hạt nhân và tên lửa của Triều Tiên chứ không theo đuổi ý đồ gì bất lợi cho an ninh Trung Quốc, Bắc Kinh vẫn không tin và đã áp dụng một số biện pháp trừng phạt Seoul cả về chính trị lẫn kinh tế, thương mại và văn hoá.
Suốt hơn một năm qua không có thăm chính trị cấp cao song phương giữa hai nước. Cũng vì chuyện THAAD này mà cuộc gặp cấp cao tay ba giữa Trung Quốc, Hàn Quốc và Nhật Bản dự kiến vào tháng 7 năm nay đã bị hủy bỏ.
Tổng thống Hàn Quốc Moon Jae-in và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình. Ảnh: Xinhua.
Viện Nghiên cứu chính sách Asan của Hàn Quốc ước tính Hàn Quốc đã thiệt hại khoảng 7,5 tỷ USD bởi các biện pháp trừng phạt từ Trung Quốc.
Mãi đến cuối tháng 10 vừa rồi, hai nước Trung - Hàn mới thỏa thuận bắt đầu làm băng tan giá bớt trong quan hệ song phương.
Thoả thuận ấy đã đem lại cuộc gặp giữa ông Moon và chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình hồi đầu tháng 11 vừa qua bên lề hội nghị cấp cao APEC tổ chức tại Việt Nam, dọn dẹp mọi trở ngại cho ông Moon Jae-in tiến hành chuyến thăm Trung Quốc lần đầu tiên kể từ sau khi nhậm chức tổng thống.
Bước đường hòa giải
Hai nước láng giềng ở khu vực Đông Bắc Á đã bắt đầu hòa giải.
Họ đều muốn tiến bước nhanh nhưng ý thức được rằng không thể thực hiện được bởi cơn giận của Trung Quốc về THAAD mới bớt chút chứ chưa hết. Hơn thế nữa, nỗ lực chủ động hòa giải từ phía Hàn Quốc mới chỉ được Trung Quốc ghi nhận chứ chưa thật sự chấp nhận và càng chưa thể được nước này hoàn toàn tin tưởng.
Tổng thống Moon Jae-in trong chuyến thăm Trung Quốc.
Ông Moon Jae-in được Trung Quốc đón tiếp trọng thị nhưng không có cuộc họp báo chung giữa ông Moon và ông Tập, cũng như không có tuyên bố chung của Trung Quốc và Hàn Quốc về chuyến thăm này.
Qua đó có thể thấy hai bên đã bắt đầu hòa giải nhưng hiện chưa biết đến khi nào mới hòa giải thực sự thành công. Họ bắt đầu hỏa giải vì bắt buộc phải hòa giải với nhau. Nguyên do là bởi Triều Tiên.
Nghe có vẻ nghịch lý và mâu thuẫn, nhưng sự thật là họ bất hòa lần này vì Triều Tiên và đi vào hòa giải với nhau cũng vì Triều Tiên.
Mỹ và Hàn Quốc thỏa thuận triển khai THAAD trên lãnh thổ Hàn Quốc sau khi Triều Tiên lại thử hạt nhân và nhiều lần phóng tên lửa.
Hệ thống Phòng thủ Tên lửa Tầm cao Giai đoạn cuối (THAAD). Ảnh: Wikipedia
Việc Triều Tiên kiên định tiếp tục phát triền chương trình vũ khí và đạt được nhiều thành tựu phát triển quan trọng đã làm cho Mỹ đối phó quyết liệt, nhằm trực tiếp vào Triều Tiên.
Nhưng đồng thời, chuyện này cũng làm gia tăng mạnh mẽ áp lực đối với cả Trung Quốc lẫn Hàn Quốc, đẩy cả hai nước này vào tình thế khó xử với cả Mỹ và Triều Tiên.
Ngoài ra, nguy cơ bị vạ lây bởi căng thẳng và đối địch gia tăng giữa Triều Tiên và Mỹ trở nên ngày càng thực tế hơn đối với hai nước Trung - Hàn.
Hai nước này có lợi ích chung ngày càng thêm cấp thiết là cùng nhau nhất trí quan điểm và phối hợp hành động để tránh cái vạ lây ấy, để quan hệ của họ với Mỹ không bị tổn hại bởi Triều Tiên. Thêm vào đó, họ cũng muốn những tính toán lợi ích riêng của mình với Triều Tiên không bị phương hại.
Tầm nhìn của ông Moon Jae-in
Trung Quốc phải giữ cầu quan hệ với Hàn Quốc để tránh đẩy nước này về hẳn phía My, có lợi ích chiến lược lâu dài trong việc phân hóa và chia rẽ Hàn Quốc với Mỹ và Nhật Bản.
Ông Moon Jae-in muốn có được thế cân bằng giữa Trung Quốc và Mỹ, đồng thời có vai trò cùng quyết định chứ không bị dẫn dắt trong việc xử lý quan hệ với Bình Nhưỡng và giải quyết vấn đề hạt nhân, tên lửa của Triều Tiên.
Ông Moon chủ ý chơi con bài đối trọng giữa Mỹ và Trung Quốc, đồng thời muốn độc lập hơn với Mỹ trong vấn đề Triều Tiên.
Một lý do khác nữa khiến ông Moon Jae-in phải chủ động hòa giải với Trung Quốc là hạn chế thiệt hại về kinh tế và thương mại. Trước khả năng tổng thống Mỹ Donald Trump lật ngược thỏa thuận đã có hiệu lực giữa Mỹ và Hàn Quốc về khu vực mậu dịch tự do, Hàn Quốc lại càng cần Bắc Kinh ra tay hỗ trợ.
Ông Moon Jae-in muốn mờ ra "thời kỳ mới" cho quan hệ giữa Hàn Quốc và Trung Quốc với chuyến thăm Trung Quốc này. Nhưng xem ra phía Trung Quốc chưa muốn về chính trị và chưa sẵn sàng về tâm lý cho thời kỳ mới đó, mà mới chỉ bắt đầu khôi phục lại đỉnh điểm của thời cũ.