Đề xuất của Czech
Theo tờ Financial Times, Cộng hòa Czech mới đây đã đưa ra đề xuất đóng cửa biên giới các nước châu Âu với các nhà ngoại giao Nga. Quốc gia Trung Âu cảnh báo rằng, các "điệp viên" của Moscow có thể trốn tránh sự giám sát nhờ khu vực "không biên giới" của EU.
Kể từ khi Nga tiến hành chiến dịch quân sự đặc biệt nhằm vào Ukraine, chính phủ nhiều nước phương Tây đã trục xuất hàng trăm nhà ngoại giao Nga bởi cho rằng họ thực chất là nhân viên tình báo của Moscow.
Tuy nhiên, một số nước khác vẫn cấp thị thực cho các đặc phái viên của Moscow, cho phép họ tiếp cận địa bàn khối Schengen và có quyền di chuyển không hạn chế ở 24 trong số 27 quốc gia thành viên của khối.
Gần đây, trong cuộc đàm phán về gói trừng phạt thứ 12 của EU đối với Moscow, Czech đã đưa ra ý tưởng ngăn tình trạng này tiếp diễn.
Quốc gia Trung Âu đã trục xuất hơn 70 người Nga vào năm ngoái sau khi Moscow phát động chiến dịch quân sự ở Ukraine và được cho là có liên quan tới cuộc tập kích năm 2014 nhằm vào một kho đạn khiến 2 người thiệt mạng.
Hiện tại, Czech kêu gọi đi đến chủ trương chung rằng, các nhà ngoại giao Nga chỉ nhận được thị thực và giấy phép cư trú cho phép họ đi lại ở nước sở tại, không di chuyển sang các nước còn lại thuộc khu vực Schengen. Prague cũng đề nghị EU chỉ chấp nhận hộ chiếu sinh trắc học - loại hộ chiếu khó làm giả và khó liên kết với danh tính giả hơn.
Một vấn đề khác được Czech đề cập là những quan chức Nga được Áo cấp thị thực để làm việc tại các cơ quan của Liên Hợp Quốc ở Vienna hiện nay đang được quyền di chuyển tới Czech hoặc một số nơi khác.
"Trong số này có các đặc vụ của cơ quan tình báo quân sự GRU và các cơ quan khác của Nga tới lãnh thổ Czech" - Một nhà ngoại giao EU cho biết, đồng thời nói rằng việc kiểm soát tình trạng đó ở Schengen rất phức tạp.
"Đóng cửa biên giới với Nga" đang trở thành vấn đề nổi cộm ở các nước châu Âu những ngày gần đây, sau khi Phần Lan quyết định đóng gần hết các cửa khẩu ở biên giới đất liền với Nga, Estonia và Na Uy cũng tuyên bố đã tính tới khả năng tương tự.
Vị trí cửa khẩu duy nhất còn mở giữa Phần Lan và Nga. Đồ họa: BBC
Trong ngày 22/11, Thủ tướng Phần Lan Petteri Orpo thông báo sẽ đóng 7 trong số 8 cửa khẩu với Nga, trừ Raja-Jooseppi ở cực bắc đất nước, gần với Bắc Cực, từ đêm 24/11. Các cửa khẩu này sẽ đóng tới ngày 23/12.
Sở dĩ cửa khẩu Raja-Jooseppi vẫn mở vì để tới được địa điểm này rất khó khăn. Ông Orpo cho biết, chính phủ Phần Lan sẽ tìm cách sửa đổi điều luật đang ngăn cản nước này đóng toàn bộ cửa khẩu với Nga.
Bộ trưởng Bộ Nội vụ Estonia Lauri Laanemets ngày 22/11 cũng lên tiếng cáo buộc Nga liên quan tới chiến dịch "tấn công tổng hợp" nhằm đưa người di cư đến biên giới nước này, đồng thời cho biết Estonia đã lên phương án đóng các cửa khẩu biên giới nếu "áp lực di cư từ Nga leo thang",
Trong khi đó, tại cuộc họp báo cùng ngày, khi được hỏi liệu Na Uy có "noi gương" Phần Lan đóng cửa biên giới với Nga hay không, Thủ tướng Na Uy Jonas Gahr Støre đã trả lời rằng "nếu cần thiết", đồng thời cho biết Na Uy đang theo dõi chặt chẽ tình hình ở Phần Lan và Estonia.
Giới phân tích cho rằng việc cả 3 nước NATO tiến hành/cân nhắc đóng cửa biên giới với Nga là một tín hiệu quan trọng. Những bước đi này có thể nằm trong chiến lược rộng lớn hơn của phương Tây nhằm khóa chặt vùng Kaliningrad của Nga.
Mặc dù không giáp ranh trực tiếp với Nga nhưng trước động thái của 3 nước châu Âu trên, CH Czech đã gia hạn các biện pháp kiểm soát tạm thời ở biên giới với Slovakia cho tới ngày 13/1/2024 để hạn chế dòng người di cư vào nước này.
Bộ trưởng Nội vụ Czech Vit Rakusan nói: "Nếu các nước láng giềng muốn duy trì những biện pháp kiểm soát này, tôi không thể tưởng tượng ra việc chúng tôi sẽ trở thành quốc gia duy nhất bãi bỏ chúng".
Ông Rakusan nhấn mạnh, các biện pháp kiểm soát tạm thời rất cần thiết, do EU thiếu chính sách chung nhằm giải quyết vấn đề di cư và bảo vệ biên giới mở rộng của khối.
Czech vừa áp đặt biện pháp trừng phạt mạnh tay nhằm vào một công ty nhà nước của Nga. Ảnh: BNN
Căng thẳng Czech - Nga lên cấp độ mới
Đề xuất "đóng cửa biên giới châu Âu với các nhà ngoại giao Nga" của Czech được đưa ra không lâu sau khi Bộ Ngoại giao Nga triệu Đại biện lâm thời CH Czech tại Nga Jiri Cistecky hôm 17/11 để trao công hàm phản đối các lệnh trừng phạt của Prague nhằm vào một công ty nhà nước của Nga.
"Vào ngày 17/11, Đại biện lâm thời CH Czech Jiri Cistecky đã được triệu tập đến Bộ Ngoại giao Nga. Nhà ngoại giao này đã tiếp nhận sự phản đối mạnh mẽ từ phía Nga về đạo luật do chính phủ CH Czech công bố ngày 15/11" - Hãng thông tấn TASS dẫn thông báo của Bộ Ngoại giao Nga cho hay.
Đạo luật này đã đưa "Doanh nghiệp quản lý tài sản ở nước ngoài" (Goszagransobstvennost) của Nhà nước Liên bang Nga vào danh sách trừng phạt cấp quốc gia của Czech, đóng băng tất cả các tài sản của doanh nghiệp này, cấm quản lý và sử dụng tài sản bất động sản liên bang tại CH Czech.
Bộ Ngoại giao Nga tuyên bố sẽ áp dụng mọi biện pháp sẵn có, bao gồm cả việc trả đũa tương ứng đối với các tài sản của Czech ở Nga, để bảo vệ lợi ích hợp pháp của quốc gia.
Bộ Ngoại giao Czech sau đó xác nhận Đại biện lâm lời của nước này đã được triệu tập tới Bộ Ngoại giao Nga nhưng không bình luận về chi tiết và nội dung của cuộc trao đổi.
Tổng thống CH Czech Petr Pavel. Ảnh: DW
Sẵn sàng tham chiến chống Nga
Theo hãng tin RT, trong ngày 22/11, Tổng thống CH Czech Petr Pavel tuyên bố NATO coi Nga là mối đe dọa lớn nhất ở châu Âu và đang chuẩn bị cho một cuộc xung đột lớn (với Moscow). Ông Pavel đồng thời nhấn mạnh rằng các quốc gia Trung Âu sẽ tiếp tục sát cánh cùng Kiev trong cuộc chiến với Nga.
Khi được hỏi về mối đe dọa tiềm tàng từ Nga đối với khối quân sự do Mỹ dẫn đầu, ông Pavel cho rằng Moscow sẽ mất nhiều năm để khôi phục khả năng chiến đấu của mình, nhưng kêu gọi các nước trong khối thận trọng.
"Có rất nhiều biến số trong tính toán có thể thay đổi tình hình, điều đó phụ thuộc vào kết quả của cuộc xung đột ở Ukraine" - Ông Pavel nói.
RT cho hay, Nga đã nhiều lần lên tiếng rằng nước này không có kế hoạch tấn công NATO. Tuy nhiên, Moscow coi việc NATO ngày càng mở rộng khối về phía biên giới của mình là mối đe dọa địa chính trị nghiêm trọng.
Thư ký Báo chí Điện Kremlin, ông Dmitry Peskov đã mô tả liên minh NATO là một "công cụ đối đầu" được tạo ra để kiềm chế trước hết là Liên Xô và sau đó là Nga.
Tháng 5 năm nay, Tướng Karel Rehka - Tổng tham mưu trưởng các lực lượng vũ trang Czech đã kêu gọi quân đội các nước NATO thực hiện nhiệm vụ thiết yếu là chuẩn bị cho cuộc xung đột trực tiếp với Moscow.
Trước đó, vào tháng 11/2022, ông Rehka tuyên bố, nếu xảy ra một cuộc xung đột giữa Nga và NATO, quân đội Czech sẵn sàng tham chiến để bảo vệ an ninh đất nước.
"Nếu chiến tranh xảy ra, Czech sẽ là quốc gia bị ảnh hưởng ngay lập tức, và quân đội Czech sẽ là bên tham gia tích cực từ phút đầu tiên" - Ông Rehka nhấn mạnh.