Nhờ Tesla, Grunheide có đường cao tốc mới và kết nối đường sắt tốt hơn tới Berlin. Ảnh: Getty
Hiện tại, cả Tổng thống Pháp Emmanuel Macron, Thủ tướng Ý Giorgia Meloni và Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdoğan đang trải thảm đỏ để mời Tesla xây dựng nhà máy ở nước họ.
Nhưng thay vào đó, ông trùm xe điện dự kiến sẽ mở rộng nhà máy ở Đức và tăng gấp đôi công suất lên 1 triệu ô tô/năm - điều sẽ khiến Grunheide trở thành nhà máy sản xuất ô tô lớn nhất Châu Âu.
"Trong hơn 16 năm liên tiếp, tôi đã phải xin lỗi về bảng cân đối kế toán của thị trấn vào cuối mỗi năm tài chính và về thực tế là chúng tôi đã không cung cấp được việc làm chất lượng cao cho khu vực. Thời đó đã qua rồi", Arne Christiani - thị trưởng lâu năm của Grunheide - nói với Politico.
Nằm cách Berlin 30 km về phía đông ở một vùng nông thôn có nhiều rừng và hồ rải rác những ngôi nhà là di tích của quá khứ, thị trấn 8.000 dân thuộc bang Brandenburg này đã trở thành thỏi nam châm thu hút mọi người rời xa sự nhộn nhịp của thủ đô nước Đức.
Theo Politico, điều đó đã tạo ra căng thẳng với Tesla, khi các nhà hoạt động phản đối việc khai thác gỗ cần thiết để xây dựng nhà máy và "cơn khát nước vô tội vạ" của nhà sản xuất ô tô.
Nhưng đối với các chính trị gia địa phương, điều quan trọng là thu hút việc làm để giúp khu vực này thoát khỏi tình trạng kinh tế suy thoái hậu Đông Đức.
Họ đang cố gắng giải quyết những mâu thuẫn đó bằng cách nhấn mạnh rằng, Grunheide sẽ không bị biến thành một trung tâm công nghiệp như Wolfsburg - trụ sở chính của hãng xe Volkswagen - nhưng nó sẽ mang lại cho những người trẻ có học vấn lý do để ở lại.
Quá khứ nghèo khó của Brandenburg
Theo Politico, quyết định xây dựng nhà máy khổng lồ ở bang Brandenburg vào năm 2019 của tỷ phú Elon Musk đánh dấu một sự thay đổi đáng kể so với các ngành công nghiệp từng là trụ cột của bang.
Tính đến nay, các công ty quan trọng nhất tại địa phương là công ty khí đốt Wingas - thuộc sở hữu của Gazprom của Nga, và mỏ lộ thiên Jänschwalde và nhà máy điện đốt than non. Nguồn khí đốt này đã cạn kiệt từ khi xung đột Nga - Ukraine bùng nổ và nỗ lực của Đức nhằm cắt giảm sự phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch của Nga, trong khi mỏ Jänschwalde được cho là sẽ đóng cửa vào năm 2028 như một phần trong kế hoạch loại bỏ than của Đức.
Nhưng nhờ có Tesla, Grunheide có đường cao tốc mới và kết nối đường sắt tốt hơn tới Berlin. Và có ít mối bận tâm hơn về ngân sách của thị trấn.
Thị trưởng Christiani gọi sự hiện diện của nhà máy mới là "trúng xổ số". Ông nói rằng, "thuế kinh doanh của Tesla có thể bù đắp" cho các vấn đề với Wingas.
Thủ hiến bang Brandenburg, Dietmar Woidke, nói: "Việc Tesla đặt nhà máy ở đây tạo ra một hình ảnh hoàn toàn mới về Brandenburg, và là một điểm quan trọng cho quá trình tái công nghiệp hóa của bang."
Jörg Steinbach, Trưởng Ban Kinh tế bang Brandenburg, gọi Tesla là "người thay đổi cuộc chơi" thực sự.
Logo Tesla treo trên mặt tiền của một tòa nhà tại nhà máy Tesla gần thị trấn Gruenheide, bang Brandenburg, Đức. Ảnh: Getty Images
Theo Politico, các hiệu ứng lan tỏa có thể nhìn thấy được.
BASF hiện đang xây dựng một nhà máy cực âm ở bang này, nơi sẽ sản xuất vật liệu pin cho 400.000 xe điện mỗi năm, và công ty liên doanh Đức-Canada Rock Tech có kế hoạch mở nhà máy lithium lớn nhất châu Âu tại Brandenburg.
Porsche và công ty con chuyên sản xuất pin Cellforce cũng được cho là đang tìm cách mở cửa hàng trong khu vực.
Klaus-Heiner Röhl - nhà kinh tế cấp cao và chuyên gia về Đông Đức tại Viện Nghiên cứu Kinh tế Cologne - cho biết: "Phía đông Brandenburg có nền công nghiệp đặc biệt yếu kém… và sự xuất hiện của Tesla đã thay đổi điều đó."
Ông nói thêm rằng, Tesla "có thể tạo ra nhiều việc làm trong ngành công nghiệp hơn mức mà [việc loại bỏ than] làm mất đi".
Theo Politico, đó là một cú hích cho một khu vực - giống như phần còn lại của Đông Đức cũ - đang phải vật lộn và cho đến nay vẫn thất bại trong việc bắt kịp miền Tây giàu có hơn. Mức lương trung bình tại Brandenburg là một trong những mức thấp nhất so với bất kỳ bang nào ở Đức; tỷ lệ thất nghiệp cao hơn mức trung bình cả nước; và dân số ngày càng già đi do hàng triệu người trẻ di cư sang miền Tây trong 30 năm kể từ khi thống nhất nước Đức.
Marcel Fratzscher - người đứng đầu Viện kinh tế DIW của Đức - cho biết, điều đó hiện đã thay đổi nhờ khoản đầu tư của Tesla.
Với việc nhà máy Tesla tuyển dụng 11.000 nhân viên và sản xuất 5.000 ô tô mỗi tuần, Brandenburg đạt mức tăng trưởng GDP 6% trong năm nay, trong bối cảnh nền kinh tế cả nước Đức không tăng trưởng và sản lượng công nghiệp sụt giảm.
Lời phàn nàn từ địa phương
Steffen Schorcht và Manu Hoyer điều hành phong trào công dân địa phương Bürgerinitiative Grunheide nhằm đấu tranh chống lại Tesla trong các vấn đề: áp lực giao thông gia tăng, giá thuê phòng tăng và thiếu nhân công cho các doanh nghiệp địa phương.
"Thật là một tội ác khi một công ty như vậy được phép hoạt động ở đây ngay từ đầu", Hoyer nói khi đứng trong vòng tròn giao thông khi những chiếc xe tải chở hàng của Tesla chạy ầm ầm qua.
Các mẫu xe Tesla Model Y trong nhà máy sản xuất ô tô điện Tesla Gigafactory gần Gruenheide, bang Brandenburg, Đức vào tháng 3. Ảnh: Getty Images
Theo Politico, những nhà hoạt động cảm thấy khó chịu khi rừng thông hàng chục năm tuổi tại địa phương bị chặt hạ để nhường chỗ cho việc mở rộng nhà máy của Tesla. Một phần nhà máy đang được xây dựng trong khu vực bảo vệ nước uống và Tesla được phép lấy nhiều nước tương đương với một thị trấn nhỏ – trong khi người dân Brandenburg đang được kêu gọi tiết kiệm nước.
Và những lời phàn nàn đó có thể sẽ càng ngày càng gay gắt hơn.
Tesla đã nộp đơn lên chính quyền địa phương để mở rộng công suất nhà máy từ 500.000 ô tô/năm lên 1 triệu ô tô/năm. Nếu chuyện này thành sự thực, danh hiệu "nhà máy ô tô lớn nhất châu Âu" sẽ tuột khỏi tay nhà máy của Volkswagen ở Wolfsburg.
Ngoài ra, Tesla cũng muốn tăng gấp đôi công suất của cơ sở sản xuất pin từ 50 GWh/năm lên 100 GWh.
Để làm như vậy, Tesla sẽ phải phá bỏ nhiều rừng hơn và mở rộng diện tích nhà máy của mình. Và kế hoạch này đã thu hút những người biểu tình đến địa điểm này vào tháng trước.
Theo Politico, kế hoạch của Tesla cũng vấp phải sự phản đối từ đơn vị cấp nước địa phương. Họ đã từ chối giá thầu ban đầu vào tháng 4 vì lo ngại rằng bang Brandenburg có quá ít nước để cung cấp cho nhà máy và Tesla không có kế hoạch xử lý nước thải phù hợp.
Và bên trong nhà máy, khoảng một nghìn công nhân gần đây đã phản đối điều kiện làm việc tồi tệ, bao gồm cả các vấn đề về sức khỏe và an toàn. Ban quản lý nhà máy được cho là đã tăng lương trong một động thái trấn an người lao động.