Máy bay không người lái - UAV (hay còn được biết tới với tên gọi khác là drone) ra đời nhằm mục đích phục vụ cho cuộc sống của con người, hỗ trợ trong nhiều lĩnh vực, làm tăng hiệu quả, sự thuận tiện trong công tác.
Tuy nhiên, bên cạnh những lợi ích, drone đã và đang trở thành một công cụ cho các mục đích xấu và là mối đe dọa đối với con người và các lực lượng quân sự trên thế giới.
Nhiều người cho rằng một mẫu máy bay điều khiển bằng sóng radio do Hải quân Hoàng gia Anh phát triển vào năm 1930 chính là hình hài đầu tiên của những chiếc drone hiện đại ngày nay. Những năm 1960, UAV được gắn thêm camera và phục vụ trong chiến tranh Việt Nam.
Đến thời hiện đại thì drone còn được gắn thêm nhiều hệ thống vũ khí, cảm biến phức tạp khác, làm tăng tốc độ, độ chính xác, khả năng bay, sự tinh vi và cả mức độ nguy hiểm của thiết bị. Do đó, đây được xem là một vũ khí mới trong thời đại bùng nổ công nghệ.
Sự ra đời của vũ khí chống drone (anti-drone weapons)
Với kích thước nhỏ gọn, hoạt động linh hoạt, giá thành cực kì rẻ so với các loại vũ khí khác, ngày nay, drone dễ dàng trở thành một công cụ tiện lợi, hiệu quả để thực hiện các hành vi đe dọa tới an ninh, an toàn đối với các mục tiêu.
Không những thế, drone còn được tích hợp các vũ khí sát thương như súng trường, lựu đạn để tấn công mục tiêu với chi phí cực kì thấp mà không một loại vũ khí nào sánh được. Thế giới đã từng ghi nhận nhiều trường hợp điển hình như vậy.
Ngày 27/4/2017, truyền thông Israel cho biết, người dân ở thị trấn Safed phía Bắc nước này đã nhìn thấy hai quả tên lửa được phóng lên và có những tiếng nổ sau đó. Mục tiêu trên không bị bắn hạ là một chiếc UAV với thiết kế khá lạc hậu.
Đây không phải là lần đầu tiên Israel phải dùng tới 2 quả đạn của hệ thống phòng thủ tên lửa Patriot để đánh chặn UAV không mấy hiện đại khả nghi. Hồi tháng 7/2016, Israel cũng đã phóng hai quả tên lửa Patriot về phía chiếc UAV nghi xâm phạm không phận nước này từ phía Syria nhưng mục tiêu bị tấn công vẫn bình an vô sự.
Ngày 13/3/2017, tướng 4 sao David Perkins - Tư lệnh Bộ chỉ huy Huấn luyện Lục quân Mỹ tiết lộ, quân đội một nước đồng minh của Mỹ đã khai hỏa một quả Patriot PAC-3 trị giá tới 3 triệu USD chỉ để bắn hạ một UAV cỡ nhỏ giá khoảng 200 USD.
"Họ đã bắn hạ nó bằng một quả Patriot. Hệ thống hoạt động tốt và đã tiêu diệt mục tiêu, chúng ta đều yêu thích tên lửa Patriot. Chiếc UAV giá 200 USD hoàn toàn không có cơ hội nào trước Patriot", tướng Perkins tuyên bố.
Tuy nhiên, ông Perkins cũng tỏ ý hoài nghi về hiệu quả kinh tế của chiến thuật này: "Tôi không chắc liệu đó có phải là tỷ lệ trao đổi có lợi về mặt kinh tế hay không. Nếu là đối phương, tôi sẽ nghĩ tới việc mua thật nhiều UAV giá rẻ và khiến kẻ địch dùng hết kho tên lửa Patriot của họ".
Hãy làm một phép so sánh nho nhỏ: Giá mỗi quả tên lửa Patriot mà Israel sử dụng là từ 2,5 - 3 triệu USD, trong khi mỗi chiếc drone được bán trên Amazon có giá trung bình chỉ khoảng 200-300 USD.
Chưa kể đã có tận 2 quả Patriot được phóng để tiêu diệt 1 chiếc drone rẻ tiền thì sự so sánh này quả thật quá chênh lệch. Và tất nhiên, những hệ thống vũ khí như Patriot không phải là vũ khí hợp lý chống lại drone.
Trên thực tế, quân đội các nước đã từng sử dụng súng trường để bắn hạ drone. Tuy nhiên, cách này cũng không hiệu quả lắm, bởi vì đối với một mục tiêu có kích thước nhỏ, cộng với tầm hoạt động trên 100 m thì việc bắn hạ drone bằng súng trường là rất khó và phải cần nhiều thời gian để bắn trước khi những chiếc drone kịp thực hiện xong nhiệm vụ của chúng.
Mỹ và quân đội một số nước châu Âu sử dụng hệ thống súng laser để tiêu diệt drone, nhưng chi phí để vận hành hệ thống vũ khí này cũng rất cao, hiệu quả chiến đấu thấp.
Drone đang ngày càng đe dọa nghiêm trọng đến an toàn, an ninh trong cả lĩnh vực dân sự lẫn quân sự. Những giải pháp truyền thống đang ngày càng cho thấy hiệu quả tác chiến thấp so với một loại vũ khí đang thay đổi từng ngày để trở nên hiện đại nhanh chóng như drone.
Những sát thủ drone tiên tiến nhất trên thế giới ra đời
Để giải quyết vấn đề trên, nhiều tổ chức, quân đội trên thế giới đã tạo ra những loại vũ khí với giá thành cũng như hiệu quả tác chiến phù hợp với loại "vũ khí công nghệ" này. Ba loại vũ khí chống drone (anti-drone weapons) dưới đây khá hiện đại và có hiệu quả tác chiến đáng kinh ngạc.
1. SkyWall
SkyWall 100 bắn ra một loại đạn chứa một tấm lưới, bắt gọn drone ở khoảng cách 100 m
SkyWall là một vũ khí được thiết kế bởi công ty Openworks Engineering có trụ sở tại Anh. Theo như lời giới thiệu của nhà sản xuất, SkyWall là một hệ thống hoàn hảo để chống lại máy bay không người lái.
Nó là một khẩu súng khí nén được thiết kế để bắt UAV, drone, quadcopter bằng lưới và được phát triển đặc biệt để bảo vệ an ninh, an toàn cho cơ sở hạ tầng và tại các sự kiện nhạy cảm.
SkyWall được giới thiệu đầu tiên vào năm 2016, tại sự kiện Home Office. Nhà sản xuất không công bố giá của loại vũ khí này, tuy nhiên sản phẩm được đảm bảo là có hiệu quả kinh tế cao.
SkyWall 100 là một khẩu súng Bazooca thông minh, bắn ra một loại đạn chứa một tấm lưới, bắt gọn drone ở khoảng cách 100 m. Thiết bị nặng 10 kg (22 pound). Thời gian nạp đạn là khoảng 8 giây, sau mỗi phát bắn. Nó hoạt động dựa trên khí nén và dễ bảo quản, vận hành. Hoạt động gần như im lặng, khiến cho vũ khí này trở nên lý tưởng để sử dụng ở nơi công cộng.
Video cho thấy sức mạnh cũng như hiệu quả tác chiến của SkyWall:
Sức mạnh và hiệu quả tác chiến của SkyWall
Ngoài biến thể cầm tay, SkyWall còn có một phiên bản được tích hợp vào một bệ phóng cố định mang tên SkyWall 300. Không những thế, đạn của SkyWall còn có thể tái sử dụng cho những lần bắn tiếp theo.
2. DroneGun MKII
DroneGun MKII được thiết kế bởi tập đoàn DroneShield, có trụ sở tại Sydney và Virginia. DroneShield là công ty hàng đầu thế giới về công nghệ phát hiện và tiêu diệt máy bay không người lái nhằm bảo vệ con người, các tổ chức và cơ sở hạ tầng quan trọng.
Theo lời giới thiệu từ nhà sản xuất, DroneGun MKII cung cấp một biện pháp đối phó an toàn chống lại các drone. Nó cho phép quản lý, kiểm soát những thứ mà drone mang theo như chất nổ mà không gây thiệt hại cho máy bay hoặc môi trường xung quanh do drone được kiểm soát và hạ cánh thẳng đứng tại chỗ hoặc quay trở lại điểm xuất phát của nó.
DroneGun MKII của tập đoàn DroneShield
Những tính năng vượt trội của DroneGun MKII:
- Phạm vi phủ sóng hiệu quả: Cho phép độ bao phủ tối đa 2 km, trong điều kiện môi trường thông thoáng;
- Độ linh hoạt: Hình dáng súng trường và ba lô, có thể được vận hành bởi một người;
- Yêu cầu đối với người dùng: Không cần qua đào tạo;
- Tính năng đặc biệt: Ngắt đường truyền video của người điều khiển drone ngay lập tức;
- Drone vẫn còn nguyên vẹn và sẵn sàng để điều tra pháp y sau khi bắt.
Qua những đặc điểm của DroneGun MKII, người ta nhận thấy vũ khí này có tính năng vượt trội SkyWall ở chỗ, lực lượng chức năng có thể kiểm soát và tìm ra vị trí xuất phát của chiếc drone. Hơn nữa, phương pháp này còn cho phép bắt drone một cách nguyên vẹn, để phục vụ cho quá trình điều tra sau này.
Khả năng tác chiến của DroneGun MKII
3. Red Sky
Đây là một ứng cử viên đến từ IMI System (Israel Military Industries), một tập đoàn sản xuất vũ khí nổi tiếng tầm cỡ thế giới của Israel.
Red Sky là một hệ thống định hướng, được thiết kế để phát hiện, phá hoại và vô hiệu hóa UAV có mục đích do thám hoặc gây ra những hành vi nguy hiểm. Red Sky ngăn chặn drone xâm nhập vào các địa điểm nhạy cảm như sân vận động, sân bay, căn cứ quân sự...
Đây là hệ thống có sự kết hợp với Radar cảnh giới trên không một cách độc đáo, thu nhận các tín hiệu nhiệt, điện trong phạm vi tối đa 3-5 km. Red Sky điều hành các hệ thống phản ứng bao gồm hệ thống theo dõi hồng ngoại, bộ gây nhiễu, hệ thống radar, đơn vị điều khiển và các hệ thống thứ cấp khác.
Video giới thiệu khả năng tác chiến của Red Sky
Phương thức hoạt động: Hệ thống theo dõi hồng ngoại có phạm vi phát hiện tới 6 km. Sau khi bị phát hiện, đối tượng bay lạ sẽ bị "nhốt" trong không gian có bán kính từ 2-3 km bằng hệ thống gây nhiễu và các biện pháp chế áp điện tử. Cuối cùng là buộc phải hạ cánh.
Drone là một loại vũ khí công nghệ mới, do đó đối phó với loại vũ khí này cũng phải là những giải pháp công nghệ tiên tiến. Trên đây là 3 giải pháp chống drone được xem là hiện đại nhất tại thời điểm hiện nay.
Tất nhiên, trên thế giới vẫn còn có nhiều loại vũ khí chống drone tiến tiến và thú vị không kém nữa như "drone chống drone", "chim đại bàng tiêu diệt drone" hay bom điện từ...