Mới đây, trên đường đến Caribbean để thăm các đồng minh ngoại giao, lãnh đạo Đài Loan Thái Anh Văn đã quá cảnh ở New York trong hai ngày, bất chấp sự phản đối mạnh mẽ từ Trung Quốc.
Đặc biệt hơn, phát biểu tại New York, bà tuyên bố rằng, "đảo Đài Loan sẽ không bao giờ chịu khuất phục trước bất kỳ mối đe dọa nào Bắc Kinh", trong khi Trung Quốc luôn coi Đài Loan là một phần lãnh thổ không thể tách rời.
Được biết, bà Thái sẽ trở lại Đài Bắc sau khi quá cảnh lần hai cũng trong hai ngày ở Mỹ, trước ngày 22/7. Theo VOA, đây được coi là sự biệt đãi của Washington đối với bà Thái Anh Văn.
Trong quá khứ, các lãnh đạo Đài Loan quá cảnh ở Mỹ trong một khoảng thời gian ngắn hơn, họ thường đến thăm các thành phố nhỏ với các hoạt động mang tính chất khá khiêm tốn - đôi khi chỉ để cung cấp nhiên liệu cho máy bay. Theo giới quan sát, mục đích quá cảnh ở Mỹ xuất phát từ nhu cầu chuyển chặng thoải mái hơn và thuận tiện hơn cũng như tránh sự giận dữ từ Trung Quốc.
Các chuyên gia cho rằng, động thái trong tháng này của bà Thái đã vượt qua mục đích vốn có trước đây trong bối cảnh quan hệ Trung-Mỹ gặp nhiều bất lợi do ảnh hưởng của cuộc chiến thương mại cũng như sự nới lỏng quan hệ giữa Wahsington và Đài Loan.
Ông Lưu Nghĩa Quân - Giáo sư tại Đại học Phật Quang Đài Loan nhận định: "Hiện nay, tôi cho rằng, cả chính quyền đảo Đài Loan và chính phủ Mỹ đều sẵn sàng coi đây là một bước tiến để tăng cường hơn nữa mối quan hệ song phương".
Nâng cấp thời gian, địa điểm và hoạt động
Kể từ những năm 1990, các lãnh đạo đảo Đài Loan đã được phép dừng chân ở Mỹ. Theo các tuyên bố chính thức, người đứng đầu Đài Loan sẽ quá cảnh qua Mỹ trên đường tới thăm các đồng minh ngoại giao ở Châu Mỹ và Nam Thái Bình Dương.
Bà Thái Anh Văn tận hưởng khoảnh khắc nhẹ nhàng trên chuyến phà gần Tượng Nữ thần Tự do ở New York, bất chấp một cuộc tập trận đang diễn ra của quân đội Trung Quốc gần Đài Loan. Ảnh: Handout
Vào năm 2006, ông Trần Thủy Biển - lãnh đạo Đài Loan khi đó - đã phàn nàn về sự bất tiện khi chỉ được dừng chân ở Anchorage (Alaska) - thành phố khá xa xôi, để tiến hành quy trình tiếp nhiên liệu đơn giản cho máy bay.
Bảy năm sau, lãnh đạo Đài Loan tiếp theo - ông Mã Cửu Anh đã đến thăm New York trong 40 giờ nhưng không có bất cứ phát biểu nào thách thức Trung Quốc.
Vào tháng 8 năm ngoái, lãnh đạo Đài Loan đương nhiệm Thái Anh Văn đã đến thăm Cục hàng không vũ trụ quốc gia Mỹ và trở thành lãnh đạo Đài Loan đầu tiên đến thăm cơ quan liên bang Mỹ kể từ những năm 1970. Điều này khiến Trung Quốc vô cùng tức giận.
Những thay đổi trong quan hệ Mỹ-Trung-Đài Loan
Theo VOA, Trung Quốc cáo buộc bà Thái thường xuyên lảng tránh các cuộc đàm phán với Bắc Kinh và trái ngược với người tiền nhiệm Mã Cửu Anh, bà Thái từ chối chấp nhận điều kiện đối thoại với đại lục, tức hai bên tham gia đối thoại theo nguyên tắc "Một Trung Quốc".
Báo Mỹ dẫn lời người đại diện phát ngôn của Hiệp hội Mỹ ở Đài Loan cho biết, trong nhiều năm qua, chính sách của Mỹ về quá cảnh không thay đổi, tuy nhiên, chính quyền Tổng thống Donald Trump đã tăng cường quan hệ với Đài Loan bằng cách thực hiện các hoạt động mua bán vũ khí và hỗ trợ các chuyến thăm cấp cao đối với đảo này.
Tôn Vận, nhà nghiên cứu cao cấp của Chương trình nghiên cứu Đông Á thuộc Trung tâm Stimson, Washington nhận định, do bà Thái dừng chân ở New York trong thời gian dài cũng như Trung Quốc từng chỉ trích bà Thái trước đây nên sẽ không bất ngờ khi Bắc Kinh tiếp tục thể hiện sự tức giận phản đối.
"Tôi cho rằng xét từ những quan điểm này, chuyến thăm của bà Thái càng thể hiện sự thách thức hơn so với vốn có", ông Tôn nói.
Giữa hai lần quá cảnh ở Mỹ, bà Thái dự kiến sẽ thăm Haiti, Saint Lucia, Saint Vincent và Grenadines, Saint Kitts và Nevis. Thực tế, trước khi bà Thái bắt đầu hành trình này, Bắc Kinh đã phản đối mạnh mẽ.
Điểm dừng tiếp theo ở Washington?
Các học giả chính trị tại Đài Bắc tiết lộ, bà Thái Anh Văn hy vọng sẽ phát triển mối quan hệ chặt chẽ hơn với Mỹ, đặc biệt trong bối cảnh Bắc Kinh - Đài Bắc đang ở trong cuộc chiến tranh giành đồng minh của đảo này
Tuy nhiên, với việc quá cảnh Mỹ trở thành một động thái thường lệ, nhiều người dân đảo Đài Loan bày tỏ mong muốn rằng chuyến đi của bà Thái sẽ tiến những bước xa hơn.
Ông Cố Trung Hoa, thành viên một tổ chức ở Đài Loan kỳ vọng: "Nếu bà Thái phát biểu trước Quốc hội Mỹ thì đó sẽ là một bước đột phá lớn nhưng nếu bà ấy chỉ lưu lại ở Mỹ vài đêm thì dù điều này có thoải mái hơn so với trước đây nhưng nó không ảnh hưởng nhiều đến việc giành sự ủng hộ của Washington".