SOHA NEWS
Chiều 25-6, trao đổi với chúng tôi về việc một đoạn trích trong bài thơ "Đánh thức tiềm lực" vừa xuất hiện trong đề thi môn Ngữ văn kì thi THPT quốc gia 2018, nhà thơ Nguyễn Duy rất vui mừng.
Tuy nhiên, ông bày tỏ: “Đúng là bài thơ đưa vào đề Văn cho học sinh phổ thông là khó , mà đưa vào cả bài càng khó nữa. Nó rộng lớn và nặng nề lắm. Gọi là thơ hạng nặng.
Nhưng cũng phải tập cho các em làm quen với cái khó đi. Bởi từ xưa đến nay đề thi Văn toàn anh hùng cách mạng với mây gió trăng hoa tuyết núi sông… thì nó nhẹ nhàng, làng nước quê hương”.
Nhà thơ cũng nêu quan điểm, bây giờ đề thi Văn nên mở như thế, tập dần cho các em làm quen với cái khó, vượt khó. “Nhưng cái khó ở đây là đột ngột, từ trước tới nay chẳng ai đưa thể loại này vào đề thi Văn trong nhà trường.
Trong sách giáo khoa cũng chưa dạy bài thơ này bao giờ. Cho nên, cần tập dần cho các em quen. Các đề thi thế này nên đưa vào chương trình của nhà trường. Rất nên, rất cần thiết”, ông bày tỏ.
Nói rõ thêm về chữ dùng "tiềm lực", ông lý giải: “Thời đó, cuối những năm 70 đầu những năm 80, các nhà lãnh đạo của nước mình hay dùng từ này lắm.
Đất nước giàu, đẹp, tiềm năng, tiềm lực… nhưng đang ngủ mê, ngủ mệt… nên tôi làm bài thơ này. Giàu "tiềm lực" nhưng phải thức dậy cơ, muốn thức dậy thì phải đánh thức”.
Ngày hôm nay (25-6), trong môn thi ngữ văn THPT Quốc gia 2018 có đưa nội dung "đánh thức tiềm lực đất nước" với câu hỏi yêu cầu thí sinh viết cảm nhận, suy nghĩ về việc " đánh thức tiềm lực đất nước" của mỗi cá nhân trong cuộc sống hiện nay.
Đánh Thức Tiềm Lực Tiễn đưa anh S.D. đi làm kinh tế Hãy thức dậy, đất đai! cho áo em tôi không còn vá vai cho phần gạo mỗi nhà không còn thay bằng ngô, khoai, sắn... xin bắt đầu từ cơm no, áo ấm rồi thì đi xa hơn - đẹp, và giàu, và sung sướng hơn Khoáng sản tiềm tàng trong ruột núi non châu báu vô biên dưới thềm lục địa rừng đại ngàn bạc vàng là thế phù sa muôn đời như sữa mẹ sông giàu đằng sông và bể giàu đằng bể còn mặt đất hôm nay thì em nghĩ thế nào? lòng đất rất giàu, mặt đất cứ nghèo sao? *** Lúc này ta làm thơ cho nhau đưa đẩy mà chi mấy lời ngọt lạt ta ca hát quá nhiều về tiềm lực tiềm lực còn ngủ yên... *** Tôi lớn lên bên bờ bãi sông Hồng trong màu mỡ phù sa máu loãng giặc giã từ con châu chấu, con cào cào mương máng, đê điều ngổn ngang chiến hào trang sử đất ngoằn ngoèo trận mạc giọt mồ hôi nào có gì to tát bao nhiêu đời mặn chát các dòng sông bao nhiêu thời vỡ đê trắng đất mất đồng thuyền vỏ trấu mỏng manh ba chìm bảy nổi khúc dân ca cũng bèo dạt mây trôi hột gạo nõn nà hao gầy đi vì thiên tai đói thâm niên đói truyền đời điệu múa cổ cũng chậm buồn như đói... *** Tôi đã qua những chặng đường miền Trung bỏng rát và dai dẳng một bên là Trường-Sơn-cây-xanh bên còn lại Trường-Sơn-cát-trắng đồng bằng hình lá lúa gầy nhẳng cơn bão chưa qua, hạn hán đổ tới rồi ngọn cỏ nhọn thành gai mà trốn không khỏi úa đất nứt nẻ ngỡ da người nứt nẻ cơn gió Lào rát ruột lắm em ơi! Hạt giống ở đây chết đi sống lại hạt gạo kết tinh như hạt muối cây lúa đứng lên cũng đạp đất đội trời *** Tôi về quê em - châu thổ sáng ngời sông Cửu Long giãn mình ra biển đất cuồn cuộn sinh sôi và dịch chuyển cây mắm cây tràm lặn lội mở đường đi Đất tân sinh ngỡ ngọt ngào trên mặt lòng còn chát chua nào mặn nào phèn má sung sức và ba cường tráng thế man mác âu sầu trong câu hát ru em Đã qua đi những huyền thoại cũ mèm những đồng lúa ma không trồng mà gặt những ruộng cá không nuôi mà sẵn bắt những ghểnh cẳng, vuốt râu mà làm chơi ăn thật miếng ăn nào không nước mắt mồ hôi! Ruộng bát ngát đó thôi, và gạo đắt đó thôi đất ghiền phân vô cơ như người ghiền á phiện con rầy nâu khoét rỗng cả mùa màng thóc bỏ mục ngoài mưa thiếu xăng dầu vận chuyển phà Cần Thơ lê lết người ăn xin cây đàn hát rong não nề câu vọng cổ quán nhậu lai rai - nơi thừa thiếu trốn tìm *** Này, đất nước của ba miền cày ruộng chưa đủ no cho đều khắp ba miền ta ca hát quá nhiều về tiềm lực tiềm lực còn ngủ yên... *** Lúc này tôi làm thơ tặng em em có nghĩ tôi là đồ vô dụng? vô dụng lấy đi của cuộc sống những gì và trả lại được gì cho cuộc sống? Em có nghĩ tôi là con chích choè ăn và gại mỏ? Em có nghĩ tôi là tay chuyên sản xuất hàng giả? Em có nghĩ tôi là kẻ thợ chữ đục đẽo nát cả giấy múa võ bán cao trên trang viết mong manh? tình nghĩa nhập nhằng với cái hư danh tờ giấy chép văn thành tờ giấy bạc Em có nghĩ... mà thôi! *** Xin em nhìn kia – người cuốc đất (tôi cũng từng chai tay cuốc đất) cái cuốc theo ta đời này, đời khác lưỡi cuốc nhỏ nhoi liếm sạch cánh đồng rồi dướn mình cao chĩa cuốc lên trời bổ xuống đánh phập đẹp lắm chứ cái tạo hình cuốc đất! Xin em nhìn - người gánh phân, gánh thóc (tôi cũng từng mòn vai gánh phân, gánh thóc) kẽo kẹt hai vai một nhịp cầu vồng đẹp lắm chứ cái tạo hình gồng gánh! Những cái đẹp thế kia... em có chạnh lòng không? cái đẹp gợi về thuở ngày xưa ngày xửa nhịp theo tiết tấu chậm buồn cái đẹp ấy lẽ ra không nên tồn tại nữa! Em có chạnh lòng chăng giữa thành phố huy hoàng bạt ngàn quán nhậu bỗng hiện lù lù cái xe hơi chạy than vệt than rơi toé lửa mặt đường Em có chạnh lòng chăng xích lô đạp càng ngày càng nghênh ngang xích lô máy và xe lam chạy dầu vừa nã đại liên vừa phun khói độc người đi bộ vừa đi vừa nghĩ về tiềm lực tiềm lực còn ngủ yên... *** Tôi trót sinh ra nơi làng quê nghèo quen cái thói hay nói về gian khổ dễ chạnh lòng trước cảnh thương tâm Làng tôi xưa toàn nhà tranh vách đất bãi tha ma không một cái mả xây mùa gặt hái rơm nhiều, thóc ít lũ trẻ chúng tôi vầy đất tối ngày Thuở tới trường cũng đầu trần chân đất chữ viết loằng ngoằng củ sắn ngọn khoai thầy giáo giảng rằng nước ta giàu lắm!... lớp lớp trẻ con cứ thế học thuộc bài *** Lúc này tôi và em không còn là lũ trẻ con nữa ta biết buồn để biết lạc quan và, để nhắn lại sau ta cho lớp lớp trẻ con (dù sau này dầu mỏ đã phun lên quặng bô-xít cao nguyên đã thành nồi thành soong thành tàu bay hay tàu vũ trụ... dù sau này có như thế... như thế... đi nữa thì chúng ta vẫn cứ nên nhắn lại) rằng đừng quên đất nước mình nghèo! Lúc này tôi và em không còn là lũ trẻ con nữa tuổi thanh xuân trọn vẹn cuộc chiến tranh sau lưng ta là kỷ niệm bi tráng trước mặt ta vẫn con đường gập ghềnh vẫn trang trọng tấm lòng trung thực dù có thể lỗi lầm – làm thế nào mà biết trước dù có sao thì cũng phải chân thành Xưa mẹ ru ta ngủ yên lành để khôn lớn ta hát bài đánh thức có lẽ nào người lớn cứ ru nhau ru tiềm lực ngủ vùi trong thớ thịt *** Tiềm lực còn ngủ yên trong quả tim mắc bệnh đập cầm chừng Tiềm lực còn ngủ yên trong bộ óc mang khối u tự mãn Tiềm lực còn ngủ yên trong con mắt lờ đờ thuỷ tinh thể Tiềm lực còn ngủ yên trong lỗ tai viêm chai màng nhĩ Tiềm lực còn ngủ yên trong ống mũi khò khè không nhận biết mùi thơm Tiềm lực còn ngủ yên trong lớp da biếng lười cảm giác Năng động lên nào từ mỗi tế bào, từ mỗi giác quan cố nhiên cần lưu ý tính năng động của cái lưỡi *** Cần lưu ý lời nói thật thà có thể bị buộc tội lời nịnh hót dối lừa có thể được tuyên dương đạo đức giả có thể thành dịch tả lòng tốt lơ ngơ có thể lạc đường Cần lưu ý có cái miệng làm chức năng cái bẫy sau nụ cười là lởm chởm răng cưa có cái môi mỏng rát hơn lá mía hôn má bên này bật máu má bên kia có trận đánh úp nhau bằng chữ nghĩa khái niệm bắn ra không biết lối thu về Cần lưu ý có lắm sự nhân danh lạ lắm mượn áo thánh thần che lốt ma ranh nhân danh thiện tâm làm điều ác đức rao vị nhân sinh để bán món vị mình Cần lưu ý có lắm nghề lạ lắm nghề mánh mung cứa cổ bóp hầu nhau nghề chửi đổng, nghề ngổi lê, nghề vu cáo nghề ăn cắp lòng tin và chẹt họng đồng bào có cả nghề siêu nghề gọi là nghề không làm gì cả thọc gậy bánh xe cũng một thứ nghề... Bộ sưu tập những điều ngang trái ấy phù chú ma tà ru tiềm lực ngủ mê *** Tôi muốn được làm tiếng hát của em tiếng trong sáng của nắng và gió tiếng chát chúa của máy và búa tiếng dẻo dai đòn gánh nghiến trên vai tiếng trần trụi của lưỡi cuốc lang thang khắp đất nước hát bài hát ĐÁNH THỨC TIỀM LỰC... TP.HCM, 1980-1982 (Nguồn: Nguyễn Duy, Mẹ và Em, NXB Thanh Hoá, 1987) |