"Mỹ đã mất đi lợi thế quân sự của mình ở cấp độ nguy hiểm và có khả năng thất bại trong một cuộc chiến trước Trung Quốc hoặc Nga ", đây là kết luận được đưa ra trong báo cáo đánh giá chiến lược quốc phòng dưới thời Donald Trump công bố bởi Ủy ban Chiến lược Quốc phòng hôm 14/11.
Ủy ban Chiến lược Quốc phòng – gồm các thành viên là quan chức hàng đầu của đảng Cộng hòa và Dân chủ được Quốc hội lựa chọn - đã kêu gọi Mỹ cần phải tái định hình lại quân đội để ứng phó với Bắc Kinh và Moscow trong một thời đại cạnh tranh quyền lực mới.
Bên cạnh việc xác nhận mục tiêu chiến lược, ủy ban cảnh báo rằng, Washington đang có những bước đi chậm chạp hoặc thiếu đầu tư đầy đủ đối với tình hình thực tế và sự thống trị quân sự của Mỹ đang bị xói mòn một cách nguy hiểm – điều có thể đặt an ninh quốc gia vào tình trạng báo động.
Đồng thời, theo ủy ban, Trung Quốc và Nga đang tìm kiếm sự thống trị trong khu vực của mình và phát triển dự án quân sự trên toàn cầu bằng việc theo đuổi mục tiêu xây dựng quốc phòng so kè với Mỹ.
"Đã có những lo ngại về sự tự mãn của người Mỹ. Mọi người đã quá quen với việc Mỹ muốn gì là có thể đạt được, bao gồm cả quân sự, mà không chú ý đến các dấu hiệu cảnh báo", Kathleen Hicks, cựu quan chức Lầu Năm Góc dưới thời chính quyền Obama và một trong những ủy viên của ủy ban cho hay.
Bức tranh về cảnh quan an ninh quốc gia mà Ủy ban Chiến lược Quốc phòng phác thảo là một màu ảm đạm, trong đó quân đội Mỹ đã tận hưởng sự thống trị trong nhiều thập kỷ nhưng không duy trì được nguồn lực, sự đổi mới và ưu tiên cần phải vượt qua Trung Quốc và Nga về mặt quân sự như thời Chiến tranh Lạnh.
Cán cân quân sự đã chuyển dịch bất lợi cho Mỹ ở châu Âu, châu Á và Trung Đông, làm suy yếu niềm tin của các đồng minh và tăng khả năng xung đột quân sự, bản báo cáo nhấn mạnh thêm.
"Quân đội Mỹ có thể bị tổn hại nặng nề đến mức không thể chấp nhận và mất đi nguồn lực lớn trong cuộc xung đột tiếp theo. Nước Mỹ có thể đấu tranh để giành chiến thắng, hoặc có thể thua trong một cuộc chiến chống Trung Quốc hay Nga", báo cáo cho biết thêm.
"Mỹ đặc biệt có nguy cơ bị choáng ngợp nếu quân đội buộc phải chiến đấu trên hai hay nhiều mặt trận cùng một lúc".
Trong danh sách 32 đề xuất, ủy ban đã kêu gọi Lầu Năm Góc giải thích rõ ràng hơn về việc cơ quan này có ý định đánh bại các đối thủ lớn trong trường hợp xảy ra một cuộc chiến như thế nào. Tuy nhiên, bộ Quốc phòng Mỹ chưa đưa ra được biện pháp thỏa đáng.
Mỹ đã "ngủ quên trên chiến thắng" quá lâu
Ủy ban Chiến lược Quốc phòng kêu gọi Mỹ cần tái định hình lại sức mạnh quân đội.
Eric Edelman, quan chức Lầu Năm Góc dưới thời chính quyền Bush, đồng chủ tịch ủy ban cùng với đô đốc nghỉ hưu Gary Roughead cho biết, báo cáo phản ánh hậu quả của việc những cảnh báo về sự suy yếu của quân đội Mỹ bị bỏ qua trong nhiều năm.
Thượng nghị sĩ Mỹ cũng nhấn mạnh về sự hiện diện của Trung Quốc ngày càng tăng tại Djibouti.
"Nga và Trung Quốc đã học được từ những gì chúng ta đã làm. Họ đã học được từ sự thành công của nước Mỹ. Và trong khi chúng ta còn đang mải mê chuẩn bị cho một cuộc chiến nào đó, họ đã chuẩn bị cho một loại chiến tranh ở cấp cao hơn mà chúng ta thực sự đã không tham gia trong một thời gian rất dài", Edelman đánh giá.
Edelman cho biết mọi người đã không nhận thức được rằng môi trường an ninh quốc tế đã trở nên phức tạp như thế nào đối với Mỹ, và lập luận rằng vì nhiều lý do mà công chúng và Quốc hội Mỹ không chú ý đến tính cấp bách của tình hình.
Ủy ban tiếp tục lập luận, mặc dù ngân sách quốc phòng Mỹ năm nay là 716 tỷ USD, gấp 4 lần Trung Quốc và hơn 10 lần so với Nga - nỗ lực cải tổ cơ sở quốc phòng của Mỹ để chống lại các mối đe dọa hiện tại đang thiếu nguồn lực.
Điều này càng trở nên khó khăn hơn sau khi Nhà Trắng chỉ thị Lầu Năm Góc thu hồi ngân sách dự kiến trong năm tới khoảng 4,5%, tương đương 33 tỷ USD, sau khi thâm hụt liên bang tăng mạnh trong đợt cắt giảm thuế năm ngoái.
Cố vấn an ninh quốc gia của Nhà Trắng John Bolton gần đây cho biết, ông dự kiến ngân sách quốc phòng sẽ tương đối bình ổn trong những năm tới, khi chính quyền tìm cách cắt giảm chi tiêu lãng phí và đề nghị Lầu Năm Góc cần phải định hình lại quân đội.
Để chống lại Nga và Trung Quốc, ủy ban cho biết Hải quân Mỹ nên mở rộng đội tàu ngầm và các lực lượng vận tải; Không quân Mỹ nên giới thiệu nhiều phương tiện trinh sát hơn, cùng với các máy bay ném bom, chiến đấu cơ tàng hình; và Quân đội Mỹ nên theo đuổi các loại vũ khí như tên lửa chính xác tầm xa, củng cố lực lượng phòng không và hậu cần.
Trong các khuyến nghị của mình, báo cáo ủng hộ việc hiện đại hóa kho vũ khí hạt nhân của Mỹ và đưa một quan chức Lầu Năm Góc lên phụ trách riêng về vấn đề phát triển các hệ thống phòng không.