Ở đây người dân làm cửa 5 lớp mà vẫn bị bụi bao phủ. Dù ở trong nhà mình mà ai cũng nơm nớp lo sợ. Bụi, tiếng ồn do khai thác đá đã khiến người dân thôn La Mát, xã Kiện Khê, huyện Thanh Liêm, tỉnh Hà Nam sống mòn trên quê hương.
Suốt quãng thời gian dẫn chúng tôi đi thăm bà con trong thôn, ông Trần Văn Thức, trưởng thôn La Mát luôn cảm thấy tiếc nuối về một thời mà cái thôn này đẹp tựa như một bức tranh thủy mặc.
Dãy núi đá vôi xanh biếc bao quanh thôn như một bức tường thành tự nhiên, bảo vệ dân làng.
Thế nhưng, từ khi phong trào khai thác đá rầm rộ diễn ra, bức tường đó dần bị hạ độ cao và biến mất. Sau mỗi năm công cuộc tàn sát núi diễn ra với tốc độ nhanh hơn.
Theo đó, mức độ ô nhiễm bụi bẩn cũng tăng theo. Xe ô tô rầm rầm chạy đêm ngày. Tiếng nổ mìn phá đá làm vang cả một góc trời. Xóm làng bị bụi bủa vây, người dân chẳng biết kêu ai.
Trong nhà như ngoài đường
Ngôi nhà của ông Thức nằm ngay mặt đường chính dẫn vào mỏ đá. Đất mặt tiền ở nơi khác “xắt” ra vàng, chứ đất ở thôn La Mát lại tựa như một sự tra tấn.
Để chống bụi, ông Thức đã làm mấy lớp cửa mà bụi vẫn xếp thành từng lớp. Đồ vật trong nhà nhuộm màu bụi đá.
Vợ con ông Thức đang nghỉ trưa, thấy có khách đến chơi, họ vội dùng giẻ, chổi quét dọn nhà. Vừa làm, vợ ông Thức vừa giải thích: Các chú thông cảm.
Tôi vừa lau nhà xong lúc nãy. Giờ bụi đã lại bám đầy. Sống ở đây, khách đến chơi nhiều lúc chẳng dám mời vào nhà. Ngay bản thân chúng tôi không chuyển đi đâu được đành chịu.
Mỏ đá thôn La Mát bị băm nát
Tan tuần trà, ông Thức mới lững thững đi làm về. Người đàn ông vác tù và hàng tổng của thôn, tỏ ra mệt mỏi và chán chường.
Biết chúng tôi có ý định tìm hiểu về đời sống của bà con, ông Thức không giấu được nỗi lo: “Sống ở cái đất này như địa ngục vậy các anh à. Bụi bẩn bao trùm toàn thôn.
Tiếng phá đá nổ mìn kéo dài như máy bay B52 rải bom, tim bà con muốn bắn ra ngoài”.
Thôn La Mát có mấy trăm hộ, phần đông sống bằng nghề nông và khai thác đá.
Ông trời ban cho nơi này cái mỏ đá xây dựng rất tốt, nhưng suốt mấy chục năm qua, lợi nhuận của việc khai thác đá rơi cả vào tay các ông chủ và doanh nghiệp, cái mà người dân nhận lại toàn khổ đau.
Ông Thức dẫn chứng, thôn này đã có hàng chục người chết vì khai thác đá, nhiều người bị què cụt, đang sống dở chết dở. Số người bị ung thư đang gia tăng một cách báo động.
Bản thân gia đình ông Thức cũng gánh chịu những mất mát không nhỏ.
Bố đẻ, em trai của ông đã chết vì đá rơi. Bản thân ông cũng mấy lần suýt bị đá lăn trúng.
Suốt mấy năm làm trưởng thôn, một điều khiến ông suy nghĩ là dường như tháng nào ông cũng phải đi tiễn những người xấu số của thôn về với tiên tổ. Điều đáng lo ngại nhất là số trai trẻ ra đi cũng tăng theo thời gian.
Thôn có hơn 80 bà góa
Sống trong môi trường ô nhiễm, người dân đã chịu muôn vàn cực nhọc. Dường như cái thôn La Mát này bị ông trời hành vậy, bao chuyện buồn, bao nỗi đau cứ liên tục giáng xuống.
Để hiểu rõ hơn về hậu quả do việc khai thác đá xảy ra, ông Thức dẫn chúng tôi đến nhà cụ Nguyễn Văn Mạc.
Năm nay cụ Mạc 82 tuổi và đang giữ một cuốn sổ ghi chép vô cùng đặc biệt về thôn La Mát. Chẳng là cụ Mạc vốn là người thích ghi chép. Thôn có chuyện gì xảy ra là cụ ghi chi tiết, tất tần tật vào một cuốn sổ.
Bản thân cụ Mạc đang sống một thân một mình vì vợ cụ đã mất vì căn bệnh ung thư. Cụ Mạc chia sẻ: Bà ấy vật lộn với bệnh tật mấy năm rồi mất.
Bản thân tôi luôn chu đáo chăm sóc vợ, không nề hà việc gì, ấy vậy mà tôi cũng không giữ được bà ấy bên mình.
Cuốn sổ ghi chép của cụ Mạc như những thước phim nói về nỗi mất mát thôn La Mát
Cụ Mạc mở tủ và lôi ra cuốn sổ chất chứa bao đau thương của cái thôn vốn hứng chịu quá nhiều nỗi đau này. Theo những ghi chép của cụ Mạc, tính tới thời điểm này, thôn La Mát đã có đến 80 phụ nữ góa chồng và 15 người đàn ông mất vợ.
Nhiều người đã chết vì ung thư. Người nào chết vì nguyên nhân gì, cụ Mạc đều ghi rất chi tiết và tỉ mỉ. Cụ Mạc bảo: Mỗi lần thêm một người vào sổ là tim tôi nhói đau.
Nhiều người đàn ông đang khỏe mạnh, ấy vậy mà đùng một cái đã ra đi.
Cách nhà cụ Mạc vài bước chân là gia đình bà Nguyễn Thị Hà (57 tuổi). Bà Hà phải sống cảnh mẹ góa con côi từ 3 năm về trước. Mẹ con bà Hà đang sống nhờ vào cái quán nhỏ ven đường.
Mỗi khi nhắc lại chuyện buồn xảy ra từ 3 năm về trước, bà Hà vẫn không giấu được nỗi lòng. Bà nhìn về dãy núi đá đang bị khai thác nham nhở như có ý oán trách.
Giọng bà Hà trùng xuống khi nhắc đến người chồng: Chiều hôm đó, chồng tôi vừa đi khỏi nhà được một lúc thì có người từ trên núi chạy về báo tin bị đá rơi trúng người.
Nghe tin dữ, bà Hà ngất lịm. Khi bà gượng lại dậy, mọi người đã đưa xác chồng từ bệnh viện trở về. Từ ngày chồng mất, gánh nặng gia đình đổ dồn lên đôi vai bà.
Cũng giống như bà Hà, nhiều phụ nữ ở thôn La Mát đang sống trong cảnh khốn khó. Sống ở nơi làng quê có đủ vợ chồng gồng gánh cuộc sống đã khó, nay họ mất đi người đàn ông của gia đình, gia cảnh càng thêm phần bi đát.
Anh Nguyễn Bá Hùng (SN 1982) gần 6 năm nay anh nằm một chỗ. Năm 2010, anh treo mình khoan đá. Trong lúc mải mê làm việc, không may anh Hùng bị rơi từ độ cao 20m.
Vụ tai nạn đó khiến anh Hùng bị gãy tay phải, cột sống bị ảnh hưởng nghiêm trọng.
Suốt 6 năm qua, anh Hùng nằm liệt giường
Suốt 6 năm qua, anh nằm liệt giường. Vợ và mẹ của anh phải ngày đêm chăm sóc anh. Do nằm lâu ngày nên lưng của anh Hùng đã bị thối và bốc mùi rất khó chịu. Gặp chúng tôi, Hùng vẫn rất lạc quan.
Điều mà Hùng lo lắng nhất là mẹ anh đã già, anh còn 2 đứa con nhỏ đang tuổi ăn tuổi học. Gánh nặng gia đình giờ đặt cả lên đôi vai người vợ bé nhỏ.
Hùng kể, vợ anh đi làm may tháng được 3 triệu đồng. Số tiền đó chỉ đủ lo thuốc thang cho anh.
“Đang ở độ tuổi sung sức nhất của đời người mà em phải nằm nhà. Nhìn vợ con phải chăm sóc mình, em xót lắm. Em đã không chăm sóc được gia đình, giờ lại trở thành gánh nặng cho mọi người”, anh Hùng chia sẻ.
Suốt mấy năm qua, ngồi bên giường chăm con bị liệt, bà Nguyễn Thị Thọ (mẹ anh Hùng) cũng không tránh khỏi muộn phiền.
Ngày ngày nhìn con nằm đó mà lòng bà đau quặn thoắt. "Tất cả sinh hoạt của nó giờ đều phải do tôi chăm sóc", bà Thọ nghẹn ngào.
Ở thôn La Mát còn nhiều lắm những hoàn cảnh éo le. Khi ông Thức bảo, tất cả những gia đình có người bị chết hoặc bị thương do khai thác đá đều đang sống trong tình trạng khốn khổ.
Những nỗi mất mát dường như mỗi ngày một nhiều hơn.
Sống trong môi trường bị ô nhiễm trầm trọng, bà con thôn La Mát đã rất nhiều lần kiến nghị lên chính quyền địa phương với hy vọng nguyện vọng của mình sẽ được đáp ứng.
Bao mong mỏi của mấy trăm hộ dân nơi đây cứ trình lên rồi rơi vào quên lãng. Điều họ nhận rõ nhất là số lượng doanh nghiệp khai thác đá lại không ngừng gia tăng.
Họ còn làm đường lớn vào mỏ đá để cho ô tô trọng tải lớn vào khai thác. Cả thôn La Mát là công trường lớn, máy móc chạy rầm rầm đêm ngày.
Là người thay mặt bà con đề đạt nguyện vọng nhiều lần, nhưng giờ đây ông Thức cũng cảm thấy “bất lực” vì không thể giúp được dân, giúp được gia đình mình thoát khỏi tình trạng ô nhiễm.
Ông Thức đang có ý định từ chức trưởng thôn. Lý do ông đưa ra là dân giao nhiệm vụ mà ông không thực hiện được.