Gặp gỡ báo chí cùng người đồng cấp Thái Lan Don Pramudwinai trong khuôn khổ Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN lần thứ 52 (AMM-52) và các hội nghị liên quan, ông Pompeo kêu gọi lên án hành vi của Trung Quốc trên biển Đông.
"Tôi nói với [ngoại trưởng Thái Lan] Don [Pramudwinai] rằng các đối tác của chúng tôi tại Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương cần phải lên tiếng chống lại hành vi cưỡng ép của Trung Quốc trên biển Đông,... " ngoại trưởng Mỹ cho hay.
Cùng ngày 1/8, ông Mike Pompeo cũng có cuộc gặp với Ủy viên quốc vụ, ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị. Ông Pompeo đánh giá người đồng cấp Trung Quốc là "chuyên nghiệp".
"Chúng tôi cùng hướng tới đạt được những mục tiêu tương đồng trong việc làm quan hệ hai nước thành công," ông nói.
Theo ông Vương Nghị, phía Mỹ không có tham vọng kiềm chế Trung Quốc, nhưng mong muốn nhìn thấy "tiến triển thuận lợi" trong các vòng đàm phán thương mại. Cuộc gặp giữa ngoại trưởng Mỹ-Trung diễn ra 1 ngày sau khi nhóm đàm phán hai nước kết thúc vòng đối thoại mới nhất tại Thượng Hải hôm 31/7.
Đáp lại ông Pompeo, ông Vương Nghị nói hai nước "cần phải nhìn nhận chính xác về ý đồ chiến lược của nhau. Ý định cản trở Trung Quốc phát triển là không công bằng và cũng sẽ không thực hiện được".
"Trung Quốc phát triển hòa bình, có động lực mạnh mẽ trong nước, là [xu thế] không thể ngăn cản nổi," ông Vương nói. "Hai nước cần phát huy đầy đủ vai trò dẫn dắt chiến lược của ngoại giao nguyên thủ trong quan hệ Mỹ-Trung, sử dụng tốt cơ chế đối thoại cấp cao, tăng cường hiệp thương trong các lĩnh vực, chuyển hóa thành hiện thực nguyện vọng của nguyên thủ hai nước về Mỹ-Trung có thể trở thành đối tác."
Ngoại trưởng Vương Nghị nói Mỹ và Trung Quốc cần xử lý ổn thỏa các vấn đề bất đồng và nhạy cảm, bao gồm tuân thủ nguyên tắc "Một Trung Quốc" và Ba tuyên bố chung, thận trọng trong vấn đề liên quan đến Đài Loan.
Theo báo cáo của Tân Hoa Xã, ông Vương Nghị "nêu rõ lập trường của Trung Quốc về biển Đông, Tân Cương và Hồng Kông, yêu cầu Mỹ tôn trọng lợi ích cốt lõi và những mối quan tâm lớn của Trung Quốc, phát ngôn và hành động thận trọng".
Ngoại trưởng Mỹ chụp ảnh lưu niệm cùng ngoại trưởng các nước ASEAN (Ảnh: Reuters)
Chiều 1/8/2019, các ông Pompeo đã tham dự Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN-Mỹ.
Trao đổi về tình hình thế giới và khu vực, các ngoại trưởng trưởng trao đổi về những diễn biến phức tạp gần đây ở khu vực, trong đó có tình hình biển Đông. Trong khi ghi nhận tiến triển trong đàm phán Bộ quy tắc ứng xử của các bên ở biển Đông (COC), các nước cũng bày tỏ quan ngại sâu sắc về những diễn biến trên thực địa, trong đó có việc quân sự hoá và các họat động đơn phương đi ngược lại luật pháp quốc tế, làm xói mòn lòng tin, tác động bất lợi đến hoà bình, an ninh và ổn định ở khu vực.
Các nước ASEAN và Mỹ nhấn mạnh tầm quan trọng của thúc đẩy tin cậy, tăng cường xây dựng lòng tin, đảm bảo hòa bình, ổn định, an ninh, an toàn, tự do hàng hải và hàng không trên Biển Đông; tuân thủ luật pháp quốc tế, trong đó có UNCLOS 1982, thực hiện nghiêm túc Tuyên bố về ứng xử của các bên ở biển Đông (DOC) và hướng đến hoàn tất Bộ quy tắc COC hiệu quả, hiệu lực, phù hợp với luật pháp quốc tế.
Ngoại trưởng Pompeo khẳng định Mỹ luôn là bạn và là đối tác đáng tin cậy của ASEAN, ủng hộ các nỗ lực của ASEAN đóng góp duy trì hoà bình, an ninh và ổn định ở khu vực. Ông nhấn mạnh các nước trong khu vực cần có tiếng nói kiên quyết, không nên lảng tránh những vấn đề phức tạp.
"Hãy nhìn xem, chúng tôi chưa bao giờ yêu cầu bất kỳ một nước nào trong khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương phải lựa chọn đứng về phía nào. Sự can dự của chúng tôi trong khu vực chưa bao giờ, và sẽ không bao giờ, không mang lại lợi ích cho ai" - ông Pompeo phát biểu.