Đức Phật hỏi một tiểu hòa thượng đang ngồi dưới gốc cây đại thụ: "Ngươi nói xem, ngươi tu hành như vậy có gì tâm đắc?"
"Con tu hành đều là để học được bản lĩnh biến hóa thần thông, đối với trì giới và bố thí, con không hề có chút hứng thú nào."
"Biến hóa thần thông giống như cành ngọn, trì giới và bố thí giống như gốc rễ. Cây không có gốc rễ thì sao có thể có cành ngọn được? Ngươi lấy ngọn làm gốc, nguy hiểm quá!"
Tiểu hòa thượng vẫn chưa hiểu rõ ý của Đức Phật nên kính cẩn thỉnh giáo: "Con không hiểu rõ lắm, mong thế tôn khai thị."
Đức Phật bảo tiểu hòa thượng ngồi xuống, rồi kể một câu chuyện:
Ngày xưa, phú ông nọ có một vườn cây ăn quả rất lớn. Cây lớn dần, nhìn thấy cây sai trĩu quả, ông vô cùng mừng rỡ.
Đến độ thu hoạch, ông ta tản bộ trong vườn thi thoảng ngẩng đầu nhìn Đông nhìn Tây. Thấy cây cao lớn, quả lại chi chít, ông ta sai người hái một quả tự mình nếm thử, tươi ngọt vô cùng.
Ông dặn gia đinh trong nhà: "Các ngươi phải trông coi cẩn thận, không được để cho bất cứ ai tùy tiện hái quả trên cây. Kẻ nào vi phạm phạt đánh 100 gậy."
Nhưng phú ông này vẫn không yên tâm nghĩ: "Trái cây tươi ngon ngọt thế này mà bị làm sao thì thật đáng tiếc, tại sao không đem dâng lên quốc vương?" Ông liền sai người quất roi phi ngựa vào kinh bẩm báo.
Quốc vương hay tin hết sức vui mừng lập tức truyền lệnh phái người đi lấy. Nhưng cây ăn quả này vừa cao lại vừa to, rất khó trèo lên.
Tranh minh họa.
Mấy gia đinh trèo thử vài lần mà đều bị ngã. Nổi giận một hồi, sau đó nhìn quả trên cây, đột nhiên phú ông nghĩ ra một "tuyệt chiêu".
Ông quát gia đinh: "Mau đem chiếc rìu lớn ra đây. Mau!" Người làm không dám chậm trễ, chạy như bay mang một chiếc rìu lớn đến.
Phú ông chỉ vào cây ăn quả lớn trước mặt nói: "Chặt đổ nó đi." Người làm ra sức quai rìu chặt, bất chấp mồ hôi chảy ròng ròng, cuối cùng chỉ nghe thấy một tiếng rầm, cây lớn đổ xuống đất.
Chủ vườn vô cùng mừng rõ, thở phào nhẹ nhõm: "Tốt! Thế này là tốt rồi. Không cần phải trèo lên cây hái quả nữa".
Ai ngờ ông vừa ngồi xuống xem thì đờ người ra, quả đầy trên cây đều bị dập nát hết. Ông ta lo cuống cả lên, ngẩng nhìn trời than thở, vội bảo gia đinh dựng cây bị đốn lên.
Nhưng gốc cây đã bị cặt đứt, sao có thể trồng sống lại được? Một cây ăn quả đang tươi tốt đã bị phú ông dốt nát phá hoại như vậy đấy.
Câu chuyện Đức Phật kể cuối cùng đã khiến tiểu hòa thượng tỉnh ngộ. Hòa thượng này gật đầu lia lịa vừa bái lạy vừa bừng tỉnh nói: "Vâng."
Chỉ muốn có được quả thần thông mà không cần gốc rễ trì giới và bố thí để nuôi cây đậu quả thì đúng là lấy ngọn làm gốc, sẽ không có được kết quả tốt. Đệ tử quá ngu dốt rồi. Nhất định con sẽ tu hành theo lời khai thị của thế tôn."