Nghệ sĩ Út Bạch Lan: Nuôi 4 đứa con rơi của chồng

Ngược lại, khi đứng chung đời với nam tài tử hào hoa này, bà gặp rất nhiều cay đắng. Bà nói, với sân khấu và với chồng - dù hai thứ nhận được khác nhau nhưng bà đều cho đi rất giống nhau: yêu thương, hy sinh và vị tha.

 Nhưng như thế chưa hết, bởi khi Thành Được tìm duyên mới, bà lại vất vả nuôi 4 đứa con…rơi của chồng.

Nghệ sĩ Út Bạch Lan hồi trẻ

Út Bạch Lan khẳng định cái tên mình trên sân khấu vào những năm 60 bằng vai cô lái đò trong vở Tình tráng sĩ, bước lên đỉnh cao danh tiếng với vai Hương trong Nửa đời hương phấn, và thủy chung với sân khấu hàng chục năm sau với những vai người vợ, người mẹ bất hạnh - những vai diễn như định mệnh với cuộc đời bà.

Một đời như cô lái đò đưa những nặng gánh cuộc đời người khác qua sông, bao yêu thương một thời tuổi trẻ dành hết cho một mối tình rồi trở về lặng lẽ.

Bà gọi đó là nghiệp. Vay nghiệp và trả nghiệp. Có những người họ nói hai chữ trả vay với nghiệp thật nặng nề, nhưng với bà, gần như rất nhẹ.

Nhẹ như thể những sóng gió đi qua đều vô thường. Người "mất hết" và người "cho hết" khác nhau là vậy đấy, dù hiểu theo nghĩa đen, thì cả hai người đó đều là những người không-còn- gì cho mình.

Có hai điều ngược nghĩa ở đây, người luôn nghĩ mình mất, mãi mãi là một kẻ nghèo nàn, còn người luôn thấy rằng mình cho, luôn là một người giàu có. Bà là người thứ hai.

Không trách, không hận dù bị phụ bạc

Những năm 60, hai cái tên Út Bạch Lan-Thành Được lừng lẫy trên sân khấu cải lương và để lại những dấu ấn khó phai mờ trong lòng khán giả đến tận bây giờ. Điều đầu tiên cháu xin được hỏi cô, cái danh tiếng của ngày ấy mang lại điều gì cho người nghệ sĩ là chủ yếu?

- Thời nào cũng thế, cái danh tiếng mang lại đầu tiên là…danh tiếng. Rồi sau đó là tiền. Với tôi, mọi thứ đến tự nhiên, nhưng danh tiếng tôi quan niệm theo một góc khác.

Là một nghệ sĩ chân chính, phải biết rằng ai là người mang lại danh tiếng cho mình chứ không phải đăm đăm vào cái việc có danh tiếng mình sẽ được điều gì. Danh tiếng của một người nghệ sĩ với tôi, là do khán giả mang lại, còn tiền kiếm được là để nuôi mẹ.

Nhưng sự mang lại quan trọng hơn, đó là sự đam mê nghề nhiều hơn và thường xuyên chăm chút nghề nghiệp hơn để khán giả không phiền lòng. Họ là người tạo nên tên tuổi của mình và họ cũng có thể sẽ làm mất đi tên tuổi của mình.

Và việc ứng xử với danh tiếng, không phải là ngồi than tiếc hay kể lể mà chính là mình có thanh thản thật sự không khi mọi thứ đã nằm ở quá khứ?

Nhắc về cặp bạn diễn-bạn đời Út Bạch Lan-Thành Được một thuở, nhiều người còn luyến tiếc. Tiếc vì tại sao cô chú chia tay ngoài đời, lại chia tay luôn cả trên sân khấu, để rồi từ đó sân khấu có đến hai khoảng trống…

- Trời sanh mình là nghệ sĩ, thôi thì cái gì cũng nên để nó đẹp, cái còn cũng như cái mất. Tôi với ông Được xem như một sự trả nghiệp hay đúng hơn tôi trả nghiệp cho ông ấy. Không còn vợ chồng, thì ông Được vẫn là một người anh trong nghề mà tôi nể trọng.

Nhất là với những thế hệ đàn em khi hát chung, có những khi diễn viên bệnh, người khác phải lên sân khấu thay thế, đến màn hát chung ông còn dặn, nếu chỗ nào các em quên cứ bấm vào tay anh, anh sẽ ca thay cho. Rồi những sự tận tình trong nghề của ông ấy nữa.

Và dù hai người đi hai đường, chúng tôi cũng đâu có giải nghệ, vẫn hát phục vụ khán giả của mình.

Chỉ có điều bây giờ tôi vẫn thầm cảm ơn ông, là khi chia tay, những buồn tủi ngấm vào giọng hát nên khi vào vai, tôi hát được hay và diễn được nhập hơn.

Là tôi buồn cho mình, chứ với ông Được tôi không buồn, không giận. Gặp ông, tôi vẫn là người chào trước. Người khác nhìn ông đối xử với tôi cho rằng ông có lỗi, thậm chí có tội, tôi cũng chỉ nghĩ rằng đó là sự trả nghiệp của tôi mà thôi. Nghĩ vậy cho nhẹ nhàng, thoải mái.

Theo những gì cô nói thì trong nghề, nghệ sĩ Thành Được là một người sống rất đàn ông. Một người hào hoa và đàn ông thì nhiều người yêu thương nhưng cũng…thương yêu rất nhiều người. Có thể hiểu cặp đôi Út Bạch Lan-Thành Được có nhau cũng từ điều này và mất nhau cũng vì lẽ này, phải không cô?

- Ông được nhiều cô thương và thương lại cũng rất nhiều người. Tôi vẫn tự nói với mình, tại vì mình thương những điều đó, thì khổ cũng tự mà chịu lấy. Tôi đã chịu đựng bằng những gì mình có thể và người ra đi cuối cùng cũng không phải là tôi. Nhiều người hỏi tôi có hận không, thì như tôi đã nói, tôi không hề hận.

Như cô nói, những gì còn để nó đẹp, những gì mất cũng để nó đẹp. Vậy thưa cô, mối lương duyên trên sân khấu và ngoài đời của cô với nghệ sĩ Thành Được, cái còn nhiều hơn hay cái mất nhiều hơn?

- Còn hay mất giờ cân đong làm gì nữa, và tôi cũng không muốn nói sự còn mất trong mối quan hệ với Thành Được. Chúng tôi chia tay năm nay đã 43 năm, ông cũng đã có một cuộc sống khác từ lâu.

Hai năm trước tôi qua Mỹ, có một bầu sô mời tôi hát. Khi gần đi diễn, tôi mới biết là hát tại nhà hàng của ông Được và ông ấy là người đứng ra tổ chức.

Tôi vẫn hát, vì nếu mình từ chối hóa ra mình quá nhỏ mọn, vì mình hát là hát cho khán giả. Và cũng có thể nếu tôi không hát lần đó thì cũng chẳng biết có dịp nào được hát bên đó cho khán giả nghe nữa.

Tôi chỉ hát màn cuối, vai Hương trong Nửa đời hương phấn. Màn đầu và màn giữa là cô Ngọc Giàu và cô Phượng Liên. Hôm đó cả nhà hàng chật kín, vì lâu lắm rồi họ chờ đợi sự trở lại của chúng tôi.

Thực ra trong bao nhiêu năm qua, nếu trong lòng mà cứ ôm hận, trách oán hay coi nhau như kẻ thù, thì chính tôi cũng không hát được chứ không nói cứ đứng chung một sân khấu sau mấy chục năm như thế. Trước lúc hát tôi cũng có nói với ông, tôi hát cho nghề, và để tri ân khán giả ngày xưa đã mua những chiếc vé để nuôi sống tôi bao nhiêu năm.

*Cháu cũng xin lỗi khi được hỏi, để có được sự nhẹ nhàng hôm nay gần như cô cũng trải qua những năm tháng rất nặng nề vì sau khi Thành Được ra đi, cô tự giải tán đoàn hát của mình. Rồi sau này cô có đi bước nữa, nhưng cũng không được hạnh phúc chỉ vì không quên được người xưa?

- Không. Tôi giải tán đoàn hát là vì khán giả. Khán giả đến với đoàn là muốn được nghe Út Bạch Lan diễn với Thành Được. Mà Thành Được đã đi thì khán giả đâu còn tìm đến. Còn việc tôi không hạnh phúc với cuộc hôn nhân thứ hai, thú thật hồi đó cuộc sống của tôi cũng buồn nhiều sau chuyện cũ và quan trọng là tôi nhận thấy mình không có tình yêu với người đó nên cuộc hôn nhân cũng chỉ kéo dài 2 năm.

Liên tiếp nhận và nuôi con rơi của chồng

Có nhiều giai thoại nói rằng sự hào hoa của nghệ sĩ Thành Được không chỉ làm tan vỡ hạnh phúc mà còn làm lỡ làng bao nhiêu cô gái để rồi chính cô phải nuôi con rơi cho chồng. Thực hư chuyện này thế nào, thưa cô?

-Chuyện này là có và giới nghệ sĩ ai cũng biết. Tôi đã nuôi 4 người con rơi của ông ấy, trong đó có 3 người con khai sinh tên mẹ là tôi. Và 4 đứa con là của 4 bà mẹ khác nhau, ở khắp mọi vùng miền.

4 người con?Là khi hai người còn sống chung hay khi đã chia tay vậy cô?

-Khi sống chung 2 đứa, khi bỏ nhau rồi 2 đứa. Đứa đầu là con gái, tên Liên, con của một cô nghệ sĩ dưới Cần Thơ. Cháu được 3 tuổi thì mẹ cháu đưa lên và nói: "Chị ơi, em vất vả quá không nuôi cháu được, chị nuôi dùm cháu vì chị cũng chưa con cái gì, nuôi để lấy hên. Khi nào em khá, em rước cháu về".

Đứa thứ hai là Dũng, mẹ cháu ở Huế. Khi lỡ làng, người mẹ ấy bị gia đình đuổi ra khỏi nhà, bụng mang dạ chửa lận đận vào Sài Gòn tìm tôi và được cô Phượng Liên giới thiệu đến. Tôi nói: Thôi thì phận đàn bà con gái, em cứ ở lại, chị thuê nhà cho em ở để sinh nở và thuê bà vú chăm con cho em.

Đứa thứ ba tên Sơn, con của một người ở Gò Công, và đứa thứ tư tên Châu, các con được mang đến cho tôi khi còn đỏ hỏn.

Các con ở với cô bao lâu? Và những lúc ấy, nghệ sĩ Thành Được có làm hết trách nhiệm của một người cha hay không?

- Gần như ông không ngó ngàng, chứ nói gì đến chuyện nhận cha, nhận con. Trong 4 đứa thì Châu ở với tôi ít nhất, trong 7 năm. Sau đó, Châu cùng mẹ qua Mỹ định cư.

Liên ở lại với tôi đến khi Liên đi lấy chồng. Giờ cuộc sống con bé cũng rất ổn, vợ chồng có một cơ sở làm sơn mài. Sơn ở với tôi đến khi lớn lên rồi lấy vợ. Cách đây ít năm mẹ Sơn về bảo lãnh sang Mỹ và nghe nói sắp tới nó cũng bảo lãnh vợ con sang. Đứa hiền lành, nhẫn nại nhất nhưng bạc phận nhất là Dũng, con mất cách đây 10 năm vì bệnh tật.

Vừa phải chịu cảnh người chồng bội bạc, vừa phải "giải quyết" những "hệ quả" từ thói trăng hoa của chồng, cô có cảm thấy gánh đàn bà của mình nặng nề?

- Tôi chỉ nghĩ rằng, cùng thân phận đàn bà với nhau, mình có điều kiện hơn thì mình giúp đỡ. Đó không phải là ân huệ, mà là cái tình người, cư xử cho ra cái tình người nên tôi đã làm thế, không một chút đắn đo.

Tôi hai lần lên bàn mổ, nên không có con. Nay nuôi giọt máu của chồng, cũng là trời cho mình những đứa con, đều như nhau cả.

Những người phụ nữ là mẹ đẻ của các cháu, với tôi cũng như chị em bạn bè. Tôi nhớ lần mẹ Sơn về đây xin làm khai sinh lại để bảo lãnh Sơn, bà chánh án tòa án bảo, công sức cô Út nuôi bao năm sao cô Út không đòi hỏi tiền nuôi dưỡng. Người ta là Việt kiều, giàu lắm.

Tôi chỉ nói lại, giờ mẹ con được đoàn tụ, là tôi thấy mừng cho con và cho người mẹ đó, chứ công lao gì ở đây. Để con gọi mẹ đến suốt đời, đó mới là điều thiêng liêng nhất mà tôi yêu quý. Các con cũng đâu có giàu có gì đâu, ở Mỹ phải lo mưu sinh trăm bề, làm lụng để mua xe góp nhà nên rất cực.

*Và những người con ấy, có trách hay hận sự thờ ơ của người cha đẻ không cô?

- Ngay từ nhỏ chúng buồn lắm. Và giận. Nhà ở cách nhau có mấy bước chân đâu, nhưng cha một đằng, con một nẻo. Tôi dặn các con, người lớn có những uẩn khúc của người lớn, các con đừng buồn cha làm gì. Hồi nhỏ Liên rất giận nhưng về sau con cũng không nghĩ đến điều đó nữa. Dũng thì không dám đến nhà gặp ông vì sợ người vợ sau của ông nghĩ này nghĩ nọ, nên nó đành im lặng, nhìn cha và buồn. Cả đời nó muốn gọi tiếng cha mà không được gọi.

Riêng Sơn, khi qua Mỹ, nó uất ức nên quyết định quậy. Nó đăng báo tìm cha là nghệ sĩ Thành Được. Khi tôi qua Mỹ, ông cho người gặp mắng vốn là sao xúi Sơn đăng báo tùm lum làm ảnh hưởng đến ông.

Khi mẹ con Sơn xuống Cali thăm tôi, tôi có nói: "bay làm cái trò gì mà để giờ ổng nói là tao bày cho bay đăng báo?". Sơn nói: "Con đăng tên con đấy chớ. Ổng nói vậy là vì ổng thích kiếm chuyện với mẹ. Con sang, gọi cho ổng, ổng không nhận, con đau lắm nên con quậy ổng cho biết". Tôi cũng chỉ nói với con, thôi, chuyện gì qua rồi thì cứ cho qua.

Giờ thì mọi chuyện đã qua. Xa rời hạnh phúc. Các con đã đi. Ở tuổi này, cô có cảm thấy cô đơn?

- Tôi không cô đơn đâu. Tôi có đứa em trai mất sớm, tôi thay em nuôi 4 đứa con của nó, vừa là cô, vừa là ba, vừa là má. Giờ mọi sẻ chia vui buồn trong cuộc sống thường nhật trông cậy vào tụi nó.Bên cạnh đó, tôi sống thiền, theo Phật, nên mọi thứ đi qua bây giờ đều nhẹ nhàng và không bao giờ cảm thấy cô đơn.

Phần hậu vận, tôi có đóng góp ở chùa, nên khi chết đi, việc tang quyến cũng chẳng lo lắng gì. Tôi có dặn các con, khi má chết nhớ đem thiêu rồi mời thầy, thuê ghe ra sông rắc tro và tuyệt đối không được làm đám giỗ cho tốn kém. Mỗi ngày khi ăn cơm, nếu nhớ má thì để chén đũa riêng ra, mời má về ăn cơm cùng tụi con, thế là má vui lắm rồi.