Không ít diễn viên khi đã ở “đỉnh” của một vai diễn nào đó thì những phim sau, thường rất khó thoát vai hoặc vượt qua.
Thế nhưng Công Lý là một trường hợp hiếm hoi khi anh liên tục lột xác và để lại bản sắc riêng ở mỗi dạng vai mà anh đảm nhiệm. Điều này khẳng định tài năng về mặt nghề nghiệp nhưng cũng bộc lộ khả năng quan sát tinh tế của người nghệ sĩ.
Cô Đẩu
Mặc dù có những tranh cãi trong cộng đồng LGBT về tạo hình của cô Đẩu nhưng trong suốt hơn 10 năm của Gặp nhau cuối năm, nghệ sĩ Công Lý đã mang đến một Bắc Đẩu với những ấn tượng đặc biệt trong dàn nghệ sĩ tham gia.
Mỗi năm, Công Lý mang đến một màu sắc độc đáo, thú vị cho vai Bắc Đẩu
Trong chương trình, 3 nhân vật trụ cột là Ngọc Hoàng, Nam Tào, Bắc Đẩu không được thay đổi màu sắc nhiều như các Táo. Cách mà Công Lý chọn để thay đổi nằm ở hình thức, để nhân vật không bị nhàm, cũ. Với sự “biến đổi” thành giới tính nam không ra nam, nữ không ra nữ, Bắc Đẩu qua diễn xuất của Công Lý trở nên không giống ai. Vừa đang đá, chát chúa, lại vừa ngờ nghệch, thú vị.
Có năm, Bắc Đẩu để đầu trọc, đeo kính đen, mặc vest, dáng vẻ hùng hổ, nóng nảy nhưng lại... dũa móng tay. Năm sau lại trở thành một Bắc Đẩu vẫn “đầu gấu” với các táo, Nam Tào, mặt khác lại ỏn ẻn, nữ tính với trai đẹp. Giới tính của cô Đẩu không ổn định mà “linh hoạt” theo từng tình huống.
Là một hình ảnh phi giới tính độc nhất vô nhị, chưa ai vượt qua được ở sân khấu phía Bắc. Dĩ nhiên, khi động chạm đến vấn đề giới tính sẽ khó mà không gây tranh cãi của người trong cuộc nhưng so với các vai diễn gay hiện nay, cách diễn của Công Lý không quá lạm dụng, chỉ vừa đủ để làm đa dạng tính cách nhân vật.
Khoái trong "Gió làng Kình"
Với vẻ ngoài xù xì, bất cần nên Công Lý khá hợp khi vào vai lấc cấc, bặm trợn. Nhân vật Khoái trong "Gió làng Kình" (đạo diễn Bùi Thọ Thịnh - Nguyễn Hữu Phần) là một ví dụ. Trong phim, Công Lý vào vai Khoái - trợ thủ đắc lực của trưởng thôn Khuếnh (Bùi Bài Bình). Anh cạo đầu, vẽ thêm râu, dáng vẻ xấc xược, nhìn đã ra "chất" của một kẻ lưu manh làng ít học mà chưa cần phải diễn.
Chỉ cần cái nhếch mép, hếch cằm đã đặc tả được bản chất sâu mọt của nhân vật. Đáng ghét nhưng vẫn khiến người xem buồn cười, dù không có câu nào là hài hước, ngoài từ "thánh họ" của Khoái phát ra mỗi khi chửi thề. Kịch bản xuất sắc cùng diễn xuất của các nghệ sĩ trong phim đã mang lại cho Gió làng Kình giải Cánh Diều Vàng cho "Phim truyền hình xuất sắc".
Vai Lâm "Khi người đàn ông góa vợ bật khóc"
Những tưởng những vai diễn sẽ khiến anh khó vượt qua thì trong bộ phim truyền hình Khi người đàn ông góa vợ bật khóc (đạo điễn Vũ Trường Khoa), Công Lý lại mang đến dấu ấn khác, chứng tỏ khả năng diễn xuất đa dạng của anh.
Vai diễn này ban đầu là “bất đắc dĩ”, do đạo diễn không tìm được nhân vật ưng ý nên đã để anh liều một phen. Trong phim, Công Lý vào vai ông Lâm tảo tần, một mình nuôi ba cô con gái khôn lớn, trưởng thành.
Khuôn mặt xù xì, thô ráp của anh bình thường “đầu gấu” là thế nhưng khi vào vai ông bố lại mang dáng vẻ chất phác, hiền lành của người vất vả mưu sinh. Đằng sau vẻ ngoài quê mùa ấy là một tình yêu thương vô bờ, hết lòng vì con.
Con ho nhẹ cũng lo lắng, rửa bát hộ con vì thương con đi làm mệt, đêm muộn đi tìm con rồi ngã xe... Nhiều khán giả chia sẻ, họ khóc rất nhiều khi xem phim vì xúc động với tình cảm cha con của nhân vật.
Vai Đận "Bão qua làng"
Phim Bão qua làng
30 tập phim Bão qua làng, NSƯT Công Lý vào vai anh nông dân tên Đận. Cùng với vợ là Lận, cả hai nuôi ước mơ vươn lên làm giàu từ đất nhưng bị thế lực ở địa phương dồn ép, cướp hết thành quả lao động.
Vai Đận của nghệ sĩ Công Lý thuộc mẫu nhân vật số phận, có chiều sâu tâm lý. Bề ngoài, Đận là người vui vẻ, hài hước nhưng khi bị thế lực xấu chèn ép, anh đã quyết liệt vùng lên đấu tranh, đòi lại công bằng.
Hưng trong "Ánh sáng cuối ngày"
Ánh sáng cuối ngày
Phim kể hành trình hoàn lương của Hưng - kẻ mê cờ bạc, tiêm chích và có quan hệ phức tạp với nhóm người xã hội đen. Vợ Hưng đột ngột qua đời vì tai nạn, anh sống trong cảnh "gà trống nuôi con". Bế tắc vì cuộc sống khó khăn, Hưng sa ngã vào các tệ nạn.
Những trường đoạn nghiện, những giằng xé giữa người và nghiện cũng được Công Lý mang cái riêng của mình. Một kiểu nghiện không quằn quại, vật vã, la hét nhưng vẫn ám ảnh về một số phận bi kịch, bế tắc.
Lâm "đồ tể" phim "Những cô gái trong thành phố"
Vai Lâm phim Những cô gái trong thành phố (đạo diễn Vũ Trường Khoa) tiếp tục khẳng định đẳng cấp của Công Lý. Nhiều khán giả bày tỏ, họ xem phim này là vì diễn xuất của Công Lý quá đạt. Một kẻ tù tội hoàn lương nhưng vẫn mang dáng dấp thô lỗ, cục cằn. Qua lối diễn của Công Lý khiến người xem cảm nhận được bản chất thiện lương ẩn chứa đằng sau sự lôi thôi lếch thếch của Lâm.
Cách Lâm rụt rè đón nhận những rung cảm tình yêu với Lan (Kim Oanh), thể hiện sự giằng xé đau đớn của nhân vật vì sự mặc cảm, tự ti. Khi biết Lan chết, nỗi đau của Lâm không thể hiện bằng sự gào thét, vật vã mà thể hiện bằng nội tâm, bằng những giọt nước mắt ào ra sau những chất chứa, dồn nén lâu ngày.
Ở nhừng trường đoạn tâm lý, diễn xuất của nghệ sĩ Công Lý được đánh giá là "gừng càng già càng cay"
Tập cuối lấy đi nước mắt của khán giả, cùng những tranh cãi về cái kết khi để Lan chết- cũng là nhẫn tâm với tia sáng le lói trong hành trình hoàn lương của Lâm- nhưng diễn xuất của Công Lý thì không. MC Thảo Vân khi xem xong đã bày tỏ: “Nhiều đoạn anh ấy lột tả cực kỳ chính xác cảm xúc của nhân vật, xem mà sởn da gà”. Nhận xét này đã khiến nhà báo Lại Bắc Hải Đăng đưa ra đề cử ngay lập tức cho giải VTV Awards mà anh là thành viên BTC giải.
Những thành công về diễn xuất, những tìm tòi sáng tạo cho mỗi vai diễn để mang dấu ấn của riêng mình cũng chính là lý giải cho việc không có tranh cãi ồn ào nào khi Công Lý được đề nghị xét tặng NSND. Trong khi đó, không ít các nghệ sĩ hài dù rất nổi tiếng nhưng trước danh hiệu cao quý này lại không có mấy người đạt được sự đồng thuận, nhất trí cao giống như “cô Đẩu”.