Tổng thống Nga Vladimir Putin và Thái tử Saudi Arabia Mohammed bin Salman
Tờ The Wall Street Journal (WSJ) dẫn lời các giám đốc điều hành và các nhà phân tích về lĩnh vực năng lượng cho biết, các biện pháp trừng phạt của phương Tây đối với Nga do cuộc chiến ở Ukraine đã tách các đối tác thương mại lâu dài ra khỏi Moscow. Tận dụng mức giá chiết khấu cho các sản phẩm dầu Nga, các công ty từ Ả Rập Saudi và UAE (Các tiểu vương quốc Ả Rập Thống Nhất) đã vào cuộc.
Bất chấp sự phản đối của Mỹ, các quốc gia vùng Vịnh đang sử dụng dầu của Nga trong thị trường nội địa, đồng thời xuất khẩu theo giá quốc tế để kiếm thêm lợi nhuận.
Đồng thời, các quốc gia này, đặc biệt là UAE cũng đã trở thành trung tâm lưu trữ và giao dịch quan trọng đối với các sản phẩm năng lượng của Nga. Các sản phẩm này vốn không thể dễ dàng vận chuyển trên toàn cầu do căng thẳng về Ukraine.
Xuất khẩu dầu tăng vọt
WSJ nhận định, việc các quốc gia có trữ lượng dầu lớn nhất thế giới lại háo hức mua thêm nhiều dầu hơn được cho là một ví dụ minh họa về những hậu quả bất ngờ của các biện pháp trừng phạt từ phương Tây đối với Nga, và là một ví dụ về ảnh hưởng suy yếu của Mỹ đối với Trung Đông.
Xuất khẩu dầu của Nga sang UAE đã tăng hơn gấp 3 lần, lên mức kỷ lục 60 triệu thùng vào năm ngoái, theo nhà cung cấp dữ liệu hàng hóa Kpler.
Đồng thời, hãng cung cấp dữ liệu thị trường Argus Media cho biết cứ 10 thùng dầu được lưu trữ tại Fujairah - trung tâm lưu trữ dầu chính của UAE - thì lại có hơn một thùng là dầu Nga. Tỷ lệ này chỉ đứng sau dầu của Ả Rập Saudi.
Theo Kpler, Nga đang vận chuyển 100.000 thùng dầu mỗi ngày đến Ả Rập Saudi trong khi đó, con số này trước chiến dịch của Nga tại Ukraine là gần như bằng 0. Như vậy, hàng năm, số thùng dầu của Nga tới Ả Rập sẽ là hơn 36 triệu thùng.
Tại Fujaira - cứ 10 thùng dầu được lưu trữ thì lại có hơn một thùng là dầu Nga. Ảnh: Getty
Trung Đông không "khóa van" với dầu Nga
Việc buôn bán các sản phẩm dầu mỏ và nhiên liệu của Nga của Ả Rập Saudi cũng như UAE đã thu hút sự quan tâm của các quan chức Mỹ - những người cho rằng động thái trên sẽ làm suy yếu các nỗ lực của phương Tây nhằm siết chặt các nguồn thu nhập của Điện Kremlin.
Thứ trưởng Bộ Tài chính Mỹ Brian Nelson đã đi thăm Trung Đông vào tháng 2 để cố gắng thuyết phục các quốc gia như Ả Rập Saudi, UAE và Thổ Nhĩ Kỳ thực thi các biện pháp trừng phạt của phương Tây đối với Nga.
Tuy nhiên, các nhà phân tích cho biết vẫn chưa có dấu hiệu nào cho thấy các nước vùng Vịnh đang "tắt vòi" dầu của Nga.
Thứ trưởng Bộ Tài chính Mỹ Brian Nelson
Ả Rập Saudi và các đồng minh hồi đầu tháng đã tuyên bố cắt giảm sản lượng dầu nhằm tăng giá mặt hàng này, đi ngược lại sự phản đối của Mỹ rằng giá dầu cao hơn sẽ là cách hỗ trợ Nga trong vấn đề Ukraine.
Trong khi đó, UAE đã giữ lập trường trung lập đối với chiến sự dù có quan hệ đối tác an ninh lâu dài với Mỹ. Sau khi chiến dịch của Nga tại Ukraine nổ ra, Dubai và các tiểu vương quốc khác đã trở thành trung tâm quốc tế được nhiều công ty và giới nhà giàu của Nga lựa chọn để làm ăn, tránh các lệnh trừng phạt.
Vũ khí lợi hại của Nga: Giá dầu rẻ
Giá cả là nhân tố chính khiến vùng Vịnh hào hứng mua dầu Nga.
Do phương Tây áp giá trần và các biện pháp trừng phạt khác, dầu thô Urals của Nga thường được giao dịch ở mức chiết khấu hơn 30% so với dầu Brent trong những tháng gần đây. Chênh lệch về giá càng rõ hơn đối với các sản phẩm tinh chế như naphtha, dầu nhiên liệu và dầu diesel.
Elshan Aliyev, trưởng bộ phận sản phẩm vùng Vịnh Trung Đông tại Argus cho biết, naphtha và dầu diesel của Nga lần lượt được bán thấp hơn 60 USD và 25 USD/tấn so với sản phẩm tương đương được sản xuất ở Vịnh Ba Tư.
Dữ liệu của Kpler cho thấy trong năm qua, Ả Rập Saudi đã tăng cường xuất khẩu dầu diesel sang Pháp và Ý- hai quốc gia trước đây chủ yếu dựa vào nguồn cung nhiên liệu từ Nga.
Ảnh: Getty
Viktor Katona, nhà phân tích tại Kpler, cho biết Moscow đang thỏa mãn thị trường Ả Rập Saudi, bởi nó giúp giảm giá nhiên liệu vận tải nội địa; đồng thời giải phóng thêm lượng dầu diesel do nước này sản xuất đi nơi khác. Một số giao dịch dường như được thực hiện kín đáo, tránh sự giám sát của các ngân hàng và các công ty bảo hiểm.
Trong khi đó, UAE đã trở thành một trung tâm lưu trữ và tái xuất khẩu chính cho các sản phẩm dầu của Nga. Một số thương nhân đã "ăn nên làm ra" khi vận chuyển dầu Nga tới các điểm đến khác bằng cách dựa vào hạ tầng và hệ thống tài chính của nước này.
Các công ty thương mại tư nhân nhập khẩu từ Nga sang UAE chủ yếu cho mục đích tái xuất sang Pakistan và Sri Lanka hoặc Đông Phi, ông Aliyev nói.