Cảnh sát quân sự Nga tuần trước đã thực hiện một cuộc đột kích chống lại dân quân được Iran hậu thuẫn đóng tại sân bay quốc tế Aleppo của Syria, theo thông tin từ truyền thông địa phương.
Sau hành động bất ngờ trên, một số nhà lãnh đạo dân quân Iran đã bị bắt giữ trong những gì được coi là dấu hiệu căng thẳng mới nhất giữa các lực lượng Iran và Nga ở Syria .
Kể từ khi bắt đầu cuộc nội chiến ở Syria năm 2011, Nga và Iran đã xây dựng một sự hiện diện quân sự mạnh mẽ ở nước này để hỗ trợ các lực lượng trung thành với chính quyền của Tổng thống Syria Bashar al-Assad.
Iran đã triển khai hàng ngàn Lực lượng Vệ binh Cách mạng Hồi giáo (IRGC) và các dân quân Shiite đồng minh tới Syria, trong khi Nga chính thức tham gia cuộc xung đột Syria vào tháng 9/2015 để giúp đỡ Damascus.
Nhưng khi cuộc chiến sắp đến giai đoạn kết thúc, với lực lượng chính quyền Syria muốn giành lại phần lớn lãnh thổ từng bị lực lượng phiến quân kiểm soát, Nga và Iran dường như đang thể hiện rõ ý định cạnh tranh ảnh hưởng ở quốc gia Trung Đông, VOA nhận định.
Vết nứt
Các nhà phân tích cho rằng cuộc chiến kéo dài ở Syria đã tạo ra một vết nứt nhẹ giữa hai đồng minh.
"Có những căng thẳng nhất định tồn tại giữa Nga và Iran ở Syria", Phillip Smyth, một nhà nghiên cứu tại Viện Chính sách Cận Đông Washington, người theo sát các dân quân được Iran hậu thuẫn ở Syria, nói.
"Công chúng thường xuyên thấy những cuộc đột kích tương tự ở Aleppo vì các khu vực này có các hoạt động tội phạm đang diễn ra. Mỗi lực lượng của các bên tham gia ở Syria đều muốn xóa bỏ điều đó", ông nói với VOA.
Những sự cố tương tự đã diễn ra trên cả nước trong hai năm qua.
Gần đây, hai bộ phận của quân đội Syria đã tham gia vào các cuộc đụng độ ở các khu vực khác nhau của đất nước, truyền thông địa phương cho biết.
Cuộc đấu tranh quyền lực này là kết quả của sự khác biệt giữa các nhà lãnh đạo quân sự Syria, những người trung thành với Nga hoặc Iran, các nhà quan sát nhận định.
"Đó là những điều mà các bên muốn. Họ muốn kiểm soát tất cả những miếng bánh họ có. Nhưng không có khả năng điều này sẽ dẫn đến một sự xung đột lớn giữa các lực lượng Iran và Nga tại đây, nhà phân tích Smyth nêu quan điểm.
Sự khác biệt về chiến thuật
Quan hệ đối tác chiến lược giữa Nga và Iran ở Syria vượt xa những bất đồng nhỏ bé như ở trên, đặc biệt là vì Nga vẫn phụ thuộc vào lực lượng Iran để giữ lãnh thổ và cung cấp nhân lực cho quân đội chính quyền Syria, một số chuyên gia cho biết.
"Tôi không tin rằng Nga sẽ tách khỏi Iran", Anna Borshchevskaya, một nhà nghiên cứu tại Quỹ Dân chủ Châu Âu, chuyên gia về chính sách của Nga ở Trung Đông, nói.
"Những bất đồng mà họ gặp phải xuất phát từ việc cả hai cố gắng tạo ra các phạm vi ảnh hưởng ở Syria, đó là điều mà Nga hiểu rất rõ", Borshchevskaya nói với VOA.
"Mối quan hệ của họ là một mối quan hệ phức tạp. Nhưng điều giữ họ lại với nhau là chủ nghĩa chống Mỹ và mong muốn giảm ảnh hưởng của Mỹ trong khu vực".
Nga muốn tìm kiếm cơ hội kinh tế ở Syria.
Borshchevskaya nói thêm rằng, "ở cấp độ chiến thuật, Nga và Iran đôi khi sẽ có sự khác biệt. Nhưng họ có sự đồng nhất về bức tranh toàn cảnh".
Mỹ đã tham gia vào cuộc chiến chống lại phiến quân Nhà nước Hồi giáo tự xưng (IS) kể từ năm 2014, khi nhóm khủng bố tuyên bố thành lập sự hiện diện ở Syria và Iraq.
Lực lượng Dân chủ Syria (SDF) do Mỹ hậu thuẫn, lực lượng tuyên bố chiến thắng trước IS hồi tháng 3, hiện kiểm soát hơn 1/3 lãnh thổ Syria.
Mỹ có khoảng 2.000 binh sĩ trong các khu vực nằm dưới sự kiểm soát của SDF do người Kurd lãnh đạo. Nhưng chính quyền Mỹ tuyên bố sẽ chỉ giữ khoảng 400 binh sĩ ở những khu vực đó sau khi cuộc chiến chống IS kết thúc.
Nga và Iran đã liên tục phản đối sự hiện diện của quân đội Mỹ ở Syria.
Cạnh tranh kinh tế
Một số nhà phân tích tin rằng, không giống như thời điểm cả hai mới tham gia vào cuộc chiến ở Syria, các lực lượng Nga và Iran hiện đang kiểm soát phần lãnh thổ lớn hơn và cả hai nước đang tìm kiếm cơ hội kinh tế ở nước này.
"Hiện tại có nhiều điểm xích mích giữa hai nước hơn bao giờ hết", Jowan Hemo, một nhà kinh tế người Syria cho hay.
"Vì vậy, một cách tự nhiên, bạn sẽ thấy họ cạnh tranh để giành được hợp đồng với chính quyền Syria, bao gồm các lĩnh vực năng lượng, điện và các loại hình đầu tư khác", ông nói với VOA.
Năm 2018, Nga đã được trao độc quyền sản xuất dầu và khí đốt của Syria. Nga cũng đã ký hợp đồng sử dụng cảng Tartus của Syria trong 49 năm, trong khi Iran đã thắng thầu sử dụng một phần cảng Latakia.
Cả hai nước đều muốn độc quyền kinh tế Syria trong dài hạn, bởi vì mỗi nước đều đã đầu tư các khoản tiền lớn vào Syria trong suốt cuộc chiến, nhà kinh tế Hemo nói.
"Tôi tin rằng kiểu cạnh tranh này sẽ tiếp tục ở Syria, nhưng cuối cùng sự thống trị kinh tế của Nga sẽ thắng thế", ông nói thêm.