Tất cả các bên trong cuộc xung đột ở Ukraine đều cho rằng, giao tranh sẽ tiếp diễn trong năm 2023 . Việc giải quyết xung đột sẽ được quyết định trên chiến trường thay vì trên bàn đàm phán. Trong khi đó, các quan chức Ukraine nhận định, Nga đang lên kế hoạch cho một cuộc tấn công mới nhằm củng cố các vùng lãnh thổ mà Moscow kiểm soát, đồng thời chuẩn bị cho một năm giao tranh mới.
Quân đội Ukraine ở gần Lyman, Donetsk. Ảnh: AFP
Các nhà quan sát phương Tây cũng cho rằng, những đánh giá về các hạn chế của quân đội Nga nên bị loại bỏ. Không có đội quân nào hoàn hảo và các lực lượng của Nga cũng có những vấn đề của riêng mình nhưng một số nhà phân tích phương Tây dường như đang quá lạc quan về những hạn chế ban đầu của Moscow.
Một mũi tên trúng nhiều đích
Nhà quan sát Seth Cropsey, người sáng lập Viện Yorktown, nhận định trên The Hill rằng, bất chấp những gì mà phương Tây cho là vấn đề phối hợp và năng lực của quân đội Nga, các cuộc tấn công của Moscow đã phát huy hiệu quả. Nga đã khiến cho đối phương bất ngờ, gây sức ép lên hệ thống chỉ huy và kiểm soát của Ukraine, đồng thời khiến lực lượng quân sự của nước này phải phân tán. Moscow cũng buộc Ukraine phải tập trung một nửa lực lượng quân sự ở khu vực Donbass, đồng thời tấn công chớp nhoáng để Kiev không kịp trở tay và đạt được các mục tiêu quan trọng ở phía Nam Ukraine trong tuần đầu tiên.
Giới phân tích cho rằng, Tướng Sergei Surovikin - Tổng chỉ huy Lực lượng Nga tại Ukraine đã xây dựng được sự chỉ đạo thống nhất trong quân đội. Việc rút quân khỏi Kherson cũng được tổ chức tốt và được lên kế hoạch rõ ràng.
Các cuộc tấn công của Nga được thực hiện để làm tê liệt cơ sở hạ tầng năng lượng của Ukraine được ví như một mũi tên mà trúng "3 đích". Đầu tiên, với kế hoạch này, Nga có thể làm giảm nhuệ khí chiến đấu của Ukraine và gây ra làn sóng tị nạn lớn hơn. Thứ hai, Ukraine phải lựa chọn giữa việc triển khai số lượng hạn chế các hệ thống phòng không để bảo vệ các cơ sở hạ tầng quan trọng hay bảo vệ quân đội. Các cuộc tấn công chiến lược của Nga càng kéo dài thì cuộc tấn công của Ukraine càng bị trì hoãn. Thứ ba, bằng việc phá hủy các cơ sở hạ tầng quan trọng của Kiev, Nga có thể làm gián đoạn chuỗi hậu cần của Ukraine và tạo điều kiện thuận lợi cho các cuộc tiến công của mình.
Nga cũng liên tục tạo sức ép cho Ukraine trên các tiền tuyến ở phía Đông, đặc biệt là tại Donbass. Với việc triển khai lực lượng phòng thủ cố định, mỗi đơn vị của Ukraine chịu trách nhiệm bảo vệ một phòng tuyến mới đồng nghĩa với việc đơn vị đó không thể sẵn sàng cho cuộc tấn công tiếp theo. Bằng việc buộc Ukraine phải bảo vệ nhiều nơi cùng lúc, Moscow có thể khiến các lực lượng của Kiev phải phân tán lực lượng và sự tập trung, từ đó có thêm thời gian để thực hiện các mục tiêu của mình.
Cuộc tấn công mới của Nga
Các kế hoạch tấn công tương lai của Nga được cho là "một ẩn số đã biết". Mục tiêu chính trị của Tướng Surovikin là kiểm soát toàn bộ khu vực Donetsk, Luhansk, Zaporizhzhia và Kherson. Tuy nhiên, việc vượt sông Dnieper sẽ vô cùng khó khăn. Ông sẽ phải lựa chọn thời gian để thực hiện cuộc tấn công này và sẽ tăng cường các cuộc tấn công tên lửa và UAV để phá hủy các hệ thống năng lượng của Ukraine.
Giới quan sát cho rằng, nếu Nga thực hiện cuộc tấn công từ Belarus qua vùng đầm lầy Pinsk, cắt đứt tuyến hậu cần giữa Ukraine và phương Tây thì điều này sẽ vô cùng nguy hiểm. Đây vừa là một kịch bản khả thi, nhưng cũng vừa là một kịch bản tương đối bất khả thi. Vùng đầm lầy này chỉ có thể vượt qua ở một mức độ nào đó trong trường hợp nó đóng băng. Cho tới nay, nhiệt độ vẫn tương đối cao, khiến cho mặt đất chưa thể đóng băng. Thậm chí, nếu mặt đất đóng băng, cuộc tiến công của Nga vẫn chủ yếu diễn ra bằng đường sắt và nhiều tuyến đường chính chạy theo hướng Bắc - Nam tới Belarus có thể là mục tiêu tấn công của Ukraine.
Nhà quan sát Seth Cropsey cho rằng, nhiều khả năng, mục tiêu trong cuộc tấn công tiếp theo của Nga sẽ là Kiev. Nga đã tập trung số lượng lớn trang thiết bị ở Belarus và đang huấn luyện cho 200.000 binh lính. Nếu các lực lượng của Nga có thể di chuyển nhanh chóng, điều này sẽ đẩy Ukraine vào tình thế tiến thoái lưỡng nan: Đó là cố gắng kiểm soát Donbass và mất khu vực Đông Bắc hay bỏ lại Donbass để kiểm soát khu vực này?
Kế hoạch của Ukraine
Ukraine cũng có những tính toán giống như Nga. Hiện nay, dù thời tiết sắp đóng băng nhưng dọc tiền tuyến, mặt đất vẫn ẩm ướt. Do đó, Ukraine có thể cần phải chờ đợi đến mùa xuân để tấn công khu vực phía Nam. Điều này đã tạo điều kiện thuận lợi cho Nga để thúc đẩy tiến công từ phía Bắc.
Mặc dù Nga vẫn khiến Ukraine phải tập trung lực lượng dọc tiền tuyến nhưng Kiev đang âm thầm thực hiện 3 động thái quan trọng:
Đầu tiên, Ukraine duy trì một nửa các lữ đoàn không giao tranh trên tiền tuyến. Sức mạnh trên tiền tuyến rất khó để đánh giá nhưng Kiev dường như giảm bớt lực lượng, tận dụng độ sâu phòng thủ, trang bị pháo tốt hơn và xoay vòng lực lượng hiệu quả hơn để chuẩn bị nguồn lực cho một cuộc tấn công mới.
Thứ hai, Ukraine đã bắt đầu cho thấy khả năng tấn công vào bên trong lãnh thổ Nga, tấn công vào các địa điểm mà Moscow thực hiện chiến dịch không kích tầm xa. Thứ ba, Ukraine cũng nỗ lực cải thiện vị thế trên chiến trường và khả năng chiến đấu để có thể thực hiện cuộc tấn công lớn ở cấp chiến lược.
Câu hỏi cho Ukraine là liệu nên tiến công ở phía Nam - khu vực có giá trị lớn nhất về mặt chiến lược hay tiến công ở phía Đông - khu vực đạt được nhiều thành quả quân sự nhất. Nếu phá vỡ phòng tuyến Zaporizhzhia và tiến về phía Melitopol, Ukraine sẽ cắt đứt tuyến hậu cần của Nga với Crimea. Nhưng Nga đã tạo nên rất nhiều phòng tuyến ở đây và giao tranh diễn ra vô cùng ác liệt. Cho tới nay, Ukraine vẫn chưa mở rộng lực lượng và phản công tại nơi này.
Một cuộc tiến công đột phá của Ukraine dọc Svatove-Kreminna cũng có thể sẽ chia cắt các vị trí của Nga ở phía Đông, siết chặt tuyến hậu cần ở Donetsk và Lugansk, cũng như khiến hàng nghìn binh lính Nga bị bao vây. Tuy nhiên, Nga sẽ không dễ dàng để yên cho Ukraine thực hiện kế hoạch này,
Các nhà quan sát cho rằng, bất kể kế hoạch là gì, một cuộc phản công mới của Ukraine là điều nhiều khả năng sẽ xảy ra trong những tháng tới.
Tính toán của phương Tây
Từ nay cho tới tháng 5/2023, mục tiêu của phương Tây là trao cho Ukraine công cụ cần thiết để giải vây những tình thế tiến thoái lưỡng nan chiến lược mà Nga tạo ra.
Nếu Ukraine nhận được nhiều hệ thống phòng không thì nước này sẽ không phải hy sinh các hệ thống phòng không đang chịu trách nhiệm bảo vệ các cơ sở hạ tầng quan trọng. Patriot PAC-3s, các hệ thống tên lửa NASAMS cũng như pháo phòng không Gepard được cho là sẽ cải thiện đáng kể khả năng bảo vệ các cơ sở hạ tầng của Ukraine.
Ukraine cần số lượng đáng kể đạn dược, phương Tây cũng có số lượng đạn dược dự trữ lớn nhưng theo các nhà quan sát, các nước này cần phải đặt các cơ sở sản xuất gần Ukraine hơn, chẳng hạn tại Ba Lan và tăng cường quy mô sản xuất để đáp ứng các nhu cầu của Kiev trong 3 - 5 tháng. Ukraine cũng cần phương Tây cung cấp nhiều phương tiện bọc thép hơn, đặc biệt là xe tăng. Một số nhà quan sát phương Tây cho rằng Ukraine nên được cung cấp nhiều vũ khí tấn công hơn bởi một cuộc xung đột thiên về phòng thủ sẽ có nguy cơ kéo dài và rơi vào tình thế bế tắc./.