Trong tuần qua, Tổng thống đắc cử Mỹ đã lựa chọn ông Rex Tillerson vào vị trí Ngoại trưởng Mỹ trong nhiệm kỳ tới, sau khi ông Trump nhậm chức vào ngày 20/1 năm sau.
Điều đáng nói là ông Rex Tillerson, giám đốc điều hành của tập đoàn dầu khí Exxon Mobil, là một nhân vật có quan hệ gần gũi với Nga, từng có những hoạt động kinh doanh hợp tác chặt chẽ với Moscow và bản thân ông cũng là một người bạn của ông Putin.
Lựa chọn ông Rex Tillerson là người lãnh đạo Bộ Ngoại giao Mỹ cho thấy ông Trump đã bỏ ngoài tai những quan ngại về mối quan hệ thân thiết giữa cá nhân doanh nhân Rex Tillerson với Nga.
Tổng thống Nga Putin và ông Rex Tillerson đã có mối quan hệ gần gũi từ trước.
Giới quan sát cho hay, ông Trump đang khiến quan hệ Nga – Mỹ ngày càng có dấu hiếu xích lại gần nhau hơn, điều đó cũng đồng nghĩa với việc tương lai Moscow sẽ dần rời xa Trung Quốc.
Lúc này, Bắc Kinh đang theo dõi hết sức chặt chẽ “nhất cử nhất động” của ông Trump, đặc biệt là sau lựa chọn vị trí Ngoại trưởng Mỹ của ông Trump. Ông Tillerson có quan hệ gần gũi với Nga và ông Putin từ năm 1998. Thậm chí, đầu năm 2013, ông còn được Tổng thống Putin trao tặng Huân chương hữu nghị, một trong những danh hiệu cao quý nhất của nước Nga, vì đã giúp “tăng cường hợp tác trong lĩnh vực năng lượng” giữa hai nước.
Có thể nói, ông Tillerson lên làm Ngoại trưởng Mỹ sẽ đánh dấu sự khởi đầu của một kỷ nguyên mới trong quan hệ giữa điện Kremlin và Nhà Trắng, vốn không mấy suôn sẻ dưới thời Tổng thống Obama.
Các chuyên gia nhận định, cũng từ đây, Moscow sẽ ít thỏa hiệp với Bắc Kinh hơn, đặc biệt là ở vùng Trung Á, khu vực mà cả Nga và Trung Quốc đều đang thể hiện sự quan tâm đặc biệt.
Nhưng các nhà phân tích cho hay, sự giảm bớt đối đầu giữa hai cường quốc quân sự lớn nhất thế giới sẽ “mang lại một môi trường an ninh toàn cầu ổn định hơn”, đó sẽ không phải là một tin xấu với Trung Quốc.
Ông Shi Ze, một chuyên gia về các vấn đề Nga tại Viện Nghiên cứu Quốc tế Trung Quốc, cho biết ông Tillerson “hiểu rất rõ về vị nguyên thủ Nga và quen thuộc với những chính sách và môi trường đầu tư tại đất nước này”.
Cũng theo ông Shi, ngành năng lượng của Nga đã phải vật lộn với lệnh trừng phạt cứng rắn của phương Tây kể từ Moscow sáp nhập Crimea vào năm 2014, và đây sẽ là ngành đầu tiên cảm nhận được “kỷ băng tan” sau khi ông Tillerson nhận nhiệm sở.
Dù hoạt động của Exxon Mobil ở Nga chỉ chiếm một phần nhỏ trong chuỗi sản xuất toàn cầu của tập đoàn nhưng hãng này đã liên doanh với tập đoàn dầu khí Nga Rosneft để cùng khai thác nhiên liệu hóa thạch ở Bắc Cực.
“Chọn một người có liên kết sâu sắc với Nga sẽ giúp thúc đẩy hợp tác kinh tế, đặc biệt khi Exxon Mobil tham gia những dự án dầu khí ở Nga”, ông Shi nói.
Các nhà phân tích cũng lưu ý rằng ông Trump “tán tỉnh” Nga có thể là một phần trong chiến lược của ông nhằm tạo ra đối trọng với sự trỗi dậy của Trung Quốc.
Trung Quốc và Nga đã gần gũi hơn trong vài năm trở lại đây nhưng cả hai cũng đang cạnh tranh ảnh hưởng ở Trung Á, cùng tập trung đầu tư vào lĩnh vực năng lượng trong khu vực này.
“Việc tái lập quan hệ giữa Trung Quốc và Nga trong 3 năm trở lại chủ yếu là do Nga bị cô lập cũng như áp lực chiến lược mà Trung Quốc phải đối mặt ở khu vực Tây Thái Bình Dương. Nhưng nếu bây giờ vị thế của Nga được cải thiện, Moscow sẽ bớt thân thiết với Bắc Kinh, và Trung Quốc không có nhiều lợi thế khi hợp tác với Nga”, ông Yun Sun, nhà nghiên cứu cấp cao tại Trung tâm Stimson ở Washington (Mỹ) khẳng định.
Ông Wu Xinbo, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Mỹ tại Đại học Phục Đán (Trung Quốc) đồng ý rằng Trung Quốc đang có nguy cơ mất ảnh hưởng với Nga nếu Mowcow và Washington bớt căng thẳng hơn.
“Nếu những biện pháp trừng phạt kinh tế được dỡ bỏ, Nga sẽ không phải phụ thuộc vào Trung Quốc, cả về mặt chiến lược và kinh tế. Và nhìn từ phía Nga, động lực để phát triển quan hệ với Trung Quốc có thể sẽ suy giảm”, ông Wu nói.
Tuy nhiên, hiện vẫn chưa rõ ông Tillerson có thể giúp Nga – Mỹ thu hẹp khoảng cách lòng tin tới mức nào.
Nga và Mỹ đã từng tìm thấy tiếng nói chung về vấn đề vũ khí hạt nhân và Afghanistan dưới thời cựu Tổng thống Mỹ George W Bush và người kế nhiệm Barack Obama, tuy nhiên hai bên vẫn còn nhiều quan điểm khác biệt với các vấn đề khác như những cuộc chiến ở Georgia năm 2008 và tại Syria.
“Ông Putin sẽ không nhượng bộ những vấn đề cốt lõi như Crimea, Ukraine, thậm chí là ở Syria. Do phương Tây không thực sự tin tưởng sâu sắc ông Putin nên rất khó để dự đoán về tốc độ phục hồi quan hệ của hai nước”, theo ông Wu.
Oh Ei Sun, một chuyên gia quan hệ quốc tế tại Đại học Công nghệ Nanyang, Singapore cho biết, giảm đối đầu giữa Moscow và Washington sẽ mang tới “bầu không khí trong lành” cho an ninh toàn cầu nhưng tác động tới khu vực châu Á sẽ hạn chế.