Hai nhà máy ở Abqaiq và Khurais của tập đoàn dầu khí nhà nước Saudi Arabia Aramco bị tấn công bằng máy bay không người lái (UAV) hôm 14/9, làm nước này tổn thất 5.7 triệu thùng dầu mỗi ngày và ảnh hưởng đến khoảng 5% nguồn cung dầu mỏ toàn cầu.
Lực lượng Houthi ở Yemen đã lên tiếng nhận trách nhiệm cho vụ tấn công. Houthi, được Iran hậu thuẫn, là lực lượng kiểm soát thủ đô Sanaa cùng nhiều địa bàn khác tại Yemen, đã giao tranh với liên quân quốc tế do Saudi dẫn đầu kể từ năm 2015.
Sức ép gia tăng trong nước Mỹ
Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo lên tiếng buộc tội Iran rằng nước này "đã phát động cuộc tấn công chưa từng thấy nhằm vào nguồn cung năng lượng của thế giới". Đề cập động thái của Houthi, ông Pompeo nêu trên Twitter rằng "Không có bằng chứng cho thấy các cuộc tấn công xuất phát từ Yemen".
Đáp lại, Bộ ngoại giao Iran ngày Chủ nhật (15/9) gọi những cáo buộc của Mỹ là "vô nghĩa" và cho rằng Washington chỉ tìm cách biện minh cho hành động chống lại Tehran.
"Những phát ngôn [của Mỹ] giống như mưu đồ của giới tình báo và các tổ chức mật nhằm hủy hoại thanh danh của một đất nước, và tạo ra khuôn khổ cho những hành động trong tương lai," người phát ngôn Bộ ngoại giao Iran Abbas Mousavi nói.
Trong khi đó, sức ép cũng leo thang trong nội bộ nước Mỹ, nhằm yêu cầu chính quyền tổng thống Donald Trump phản ứng cứng rắn trước vụ Aramco.
Chủ tịch Ủy ban tư pháp Thượng viện, Thượng nghị sĩ Cộng hòa Lindsey Graham, viết trên Twitter: "Giờ là lúc Mỹ phải cân nhắc một cuộc tấn công vào các nhà máy dầu của Iran, nếu như họ còn tiếp tục hành vi khiêu khích hay gia tăng làm giàu uranium".
"Iran sẽ không ngừng hành vi sai trái cho đến khi những hậu quả trở nên thực tế hơn, như là tấn công các nhà máy dầu của họ...," ông Graham nói.
Tổng thống Donald Trump chưa đề cập trực tiếp Iran, song ông viết trên Twitter vào tối ngày 15 rằng nước Mỹ "có lý do tin rằng chúng tôi biết được" ai là người chịu trách nhiệm cho vụ tấn công vào hai cơ sở của Aramco. Ông Trump cũng tuyên bố Mỹ đã "khóa mục tiêu và lên đạn", nhưng còn chờ đợi sự xác nhận từ chính phủ Saudi Arabia trước khi xúc tiến những phản ứng tiếp theo.
Bất chấp những cáo buộc nhằm vào Tehran, Nhà Trắng vẫn chưa loại trừ khả năng tổ chức cuộc gặp giữa ông Trump với đồng cấp Iran Hassan Rouhani bên lề kỳ họp của Đại hội đồng Liên hợp quốc. Tuy nhiên, cố vấn Nhà Trắng Kellyanne Conway nói vụ tấn công Aramco "không giúp ích gì" đối với triển vọng về cuộc gặp song phương.
Bà Conway cho biết, chiến dịch "sức ép tối đa" của chính quyền Trump nhằm vào chương trình hạt nhân và tên lửa đạn đạo của Iran sẽ được duy trì dù cuộc gặp Trump-Rouhani có được tổ chức.
Mỹ bắt đầu leo thang sức ép lên Tehran từ năm ngoái, sau khi ông Trump rút Mỹ khỏi thỏa thuận hạt nhân giữa Iran với nhóm P5+1. Washington đã tái áp đặt cấm vận nghiêm ngặt lên Iran với cáo buộc nước này lợi dụng thỏa thuận hạt nhân để thúc đẩy chương trình tên lửa và chính sách đối ngoại gây hấn ở Trung Đông.
Hình ảnh vệ tinh cho thấy khói đen bốc lên từ cơ sở dầu mỏ của Aramco tại Abqaiq (Ảnh: AP)
Iran luôn sẵn sàng cho chiến tranh
Theo phóng viên Dorsa Jabbari của Al Jazeera, những cáo buộc của Mỹ đưa ra giữa những nỗ lực dàn xếp hội nghị thượng đỉnh song phương với Iran "được nhiều người xem là một ý đồ khác nhằm tạo áp lực buộc Iran phải chấp thuận cuộc gặp này".
Nhiều nhà phân tích cho rằng, bằng việc buộc tội Iran đứng sau vụ tấn công Aramco mà không có bằng chứng, chính phủ Mỹ đang cố dồn ép Iran ngồi vào bàn đàm phán. Tehran nhiều lần tuyên bố, với những điều kiện như hiện này - bao gồm việc Mỹ rút khỏi thỏa thuận hạt nhân và tái áp đặt cấm vận, nước này sẽ không tiến hành đối thoại.
Tướng Amir Ali Hajizadeh, chỉ huy lực lượng hàng không vũ trụ thuộc Vệ binh cách mạng Hồi giáo Iran (IRGC), ngày 15/9 cảnh báo Iran "luôn luôn sẵn sàng cho một cuộc chiến tranh toàn diện", nhưng không đề cập các vụ tấn công vào Aramco.
"Mọi người nên biết rằng toàn bộ căn cứ và các tàu sân bay Mỹ ở khoảng cách lên tới 2.000km xung quanh Iran đều nằm trong tầm bắn các tên lửa của chúng tôi," Tasnim News dẫn lời tướng Hajizadeh.