SOHA NEWS
Theo AP, giữa bối cảnh các nhà lãnh đạo Tehran đang chuẩn bị có cuộc gặp tại Đại hội đồng Liên Hợp Quốc vào tuần này, có những lo ngại cho rằng một cuộc mâu thuẫn lớn - liên quan tới Iran, Ả Rập Saudi và Mỹ - sẽ nổ ra sau khoảng thời gian khu vực Trung Đông gặp nhiều biến cố và căng thẳng mới.
Sau khi Mỹ rút khỏi thỏa thuận hạt nhân và Washington "tấn công" Tehran bằng cách tăng cường cấm vận, Iran đã phá vỡ một số giới hạn trong các cam kết về hạt nhân trước đây.
Từ sau cuộc Cách mạng Hồi giáo cách đây 40 năm, LHQ đã trở thành nơi Iran thể hiện sự phản đối gay gắt với phương Tây. Cùng lúc đó, Mỹ và Israel cũng tận dụng nền tảng ngoại giao này để chỉ trích Tehran.
Dưới đây là một số sự kiện liên quan tới Iran trong suốt những thập kỉ qua.
Vua của Iran
Shah (Vua) Mohammad Reza Pahlavi là một đồng minh thân thiết của Mỹ trong nhiều năm. Năm 1949, vị Shah của Iran phát biểu tại Đại Hội đồng: "Thay mặt các quốc gia nhỏ bé, tôi muốn đưa ra đề nghị này: Đừng bỏ mặc chúng tôi. Hãy cho chúng tôi tương lai, cho chúng tôi sự đảm bảo về hòa bình".
4 năm sau đó, một cuộc đảo chính do CIA hậu thuẫn đã lật đổ thủ tướng được dân bầu tại Iran và đảm bảo quyền lực của Shah cho tới năm 1979. Vụ lật đổ này đã gây ra bước ngoặt lớn trong mối quan hệ giữa hai nước, kéo theo sự sụp đổ trong niềm tin của người dân Iran với Mỹ từ đó cho tới nay.
Ayatollah Khamenei
Năm 1987, ông Ayatollah Ali Khamenei, khi đó là tổng thống Iran, đã thay mặt Lãnh tụ Tối cao Ayatollah Ruhollah Khomeini phát biểu tại Đại Hội đồng. Bài phát biểu của ông có sự khác biệt rất rõ rệt so với bài nói của Shah 3 thập kỉ trước đó.
Đây là thời điểm Iran và Iraq đang mắc kẹt trong cuộc chiến tranh giai đoạn năm 1980-1988 và khiến hơn 1 triệu người của cả hai nước thiệt mạng. Ông Khamenei nói với các lãnh đạo tại LHQ rằng: "Với giọng đạo đức giả, các siêu cường đã gọi đây là cuộc chiến tranh vô nghĩa trong khi chúng tôi mới là người bị tấn công. Chính các siêu cường đã cung cấp vũ khí, ủng hộ kinh tế và chính trị để những kẻ xâm lăng khởi động cuộc chiến này".
Mohammad Khatami
Đảm nhiệm chức tổng thống Iran từ năm 1997 tới năm 2005, ông Mohammad Khatami đã phát biểu tại Đại Hội đồng LHQ nhiều lần, đề xuất "Đối thoại Giữa các Nền văn minh" mà LHQ đã áp dụng vào năm 2001.
Tổng thống Iran Mohammad Khatami phát biểu tại buổi họp của Đại Hội đồng LHQ lần thú 53. Ảnh: AP
Đây được cho là lời phản hồi đối với những năm tháng đen tối trong mối quan hệ giữa Washington và Tehran, đặc biệt sau giai đoạn một số nhân viên đại sứ quán Mỹ bị bắt làm con tin hay vụ Mỹ bắn hạ máy bay dân sự Iran khiến 290 người thiệt mạng.
Trong bài Thông điệp Liên bang năm 2002, vài tháng sau vụ tấn công ngày 11/9, tổng thống Mỹ khi đó là George W. Bush đã gọi Iran là một phần của "trục ma quỷ", từ đó cắt đứt mọi hi vọng về việc nối lại mối quan hệ song phương.
Mahmoud Ahmadinejad
Năm 2011, trong lễ kỉ niệm 10 năm khủng bố ngày 11/9, ông Ahmadinejad đã khiến đại diện của 30 quốc gia rời khỏi cuộc họp khi đặt ra câu hỏi liệu vụ tấn công này có phải được dàn dựng hay không.
Tổng thống Iran Mahmoud Ahmadinejad phát biểu tại cuộc họp lần thứ 62 của LHQ. Ảnh: AP/Ed Betz
Ông cho rằng một vụ nổ được lên kế hoạch trước đó mới là thứ khiến tòa tháp đôi sụp đổ chứ không phải do các máy bay bị không tặc chiếm quyền. Ngoài ra, ông Ahmadinejad nói cái chết của Osama bin Laden cũng đã bị che đậy.
Khi được các phóng viên hỏi, ông Ahmadinejad khẳng định với kinh nghiệm là kỹ sư của mình, các tòa tháp chỉ có thể sập do vụ nổ do bom chứ không thể do máy bay.
Hassan Rouhani
Lãnh đạo hiện tại của Iran, ông Hassan Rouhani, đã phát biểu tại Đại Hội đồng trong 5 năm qua. Trong năm 2015, ông Rouhani tự hào chia sẻ sự đột phá của Kế hoạch hành động toàn diện chung (JCPOA), một thỏa thuận hạt nhân mà Iran đã kí kết với các cường quốc thế giới, bao gồm Mỹ.
"Hôm nay tôi rất vinh dự được thông báo rằng mối quan hệ của Iran với thế giới đã mở ra một chương mới".
Tới năm 2017, ông Rouhani lại phát biểu tại Đại Hội đồng LHQ, nhưng lần này Iran phải đối diện với một tổng thống Mỹ phản đối gay gắt và gọi thỏa thuận hạt nhân Iran là "thỏa thuận tồi tệ nhất lịch sử".
Ảnh: AP
Ông Rouhani chỉ trích ông Trump vì đã dùng nội dung bài nói đầu tiên của ông để cáo buộc Iran "xuất khẩu bạo lực" và làm bất ổn khu vực.
Trong tuần này, cả ông Rouhani và ông Trump sẽ lại xuất hiện tại LHQ và thế giới đang "nín thở" theo dõi liệu những diễn biến ở LHQ có trở thành cuộc đối đầu vũ trang giữa hai quốc gia cách nửa vòng trái đất hay không.