Mỹ bất lực với loài vật xâm lấn được mệnh danh là “vận động viên” từ Đông Nam Á

Loài vật xâm lấn gây nên "cơn ác mộng" ở Mỹ chính là trăn Miến Điện (danh pháp hai phần: Python bivittatus), một loài trăn lớn bản địa ở khắp Nam Á và Đông Nam Á. Loài trăn này hiện đang sinh sống nhiều ở bang Florida (Mỹ), đặc biệt chủ yếu được tìm thấy ở Everglades.

Trên thực tế, theo New York Times, đã có rất nhiều nỗ lực của các nhà chức trách, chuyên gia nhằm làm chậm sự sinh sôi của trăn Miến Điện tại Everglades của bang Florida trong suốt hai thập kỷ qua. Tuy nhiên, loài trăn to lớn này vẫn ngày càng xuất hiện nhiều. Chúng đang di chuyển về phía bắc, đến West Palm Beach và Fort Myers, và đe dọa nhiều hơn tới hệ sinh thái của bang Florida.

Cơ quan Khảo sát Địa chất Mỹ (USGS) công bố một bản đánh giá toàn diện về loài trăn Miến Điện. Bản đánh giá của cơ quan này đã gọi trăn Miến Điện là một trong những vấn đề quản lý loài xâm lấn khó giải quyết nhất trên toàn cầu hiện nay. Đặc biệt, nghiên cứu của USGS cũng nhấn mạnh những khó khăn trong việc ngăn chặn loài trăn này kể từ khi chúng lần đầu được ghi nhận là một quần thể mới được hình thành ở bang Florida vào năm 2000.

Trăn Miến Điện đến Mỹ như thế nào?

Các chuyên gia không rõ về cách trăn Miến Điện đến Mỹ như thế nào, có thể là nhập khẩu. Tuy nhiên, trăn Miến Điện dần trở thành vật nuôi phổ biến ở Mỹ vào những năm 1970. Có một số con trăn lớn đến mức chủ của chúng cuối cùng phải thả chúng vào môi trường tự nhiên.

Đặc biệt, đến năm 2000, các nhà khoa học đã phát hiện nhiều thế hệ trăn Miến Điện cũng sinh sống trên một khu vực tương đối rộng lớn ở Everglades và phía nam của bang Florida.

Việc loài trăn này sinh sản quá mức, thậm chí gần như xóa sổ các loài bản địa đã dẫn tới những quy định về việc hạn chế nhập khẩu cũng như sở hữu trăn. Tuy nhiên, khi các chuyên gia nhận ra sự phát triển quá mức của trăn Miến Điện thì đã quá muộn để ngăn chặn sự xâm lấn của loài vật to lớn này.

Theo đánh giá của USGS, có rất ít thông tin về thời gian trăn Miến Điện sống trong môi trường tự nhiên ở Florida, tần suất sinh sản của chúng và đặc biệt là quần thể trăn của bang này đã tăng lên bao nhiêu. Ngoài ra, cũng không có dữ liệu chính xác về cách mà quần thể trăn này di chuyển môi trường sinh sống. Đánh giá của USGS đã đưa ra giả thuyết rằng mạng lưới kênh chằng chịt và đê trải rộng khắp Nam Florida có thể đã tạo điều kiện cho những con trăn Miến Điện di chuyển đường dài, mặc dù mất nhiều thời gian.

Theo dõi bằng sóng vô tuyến, các chuyên gia cho biết, một con trăn đã di chuyển được liên tục trong 58,5 giờ đồng hồ. Nó đã di chuyển được 2,43 km trong một ngày.

Điều đáng lo ngại là việc phát hiện, tìm kiếm trăn Miến Điện khó khăn đến mức các chuyên gia vẫn không biết cụ thể có bao nhiêu con tồn tại ở bang Florida. Tuy nhiên, họ cũng đưa ra ước tính có ít nhất hàng chục nghìn con trăn ở bang này.

Theo Ủy ban Bảo tồn Cá và Động vật hoang dã, hơn 18.000 cá thể trăn đã bị giết kể từ năm 2000, trong đó bao gồm 2.500 con năm 2022.

TS Melissa Miller tại Viện Khoa học Nông nghiệp và Thực phẩm tại ĐH Florida, cho biết: "Chúng tôi quả thực không có ước tính đáng tin cậy về số lượng của loài trăn này ở Florida".

Trăn Miến Điện trở thành loài xâm lấn đáng sợ ra sao ở Florida?

Theo Cơ quan Khảo sát Địa chất Mỹ, những con trăn Miến Điện ở Florida có thể dài hơn 4,5 m và nặng hơn 90 kg. Ngay cả con non cũng có thể dài hơn 60 cm.

Việc kiểm soát sự xâm lấn của trăn Miến Điện được coi là rất quan trọng nhằm bảo vệ Everglades. Hơn nữa, nhiều nghiên cứu trước đó cũng chỉ ra rằng, loài trăn săn mồi có nguồn gốc từ Nam Á, Đông Nam Á, đã tàn sát nhiều sinh vật bản địa, bao gồm những loài chim lội nước, hươu đuôi trắng và thỏ đồng lầy.

Trên thực tế, các nhà chức trách của tiêu bang và liên bang đã bỏ ra hàng tỷ USD nhằm khôi phục Everglades. Tuy nhiên, các loài vật xâm lấn như trăn Miến Điện chính là một trong những mối đe dọa lớn nhất đối với sự thành công của quá trình khôi phục nơi này.

Theo Ủy ban Bảo tồn Động vật hoang dã và Cá của Florida, với đặc điểm khí hậu cận nhiệt đới, nhiều cảng và là nơi diễn ra hoạt động buôn bán động vật sống phong phú, bang Florida của Mỹ có ít nhất 139 loài xâm lấn. Điều này cũng có nghĩa rằng những loài vật này đã hình thành những quần thể và đang sinh sản trong môi trường tự nhiên. Thực tế các chuyên gia ghi nhận có hơn 500 loài vật không phải bản địa đã được báo cáo trong bang.

Các chuyên gia chỉ ra rằng, trăn giống như loài cự đà xâm lấn, đôi khi vẫn được báo cáo về sự xuất hiện của chúng ở trong bồn cầu của nhà người dân ở Nam Florida. Tuy nhiên, loài trăn Miến Điện lại chủ yếu được người ta phát hiện ở trong và xung quanh Công viên Quốc gia Everglades, cũng như những vùng đầm lầy khác. Bên cạnh đó, nhiều cá thể trăn xâm lấn này còn được tìm thấy ở Naples và vùng ngoại ô thuộc phía tây của Miami.

Huy động người dân săn bắt loài trăn xâm lấn, treo thưởng lớn

Trăn Miến Điện đang là mối đe dọa lớn đối với các loài động vật hoang dã bản địa ở Mỹ vì chúng thường săn bắt nhiều loài chim, động vật có vú. Thế nhưng việc xác định chính xác về kích thước quần thể của trăn Miến Điện ở Florida lại gần như là nhiệm vụ bất khả thi vì chúng rất khó để phát hiện.

Do đó, mỗi năm một lần, Ủy ban Bảo tồn Động vật hoang dã và Cá đã tiến hành tổ chức một cuộc bắt trăn Miến Điện công khai. Cụ thể, những người tham gia sẽ phải học một khóa đào tạo về cách giết loài trăn xâm lấn một cách nhân đạo bằng những phương pháp cơ học, chẳng hạn như dùng dao săn hoặc súng gây choáng, bởi vì các cuộc săn bắt này không cho phép sử dụng súng thật.

Trên thực tế, người chiến thắng trong cuộc thi săn bắt năm 2022 đã giành được số tiền 10.000 USD sau khi săn được 28 con trăn Miến Điện.

Ông Dustin Crum, người đã có một thập kỷ để săn trăn, từng đạt được 1.500 USD khi bắt được con trăn dài nhất trong cuộc thi (gần 3,5 m). Trong năm 2021, người thợ săn này cũng giành được chiến thắng tương tự sau khi bắt được con trăn dài hơn 4,5 m.

Ông Dustin Crum chia sẻ, ngoài việc được trả thù lao theo giờ, bang Florida còn trả thêm tiền cho các thợ săn tiền với mỗi con trăn bắt được, tính theo chiều dài của trăn. Tuy nhiên, đôi khi các nhà khoa học đưa ra yêu cầu những người thợ săn phải bắt sống trăn Miến Điện để họ có thể theo dõi và nghiên cứu chúng.

TS Melissa Miller hiện đang giúp lãnh đạo một dự án nhằm loại bỏ trăn Miến Điện với quy mô lớn. Để hiểu rõ hơn về loài trăn xâm lấn, dự án của vị chuyên gia này đã tiến hành đặt nhiều thiết bị theo dõi lên trăn Miến Điện và thực hiện sự đo lường sinh sản của chúng.

TS Miller hy vọng, trong tương lai sẽ xuất hiện một công cụ kiểm soát sinh học di truyền nào đó để có thể giúp ngăn chặn sự lớn lên của quần thể trăn.

Ngoài các giải pháp trên, chính quyền bang Florida đã thiết lập một đường dây nóng để người dân báo cáo về loài trăn Miến Điện.

Vào cuối năm 2021, một nhóm tại Khu bảo tồn Tây Nam Florida đã phát hiện một con trăn có thể được coi là cá thể lớn nhất từng được ghi nhận ở bang Florida. Đó là một con trăn cái với trọng lượng hơn 97,5 kg, dài gần 5,5 m, và có 122 quả trứng ở bên trong.

Mùa sinh sản của trăn Miến Điện thường kéo dài từ tháng 11 – tháng 3, hoặc kéo dài đến tháng 4. Do đó, đôi khi các nhà nghiên cứu đã phải chèo thuyền kayak rất lâu để có thể đến được nơi ở của những con trăn cái.

Ông Ian Bartoszek, nhà sinh vật học hoang dã, đồng thời là Giám đốc dự án khoa học môi trường của nhóm nghiên cứu tại Florida, cho biết, trăn cái ở trong khu vực mà nhóm khảo sát, nghiên cứu gần đây đã có kích thước nhỏ hơn. Điều này có thể được coi là một dấu hiệu cho thấy việc tiến hành theo dõi và săn bắt trăn Miến Điện có thể làm giảm số lượng của các con trăn sống đủ lâu để chúng trở nên to lớn.

Trăn Miến Điện là loài xâm lấn và chúng đã học được cách thích nghi với môi trường tự nhiên ở Florida. Tuy nhiên, một số loài vật bản địa cũng đã bắt đầu thích nghi. Thậm chí, những con trăn Miến Điện con còn có một vài kẻ săn mồi rình rập như cá sấu Mỹ, rắn...

Tuy nhiên, để ngăn chặn hoàn toàn sự xâm lấn của trăn Miến Điện ở Mỹ có lẽ vẫn còn là một cuộc chiến dai dẳng.

Bài viết tham khảo nguồn: NYtimes, Newsweek, Invasivespeciesinfo