Vào ngày 11/11/2014 ở Geneva (Thụy Sĩ), tiếng búa gỗ vang lên, báo hiệu sự kết thúc của cuộc đấu giá Sotheby's được mong đợi với nhân vật chính là chiếc đồng hồ bỏ túi Patek Philippe Henry Graves Supercomplication nổi tiếng.
Chỉ vài giờ sau khi cuộc đấu giá kết thúc, không ít nhà báo đã đưa tin về mức giá kỷ lục, đối với cả chính Patek Philippe Henry Graves Supercomplication và bất kỳ chiếc đồng hồ nào đã được đấu giá trước đó. Mức giá cuối cùng được đưa ra bởi người mua ẩn danh với con số hơn 23,2 triệu Franc Thụy Sĩ (tương đương 24 triệu USD khi đó).
Đây là số tiền cao nhất mà bất kỳ ai từng trả cho một chiếc đồng hồ, bao gồm cả đồng hồ bỏ túi và đồng hồ đeo tay. Tuy nhiên, cây bút Ariel Adams của Forbes đánh giá rằng 24 triệu USD không thực sự minh chứng cho giá trị thực của Supercomplication, mà thể hiện cho sự hấp dẫn đặc biệt về cái không thể đạt được và cái độc nhất.
Để hiểu thêm về chiếc đồng hồ đặc biệt này, bạn cần quay trở lại thập niên 1920 bùng nổ ở Mỹ.
Chiếc đồng hồ bỏ túi Patek Philippe Henry Graves Supercomplication. Ảnh: Christie's.
Mất 3 năm để thiết kế, 5 năm để chế tạo
Vào thập niên 1920 sôi động ở Mỹ, có hai triệu phú đã tham gia vào cuộc thi xem ai có thể khiến nhà sản xuất đồng hồ xa xỉ Thụy Sĩ Patek Philippe chế tạo ra chiếc đồng hồ phức tạp nhất. Những quý ông đó là nhà sản xuất ô tô Mỹ James Ward Packard và triệu phú ngân hàng Henry Graves Jr.
Năm 1925, Henry Graves Jr. đã ủy quyền cho thợ đồng hồ để chế tạo chiếc Supercomplication với bất kể giá nào, mong muốn vượt qua mẫu Grande Complication của James Ward Packard. Cả hai đều đứng đầu trong giới sưu tập đồng hồ, thường xuyên cho ra mắt những chiếc đồng hồ mới sáng tạo.
Đáng chú ý, phải mất 3 năm để thiết kế và thêm 5 năm nữa để sản xuất, chiếc đồng hồ cuối cùng đã được giao cho Henry Graves Jr. vào ngày 19/1/1933. Supercomplication đã trở thành chiếc đồng hồ cơ học phức tạp nhất thế giới trong hơn 50 năm, với tổng cộng 24 chức năng khác nhau. Chúng bao gồm chuông Westminster, lịch vạn niên, thời gian mặt trời mọc và lặn, biểu đồ thiên thể mô tả bầu trời đêm trên bầu trời New York…
Bản thân từ "Supercomplication" trở thành thuật ngữ do chính Patek Philippe đặt ra để chỉ chiếc đồng hồ bỏ túi có không dưới 24 chức năng phức tạp.
Triệu phú ngân hàng Henry Graves Jr. Ảnh: Rescapement.
Không may, James Ward Packard đã qua đời vào năm 1928 và chưa bao giờ được nhìn thấy chiếc Supercomplication.
Mãi cho đến năm 1989, Patek Philippe mới đạt được thành tích tốt nhất với một chiếc đồng hồ bỏ túi khác thậm chí còn phức tạp hơn được gọi là Calibre 89. Song Supercomplication vẫn là chiếc đồng hồ cơ phức tạp nhất được chế tạo mà không cần sự trợ giúp của máy tính.
Theo Auto Evolution, hiện tại vẫn chưa biết chủ sở hữu của Supercomplication là ai và chiếc đồng hồ vẫn chưa được nhìn thấy kể từ thời điểm lên sàn đấu giá năm 2014.
Đỉnh cao nghệ thuật chế tác
Patek Philippe Henry Graves Supercomplication không chỉ là chiếc đồng hồ đắt nhất thế giới mà còn là chiếc đồng hồ quan trọng nhất từng được tạo ra. Supercomplication bao gồm 920 bộ phận riêng lẻ, với 430 con vít, 110 bánh xe, 120 bộ phận có thể tháo rời và 70 viên đá quý, tất cả đều được làm thủ công ở quy mô nhỏ.
Được bọc bằng vàng 18 karat, Supercomplication rất đồ sộ. Đồng hồ có đường kính 74 mm, dày 36 mm và nặng 536 gram, có thể nằm gọn trong lòng bàn tay một người đàn ông, nhưng không thể nắm chặt.
Ảnh: Christie's.
Chiếc phụ kiện bỏ túi này có hai mặt, mỗi mặt có những đặc điểm riêng biệt và được cá nhân hóa cho chủ nhân Henry Graves Jr. Triệu phú ngân hàng đã trả 15.000 USD (gần gấp 5 lần số tiền Packard đã trả) cho chiếc đồng hồ này vào năm 1933, điều chỉnh theo lạm phát là khoảng 202.000 USD (theo Forbes vào năm 2014), tương đương một chiếc siêu xe giá bình dân.
Các kỹ thuật tiên tiến nhất trong kỹ thuật chế tạo đồng hồ đã tạo ra sản phẩm có một không hai, được coi là "chén thánh" hay kỳ lân trong giới sưu tập đồng hồ.
Henry Graves Jr. qua đời vào năm 1953. Con gái của ông là Gwendolen thừa kế chiếc đồng hồ và vào năm 1960, Supercomplication được truyền lại cho con trai bà, Reginald 'Pete' Fullerton.
Năm 1969, ông Fullerton bán tác phẩm này cho Seth G. Atwood, người sáng lập “Bảo tàng Thời gian” và là một nhà công nghiệp đến từ Illinois, với giá 200.000 USD. Sau đó, chiếc đồng hồ đã được lưu giữ tại Bảo tàng Thời gian ở Rockford (Illinois, Mỹ) - một trong những bảo tàng đồng hồ hàng đầu trên thế giới.
Kể từ đó, món phụ kiện đã được bán đấu giá 2 lần. Lần thứ nhất là cho Sheikh Saud bin Mohammed Al-Thani quá cố của Qatar với mức giá hơn 11 triệu USD ở New York (Mỹ) vào năm 1999. Lần tiếp theo là vào năm 2014 với giá 24 triệu USD.
Các chi tiết trên hai mặt số. Ảnh: Monochrome Watches.
Nhà sưu tập đồng hồ lừng lẫy
Henry Graves Jr. sinh ngày 11/3/1868 tại Orange (New Jersey, Mỹ), là con trai của nhà tài chính nổi tiếng Henry Graves Sr. - người sáng lập ngân hàng đầu tư Maxwell & Graves. Niềm đam mê của ông trải dày từ những món đồ chặn giấy đến thuyền máy rồi cả các bản in Old Master.
Song hơn cả, ông có tình yêu cháy bỏng với việc sưu tập đồng hồ, đặc biệt là những chiếc do Patek Philippe sản xuất - gã khổng lồ đồng hồ Thụy Sĩ nổi tiếng về độ chính xác và phong cách, khách hàng lừng lẫy và mức giá cao ngất trời.
Trưởng bộ phận Đồng hồ của Christie tại Geneva - bà Sabine Kegel - từng nói: "Ông ấy là tầng lớp quý tộc Mỹ, con trai của nhà tài chính Henry Graves Sr. và trở nên cực kỳ giàu có nhờ hoạt động ngân hàng và đầu tư vào đường sắt. Trong số những nhà sưu tập đồng hồ ông ấy là một nhân vật huyền thoại".
Giai đoạn năm 1922-1951, Henry Graves Jr. đã đặt hàng khoảng 40 chiếc đồng hồ từ Patek Philippe. Nhà chế tác không chỉ thuê những bậc thầy đồng hồ giỏi nhất của nửa đầu thế ký 20, mà còn cả những nhà thiên văn học và toán học lỗi lạc nhất.
Đổi lại, sự bảo trợ của Graves đối với công ty quan trọng đến mức giúp duy trì hoạt động của công ty sau Sự sụp đổ của Phố Wall năm 1929. Trong khoảng 40 chiếc kể trên, 15 chiếc được biết là vẫn còn tồn tại, hầu hết hiện nằm trong Bảo tàng Patek Philippe ở Geneva.
Đồng hồ đeo tay lặp lại phút hình tonneau bằng vàng được sản xuất cho Henry Graves Jr. vào năm 1927, được bán với giá hơn 4,5 triệu Franc Thụy Sĩ. Ảnh: Christie's.