Những chiếc máy bay rơi bí ẩn
Những chiếc máy bay không người lái rơi xuống tiền tuyến của Ukraine mà không ai rõ lý do.
Trong nhiều tháng, các máy bay do Quantum Systems, một công ty công nghệ của Đức cung cấp, đã hoạt động trơn tru trong tay quân đội Ukraine. Chúng bay lượn trên không để phát hiện xe tăng và binh sĩ đối phương. Nhưng vào cuối năm ngoái, những cỗ máy đột ngột rơi từ trên trời xuống khi làm nhiệm vụ trở về.
Sven Kruck, giám đốc điều hành của Quantum, đã nhận được một lá thư yêu cầu sự giải quyết từ Bộ Quốc phòng Ukraine nói: "Chuyện này là bí ẩn".
Các kỹ sư của Quantum sớm nhận ra vấn đề: Người Nga đã làm nhiễu tín hiệu không dây kết nối máy bay không người lái với vệ tinh được sử dụng để điều hướng, khiến máy bay lạc đường và lao thẳng xuống đất.
Để điều chỉnh, Quantum đã phát triển phần mềm hỗ trợ trí tuệ nhân tạo hoạt động trong vai trò "phi công phụ" và thêm tùy chọn máy bay không người lái có thể hạ cánh bằng bộ điều khiển Xbox. Công ty cũng xây dựng một trung tâm theo dõi các cuộc tấn công điện tử của Nga.
"Tất cả những gì chúng tôi có thể làm là lấy thông tin từ những người vận hành, cố gắng tìm ra thứ không hoạt động, kiểm tra và thử lại", Kruck nói với NY Times.
Giữa làn khói bom đạn, một trận chiến đang nổ ra ở Ukraine trong thế giới vô hình của sóng điện từ, với tín hiệu vô tuyến được sử dụng để lấn át các liên kết liên lạc với máy bay không người lái và quân đội, xác định mục tiêu và đánh lừa vũ khí dẫn đường.
Tác chiến điện tử đã trở thành trò chơi mèo vờn chuột giữa Nga và Ukraine, lặng lẽ thúc đẩy những thay đổi về động lực trong cuộc xung đột kéo dài 21 tháng và buộc các kỹ sư công nghệ phải thích nghi.
Bryan Clark, thành viên cấp cao tại Viện Hudson cho biết: "Tác chiến điện tử đã tác động đến cuộc xung đột ở Ukraine nhiều chẳng kém thời tiết hay địa hình".
Tác chiến điện tử là một đặc điểm của chiến tranh trong hơn 100 năm. Trong Thế chiến thứ hai, người Anh đã bắt chước các tín hiệu vô tuyến của Đức để đánh lừa hệ thống nhắm mục tiêu mà máy bay ném bom sử dụng.
Trong Chiến tranh Lạnh, Liên Xô đầu tư rất nhiều vào vũ khí điện tử để đạt được lợi thế bất đối xứng trước tên lửa và máy bay của Mỹ.
Cuộc xung đột ở Ukraine là lần đầu tiên hai đội quân lớn triển khai rộng rãi khả năng tác chiến điện tử và phát triển các kỹ thuật theo thời gian thực.
Các binh sĩ vận hành máy bay không người lái Ukraine cho biết họ liên tục điều chỉnh hoạt động để chống lại các cuộc tấn công vô hình.
Những thứ nhìn không hề nguy hiểm
Khi cuộc xung đột bắt đầu vào năm 2022, quân đội Nga đã tạo dựng được danh tiếng là một trong những lực lượng tác chiến điện tử tốt nhất thế giới.
Họ sử dụng các thiết bị gây nhiễu và tên lửa mồi nhử để tấn công hệ thống phòng không Ukraine, khiến Ukraine buộc phải dùng máy bay để chống lại máy bay đối phương.
Vũ khí điện tử thoạt nhìn không có vẻ nguy hiểm. Chúng thường là chảo vệ tinh hoặc ăng ten có thể gắn trên xe tải hoặc lắp đặt trên cánh đồng hay trên các tòa nhà.
Sau đó, chúng phát ra sóng điện từ để theo dõi, đánh lừa và chặn các cảm biến cũng như liên kết liên lạc dẫn đường cho vũ khí chính xác và liên lạc vô tuyến.
Gần như mọi công nghệ liên lạc đều dựa vào tín hiệu điện từ, như binh lính liên lạc qua radio, máy bay không người lái kết nối với kíp vận hành hoặc tên lửa được liên kết với vệ tinh.
Một công cụ cơ bản nhưng hiệu quả là thiết bị gây nhiễu, làm gián đoạn liên lạc bằng cách gửi tín hiệu mạnh ở cùng tần số được sử dụng bởi bộ đàm hoặc máy bay không người lái, nhiễu loạn gây ra mạnh đến mức không thể truyền tín hiệu.
Một phương thức quan trọng khác là gửi tín hiệu giả, đánh lừa rằng máy bay không người lái hoặc tên lửa đang đi chệch hướng bằng cách cung cấp tọa độ sai.
Các nhà phân tích cho biết, sau khi các hoạt động ban đầu bị khắc chế, Nga đã đổi mới bằng cách chế tạo các vũ khí điện tử di động nhỏ hơn, như súng chống máy bay không người lái và thiết bị gây nhiễu cực nhỏ tạo thành bong bóng sóng vô tuyến xung quanh chiến hào.
Tìm đến Thung lũng Silicon
Để chống lại bí quyết tác chiến điện tử của đối thủ, Ukraine đã chuyển sang cách tiếp cận khởi nghiệp gắn liền với Thung lũng Silicon. Ý tưởng là đào tạo các kỹ sư công nghệ của đất nước nhanh chóng tạo ra các sản phẩm tác chiến điện tử, thử nghiệm chúng và sau đó đưa ra chiến trường.
Mùa hè này, chính phủ Ukraine đã tổ chức một cuộc thi hackathon để các công ty tìm cách gây nhiễu máy bay không người lái Shahed của Iran, vốn là những phương tiện bay không người lái tầm xa được sử dụng để tấn công các thành phố trong nước.
Tại một cánh đồng ở miền trung Ukraine vào tháng 8, Yurii Momot, 53 tuổi, cựu chỉ huy lực lượng đặc biệt của Liên Xô và là người sáng lập công ty tác chiến điện tử Piranha, đã trình diễn một khẩu súng chống máy bay không người lái mới.
Nhắm vào chiếc DJI Mavic, một loại máy bay không người lái trinh sát giá rẻ phổ biến, anh bóp cò. Chiếc máy bay không người lái lơ lửng bất động.
Các công ty Ukraine khác, chẳng hạn như Kvertus và Himera, đang chế tạo những thiết bị gây nhiễu siêu nhỏ hoặc bộ đàm trị giá 100 USD có thể thoát khỏi khả năng gây nhiễu của Nga.
Đối với nhiều người ở mặt trận Ukraine, những cải tiến mới là tín hiệu tốt nhưng chưa đủ.
"Ngay cả khi bạn làm cho máy bay không người lái trở nên vô hình, bộ điều khiển và ăng ten vẫn phát ra tín hiệu", một binh sĩ vận hành lái máy bay không người lái người Ukraine cho biết. "Không thể che giấu hoàn toàn được".