Tổng thống Cộng hòa Séc - ông Petr Pavel đã nói về khả năng chuyển giao máy bay L-159 cho Ukraine. Theo Prague, các nước phương Tây thường từ chối cung cấp chiến đấu cơ hiện đại do Lực lượng vũ trang Ukraine thiếu phi công được đào tạo với khả năng vận hành những cỗ máy như vậy.
Ông Pavel cũng chỉ ra những lo ngại của phương Tây về việc chuyển giao các thiết bị và hệ thống hiện đại được lắp đặt trên phi cơ bởi lo ngại chúng rơi vào tay Nga. Nhiều khả năng khi bàn giao F-16 cho Ukraine, một số thiết bị nhất định sẽ bị tháo dỡ.
Trong bối cảnh đó, Tổng thống Petr Pavel đề xuất chuyển giao máy bay L-159 cho Ukraine, đây là một thông tin rất đáng chú ý với dư luận.
Hiện tại, L-159 đang phục vụ trong Không quân Séc và Iraq. Nếu thỏa thuận như vậy được thực hiện, Ukraine sẽ tăng cường đáng kể khả năng tác chiến trên không, đồng thời không gặp vấn đề gì với việc đào tạo phi công và không có nguy cơ để lộ công nghệ bí mật.
Máy bay chiến đấu hạng nhẹ Aero L-159 do Cộng hòa Séc chế tạo.
Tuy vậy ở chiều ngược lại, không ít ý kiến cho rằng L-159 là loại chiến đấu cơ ít tác dụng và không thể so sánh với những chiếc MiG-29 mà nhiều nước Đông Âu đang nhượng lại cho Kyiv.
Để hiểu rõ nhận định trên, cần làm rõ L-159 là máy bay chiến đấu hạng nhẹ do công ty hàng không Aero Vodochody của Cộng hòa Séc thiết kế và sản xuất. Đơn giá một chiếc rơi vào khoảng 15 - 17 triệu USD.
Mặc dù mới ra đời trong thập niên 1990 nhưng L-159 có hình dáng rất giống với mẫu L-39 của những năm 1960. Do không có nhiều điểm đột phá nên L-159 gặp rất nhiều khó khăn trên thị trường quốc tế.
Ngoài chức năng chiến đấu, trong vai trò huấn luyện phi công, chiếc L-159 cũng không cho thấy ưu điểm nào nổi trội so với Yak-130 của Nga.
L-159 có chiều dài 12,72 m, sải cánh 9,54 m, chiều cao 4,87m, trọng lượng cất cánh tối đa 8 tấn. Máy bay được chế tạo bằng vật liệu có độ bền cao, gia cố buồng lái với giáp gốm và composite, mở rộng phần mũi để chứa radar.
Máy bay có thể tích hợp radar tùy chọn yêu cầu khách hàng (có thể là Grifo-L của Italy hoặc loại khác từ Nga), hệ thống định vị GPS, cảm biến cảnh báo radar Sky Guardian cùng mồi bẫy nhiệt...
Tải trọng của L-159 chỉ được 2,34 tấn, với 7 điểm treo trên cánh cho phép mang các loại vũ khí chuẩn phương Tây như tên lửa không đối không AIM-9, IRIS-T hoặc AIM-132.
Tuy nhiên với vận tốc leo cao chỉ 62 m/s và tốc độ tối đa cận âm, L-159 không phù hợp khi tiến hành các cuộc không chiến với tiêm kích thế hệ 4. Trong vai trò cường kích, máy bay có thể mang bom Mk 82/83 hoặc bom thông minh Paveway II, rocket...
Máy bay sử dụng động cơ turbofan F124-GA-100 cho tốc độ tối đa 936 km/h, đặc biệt có thể bay với tốc độ cực thấp 185 km/h, bán kính tác chiến 565 km (nếu mang 2 bom Mk 82, 2 tên lửa AIM-9 và 2 thùng dầu phụ dung tích 500 lít).