Tiêm kích Su-47 rõ ràng là một nỗ lực được Nga thúc đẩy nhằm đánh bại máy bay chiến đấu tàng hình F-22 Raptor của Mỹ. Tuy nhiên, trên thực tế Su-47 đã không hiện thực hóa được tham vọng này.
Nguyên mẫu Su-47 đầu tiên được Nga công bố sau khi Liên Xô sụp đổ năm 1991 nhưng lại là một ví dụ điển hình cho sự yếu kém của ngành công nghiệp quốc phòng Nga cùng với tất cả những vấn đề cố hữu đi kèm với nó thời kỳ đó.
Mặc dù Su-47 Berkut (theo tiếng Nga có nghĩa là “Đại bàng vàng”) chắc chắn đã được tích hợp nhiều hệ thống tiên tiến nhưng chương trình nghiên cứu và phát triển (R&D) cũng như hoạt động mua sắm quốc phòng còn non trẻ của Nga đã khiến việc chế tạo dòng máy bay này bị tác động mạnh mẽ.
Do những vấn đề này, Su-47 Berkut chưa bao giờ được đưa vào sản xuất hàng loạt, thậm chí chỉ ở giai đoạn phát triển một vài phiên bản trình diễn.
Phần lớn những gì chúng ta biết được về Su-47 Berkut đều dựa trên thông tin do chính phủ Nga cung cấp. Do vậy, ít nhiều các chi tiết kỹ thuật rất có thể đã được “thêm mắm thêm muối”.
Hình ảnh đồ họa màn trình diễn của Su-47
LỊCH SỬ PHÁT TRIỂN CỦA SU-47
Ý tưởng chế tạo Su-47 bắt nguồn từ việc Liên Xô thu giữ được một nguyên mẫu máy bay ném bom cánh ngược có tên Ju-287 của Phát xít Đức ở giai đoạn cuối của Chiến tranh Thế giới lần thứ Hai. Khi đó, mẫu máy bay này đã giúp những kỹ sư Liên Xô tính tới việc thiết kế một loại tiêm kích có đôi cách khác biệt.
Theo tính toán của các chuyên gia Liên Xô, so với cánh xuôi truyền thống, thiết kế cánh ngược mang lại ưu thế về lực nâng, khả năng cơ động cao ở tốc độ thấp, cũng như giảm độ dài cất hạ cánh. Đây chính là những yếu tố giúp lực lượng không quân chiếm ưu thế tuyệt đối trong các pha không chiến tầm gần.
Năm 1983, lãnh đạo Liên Xô quyết định khởi động dự án tiêm kích cánh ngược và giao chương trình này cho trung tâm nghiên cứu hàng không OKB Sukhoi.
Thế nhưng, chỉ vài năm sau khi khởi động, Liên Xô rơi vào khủng hoảng khiến ngân sách cho dự án bị cắt giảm hoàn toàn. Nhận thấy những ưu việt của loại chiến đấu cơ này, OKB Sukhoi quyết tâm dùng ngân sách riêng để tiếp tục phát triển mẫu tiêm kích Su-47.
Tiêm kích Su-47
Tới tháng 9/1997, phiên bản thử nghiệm mang tên S-37 thực hiện chuyến bay đầu tiên. Năm 2002, Không quân Nga quyết định đổi tên mẫu máy bay này thành Su-47 Berkut.
“Đại bàng Vàng” Su-47 của Nga trang bị hai động cơ Aviadvigatel D-30F6 và chỉ có phi hành đoàn một người. Những động cơ này giúp máy bay có thể đạt vận tốc cực đại Mach 2.1 (2.200 km/h), tầm bay 3.300 km, và trần bay khoảng 18.000 m.
Su-47 có chiều dài 22,6 m; sải cánh 16,7 m; cao 6,3 m, trọng lượng cất cánh tối đa 35 tấn. Máy bay được chế tạo với các vật liệu hấp thụ sóng radar và thiết kế khoang vũ khí trong thân nhằm tiết giảm diện tích phản xạ radar.
Chiến đấu cơ Su-47 có khả năng mang tên lửa không đối không, không đối đất, không đối hạm, tên lửa chống radar, bom hàng không có điều khiển. Tải trọng vũ khí tối đa mang theo chưa được công bố rõ ràng.
Nguyên mẫu Su-47 Berkut cất cánh lần đầu vào tháng 9/1997 và được coi là một trong những mẫu máy bay khác lạ nhất trên thế giới. Đặc điểm của nó là màu đen, điều không bình thường đối với hàng không Nga, và quan trọng nhất là đôi cánh ngược về phía trước.
Su-47 bay bên cạnh một chiếc Sukhoi Su-35UB tại triển lãm hàng không MAKS-2003
VÌ SAO SU-47 “CHẾT YỂU”?
Được thiết kế ban đầu vào những năm 1980 như một lời đáp trả cho sự phát triển máy bay F-22 Raptor tiên tiến của Mỹ nhưng ý tưởng này của Liên Xô đã không thành hiện thực.
Mặc dù các nhà thiết kế của Su-47 hy vọng chiếc máy bay này sẽ có khả năng tàng hình đặc biệt nhưng đó có vẻ như là một nguyện vọng thất bại. Thuộc tính tàng hình duy nhất của nó có thể chỉ là một lớp phủ đặc biệt để tránh radar và một khoang chứa vũ khí bên trong.
Su-47 sử dụng vật liệu composite được xử lý kỹ để chống hiện tượng momen xoắn nhằm triệt tiêu yếu điểm về phân bổ lực nâng trên cánh, trong khi vẫn cho phép cánh máy bay giữ những tính năng khí động học ưu việt.
Tuy nhiên, dù có tới 90% thành phần làm từ vật liệu composite, cánh của Su-47 vẫn tiềm ẩn nguy cơ gãy rời khỏi thân nếu bay với tốc độ quá cao. Bên cạnh đó, cặp động cơ D-30 không đủ mạnh để chiếc Su-47 có khả năng siêu hành trình.
Để đạt độ cứng cần thiết cho đôi "cánh ngược", chỉ có thể đạt được từ vật liệu tổng hợp sợi carbon đắt tiền. Việc sản xuất hàng loạt loại máy bay như vậy là rất khó khăn. Thành ra, Su-47 chỉ được vận hành như một "phòng thí nghiệm bay".
Giới hạn về công nghệ và giá thành đắt đỏ trong bối cảnh nền kinh tế Nga gặp nhiều khó khăn khiến Su-47 không được sản xuất hàng loạt, biến nó thành một trong những mẫu máy bay “chết yểu” khiến người Nga tiếc nuối nhất.