Lực lượng quân đội Nga tại một điểm chỉ huy trong cuộc tập trận ở khu vực Opuk trên Bán đảo Crimea ngày 19/3/2021. Ảnh: Tass
Đợt tăng cường lực lượng lớn nhất từ trước tới nay
Trong những tuần qua, Nga đã tăng cường lực lượng ở biên giới với Ukraine, làm dấy lên mối lo ngại về một cuộc xung đột quân sự ở khu vực này.
Ông Josep Borrell, Đại diện cấp cao của EU phụ trách chính sách an ninh và đối ngoại thậm chí cho rằng đây là đợt tăng cường lực lượng lớn nhất từ trước đến nay của Nga ở biên giới Ukraine.
Theo ông Borrell, Nga đã tăng cường khoảng 150.000 binh lính mặc dù ông từ chối bình luận về cơ sở của số liệu này.
"Đây là đợt triển khai lực lượng lớn nhất của quân đội Nga ở biên giới Ukraine từ trước đến nay. Đây rõ ràng là một vấn đề đáng lo ngại khi nước này triển khai nhiều binh lính như vậy", ông Borrell cho hay.
Các nhà phân tích, cũng như các quan chức Ukraine và phương Tây đang đau đầu lý giải tính toán của Nga đằng sau động thái tăng cường lực lượng trên. Liệu đây chỉ đơn giản là một động thái nhằm gửi thông điệp đến Ukraine và chính quyền Tổng thống Biden hay là sự chuẩn bị cho một hành động quân sự hoặc thậm chí một cuộc chiến tranh toàn diện?
Cho tới nay, chỉ Nga mới biết câu trả lời là gì. Tuy nhiên, hầu hết các nhà quan sát đều kết luận rằng, động thái này có thể chỉ là chiến thuật răn đe mặc dù nguy cơ leo thang căng thẳng không thể loại trừ.
"Nhìn chung, tình hình hiện nay đã tốt hơn một tuần trước đó", Oleksiy Semenov, cựu cố vấn Thư ký Hội đồng An ninh Quốc gia Ukraine cho hay trong một cuộc trả lời phỏng vấn hôm 16/4.
"Tôi sẽ nói rằng khả năng diễn ra một cuộc chiến thực sự hoặc một cuộc xung đột quân sự quy mô trung bình ở biên giới là thấp. Tuy nhiên, điều này không có nghĩa là tình hình không thể thay đổi", chuyên gia này cho hay.
Cuộc xung đột ở miền Đông Ukraine đã hạ nhiệt kể từ năm 2015 sau khi đạt được một thỏa thuận hòa bình nhằm chấm dứt xung đột. Tuy nhiên, tiến trình hòa bình vẫn đi vào bế tắc kể từ đó khi phe ly khai và lực lượng Ukraine vẫn chưa tìm ra được giải pháp chung cho các bên.
Kể từ cuối tháng 3, truyền thông Nga đã đăng tải nhiều video cho thấy những đoàn tàu chở các phương tiện vũ trang và vũ khí hạng nặng tới Crimea và khu vực gần miền Đông Ukraine.
Điều này diễn ra cùng lúc với những tuyên bố giống như lời tuyên chiến trên truyền thông của Nga. Cùng thời điểm, lệnh ngừng bắn ở miền Đông Ukraine giữa phe ly khai và chính quyền Kiev đã sụp đổ, châm ngòi cho những giao tranh mới.
Ước tính số binh lính Nga được triển khai tới gần biên giới Ukraine hiện vào khoảng 60.000 - 100.000 người mặc dù nhiều binh lính trong số này đã đồn trú lâu dài tại đây.
Bộ Quốc phòng Nga cho biết đã điều 2 đơn vị lục quân và 3 đơn vị không quân tới biên giới Tây Nam, đồng thời khẳng định việc tăng cường lực lượng là một phần của bài kiểm tra khả năng sẵn sàng chiến đấu nhằm phản ứng trước những hành động leo thang căng thẳng từ các lực lượng của Mỹ và NATO.
Nga đã lập một căn cứ dã chiến lớn mới cho hàng trăm phương tiện, có thể quan sát một cách dễ dàng qua những hình ảnh vệ tinh hoặc được tiết lộ qua các nhà báo nước ngoài được phép tiếp cận gần khu vực này.
Nguyên nhân đằng sau động thái của Nga
Hầu hết các nhà quan sát đều cho rằng bản chất việc tăng cường lực lượng của Nga cũng như tính toán của Moscow trong việc này giống một thông điệp hơn là một lời cảnh báo xung đột quân sự.
Nhiều nhà quan sát tin rằng sự phô trương lực lượng của điện Kremlin có mục đích gửi đi những tín hiệu với cả Ukraine và chính quyền Tổng thống Biden.
Với Ukraine, theo ông Dmitry Trenin, Giám đốc Trung tâm Moscow Carnegie, đây là một lời cảnh báo với Kiev về bất kỳ nỗ lực nào của nước này nhằm sử dụng lực lượng quân đội để thay đổi hiện trạng cũng như thể hiện sự không hài lòng trước sự dịch chuyển gần đây của Tổng thống Ukraine khi ông Volodymyr Zelensky có lập trường ngày càng cứng rắn với các nhóm ủng hộ Nga ở nước này.
Động thái Nga tăng cường lực lượng ở biên giới Ukraine cũng là một lời cảnh báo và phép thử của Moscow với chính quyền Tổng thống Biden. Thông điệp đó là Nga có thể "khuấy động" lại tình hình ở khu vực này nếu các lợi ích của mình bị phớt lờ.
Dĩ nhiên, những động thái của Nga đã thành công trong việc thu hút sự chú ý từ phương Tây. Tổng thống Joe Biden đã chủ động điện đàm với Tổng thống Nga Vladimir Putin và đề xuất một Hội nghị Thượng đỉnh trong những tháng tới để thảo luận về nhiều vấn đề giữa 2 nước.
Một số nhà phân tích cho biết họ tin là điện Kremlin tiến hành những động thái quyết đoán gần đây ở Kiev để ghi điểm.
Trước đó, căng thẳng giữa Nga và Ukraine leo thang khi Tổng thống Zelensky cấm 3 kênh truyền thông thân Nga và trừng phạt một nhân vật chính trị quyền lực được cho là thân cận với Tổng thống Putin ở nước này. Ông Zelensky cũng cho tiến hành tập trận quân sự gần biên giới hai nước.
Nhà quan sát Trenin và các nhà phân tích khác đều cho rằng Nga thực sự quan ngại về việc giới lãnh đạo Ukraine có thể hiểu lầm những tuyên bố ủng hộ từ Mỹ là ủng hộ nỗ lực nhằm thay đổi hiện trạng ở miền Đông Ukraine bằng vũ lực.