Theo tuyên bố vào sáng sớm ngày 20/7 của không quân Ukraine, ít nhất 8 máy bay Tu-22M3 của Nga đã bay theo hướng Biển Đen. Các tên lửa hành trình chống hạm siêu thanh của Nga đã được phóng theo hướng Odessa. Một vài tiếng nổ đã được báo cáo ở thành phố Odessa. Hệ thống phòng không đã được kích hoạt.
Một tàu chở hàng neo tại cảng Odessa ngày 10/4/2023. Ảnh: Getty
Người phát ngôn Bộ chỉ huy chiến dịch phía nam Ukraine, bà Natalia Humeniuk cho biết, cuộc tấn công của Nga vào thành phố cảng Odessa ở miền Nam Ukraine đêm thứ ba liên tiếp đã làm hư hại một tòa nhà hành chính và nhà kho trong khu vực.
“Trong đêm thứ ba liên tiếp, Nga đã tấn công các khu vực Odessa và Mykolaiv. Các cuộc tấn công này đặc biệt nhằm vào cơ sở hạ tầng cảng biển”, bà Humeniuk phát biểu với kênh truyền hình quốc hội Rada.
Thị trưởng thành phố Odessa Gennadiy Trukhanov nói rằng đây là cuộc tập kích có quy lớn nhất kể từ khi Nga phát động chiến sự quân sự.
Trong bài phát biểu qua video đêm 19/7, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky nói các cuộc tấn công mới đây của Nga dường như là nỗ lực lớn nhất nhằm vào thành phố cảng Odessa kể từ khi xung đột bùng phát. Các cuộc tập kích trong hai đêm trước đó nhằm vào Odessa đã khiến cơ sở hạ tầng cảng biển bị hư hại.
Cùng ngày, trong thông báo cập nhật về chiến dịch quân sự đặc biệt ở Ukraine, Bộ Quốc phòng Nga xác nhận quân đội nước này đã tiến hành một đợt tấn công quy mô lớn bằng tên lửa hành trình và máy bay không người lái (UAV) cảm tử nhằm vào các mục tiêu ở Ukraine trong đêm. Các mục tiêu này bao gồm “các cơ sở công nghiệp quân sự, cơ sở hạ tầng nhiên liệu và kho đạn dược” gần thành phố Odessa, cũng như căn cứ không quân Kanatovo của Ukraine ở Vùng Kirovohrad.
“Hòn ngọc của Biển Đen”
Được thành lập từ năm 1794 theo sắc lệnh của Catherine Đại đế, thành phố Odessa có tầm quan trọng chiến lược cả về kinh tế lẫn quân sự và được mệnh danh là “hòn ngọc của Biển Đen”.
Ba cảng bao quanh Odessa là các cảng lớn nhất của Ukraine và bao gồm cảng nước sâu duy nhất của nước này. Trước khi xung đột bùng phát, khoảng 70% tổng kim ngạch xuất nhập khẩu của Ukraine được vận chuyển bằng đường biển, và gần 2/3 khối lượng thương mại đó đi qua các cảng Odessa.
Trong những tuần đầu tiên sau phát động chiến dịch quân sự đặc biệt ở Ukraine vào tháng 2/2022 Odessa hầu như không bị tổn hại. Vụ tấn công đầu tiên nhằm vào thành phố này được báo cáo gần một tháng sau khi xung đột Nga-Ukraine bùng phát và nó cũng chỉ nhắm vào vùng ngoại ô của thành phố.
Odessa nằm rất gần các đô thị mà Nga hiện đang kiểm soát ở miền Nam Ukraine. Từ giai đoạn đầu chiến dịch, lực lượng Nga từ Kherson đã tìm cách tiến về hướng Tây để kiểm soát Odessa. Hạm đội Biển Đen của Nga cũng tập trung nhiều tàu đổ bộ, sẵn sàng triển khai lực lượng lên bờ biển Odessa. Tuy nhiên, Moscow vẫn chưa đạt được mục tiêu này.
Khi chiến dịch quân sự chuyển sang gia đoạn hai, Nga tập trung vào vùng Donbass nhưng vẫn chưa từ bỏ mục tiêu ở Odessa. Thành phố vẫn hứng chịu các đợt tấn công nhỏ lẻ. Tàu chiến Nga vẫn tìm cách xuyên thủng hệ thống bố phòng của thành phố.
Tầm quan trọng của Odessa trong thỏa thuận ngũ cốc Biển Đen
Các cuộc tập kích liên tiếp vào thành phố cảng Odessa diễn ra sau khi Nga tuyên bố đình chỉ Sáng kiến Ngũ cốc Biển Đen, đạt được hồi tháng 7/2022, do Liên Hợp Quốc và Thổ Nhĩ Kỳ bảo trợ. Theo Sáng kiến này, các tàu Ukraine được phép xuất phát từ cảng Odessa và các thành phố khác đưa lương thực ra thị trường thế giới để giữ ổn định giá lương thực toàn cầu.
Phía Nga cho rằng những cam kết với Moscow theo thỏa thuận không được thực hiện như dỡ bỏ lệnh trừng phạt và cho phép xuất khẩu ngũ cốc, phân bón Nga sang thị trường các nước.
Bộ Quốc phòng Nga ngày 19/7 đã đưa ra cảnh báo mới, theo đó, từ 0h ngày 20/7 (giờ Moscow), tất cả các tàu trên đường tới các cảng của Ukraine ở Biển Đen có thể bị coi là tàu chở hàng quân sự, Bộ Quốc phòng Nga thông báo hôm 19/7. Các quốc gia có cờ được treo trên tàu đến các cảng của Ukraine ở Biển Đen cũng có nguy cơ bị coi là bên tham gia vào cuộc xung đột tại Ukraine và Nga sẽ coi các quốc gia này đứng về phía Kiev.
Sau cuộc không kích vào Odessa ngày 19/7, giới chức Kiev cho rằng, Moscow không chỉ muốn cắt đứt các cảng của Ukraine bằng cách chặn các tàu rời cảng. Với các cuộc tập kích tên lửa và UAV nhắm mục tiêu vào các cơ sở quan trọng của thành phố, Nga muốn phá hủy cơ sở hạ tầng cho phép Ukraine, cung cấp lương thực cho thế giới.
Ông Mykhailo Podolyak, cố vấn của Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky, mô tả các cuộc tấn công vào Odessa là một phần trong nỗ lực phối hợp của Nga nhằm ngăn chặn ngũ cốc Ukraine tiếp cận thị trường toàn cầu.
Đại sứ Ukraine tại Thổ Nhĩ Kỳ Vasyl Bodnar cho rằng, với việc đình chỉ thỏa thuận ngũ cốc, Nga sẽ “không đảm bảo an ninh” cho các tàu đi qua Biển Đen.
“Điều này có nghĩa là họ sẽ tấn công các cảng, cơ sở hạ tầng và có thể cả tàu bè,” ông Bodnar cảnh báo.
Theo ông Dmytro Barinov, Phó Giám đốc Cơ quan quản lý cảng biển Ukraine, Odessa đang ở trong tình trạng bấp bênh do các cảng chính hiện đã đóng cửa và đang bị tấn công.
“Hoạt động của các cảng biển có ý nghĩa sống còn đối với Odessa”, ông Barinov nói.