Hãng tin DW (Đức) ngày 9/11 đưa tin, Trung Quốc là căn cứ địa cho sự thống trị công nghệ của Apple trong suốt hai thập kỷ qua. Bắt đầu với iPod vào năm 2001, các nhà sản xuất theo hợp đồng Trung Quốc hiện sản xuất hơn 90% sản phẩm của gã khổng lồ công nghệ Mỹ.
Sự tăng trưởng kinh tế vượt bậc của chính Trung Quốc cũng thúc đẩy một thị trường trung lưu đang phát triển cho iPhone và các thiết bị khác của Apple, hiện chiếm 1/5 doanh thu toàn cầu của hãng.
Nhưng căng thẳng thương mại và địa chính trị, cùng với chính sách Zero-COVID của Trung Quốc, đã tác động xấu lên sự hợp tác mà tờ New York Times mô tả là "mô hình kinh doanh tốt nhất của cả hai trên thế giới" , nơi các sản phẩm được thiết kế ở Mỹ và được sản xuất với chi phí thấp hơn ở Trung Quốc.
Các đối tác sản xuất chính của Apple gần đây đã thông báo rằng họ đang chuyển một số dây chuyền sản xuất iPhone sang Ấn Độ, nhằm tận dụng chương trình ưu đãi do chính phủ của Thủ tướng Narendra Modi công bố. Động thái này sẽ nhanh chóng chứng kiến khoảng 5% điện thoại thông minh của Apple được sản xuất tại quốc gia Nam Á này, tăng so với mức 3% hiện tại.
Động thái của Pegatron Corp và Foxconn - đối tác sản xuất chính của Apple - được nhiều người coi là dấu hiệu cho thấy sự thất vọng ngày càng tăng đối với chính sách Zero-COVID của Bắc Kinh, mặc dù tỷ lệ lây nhiễm thấp và trong khi phần còn lại của thế giới đã mở cửa lại nền kinh tế của họ.
Foxconn có trụ sở chính tại Đài Loan (Trung Quốc) là đối tác sản xuất theo hợp đồng lớn nhất của Apple. Ảnh: Picture Alliance
Phong tỏa Trịnh Châu ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất iPhone
Đợt phong tỏa dịch COVID-19 mới nhất đã ảnh hưởng đặc biệt nghiêm trọng đến nhà máy chính của Foxconn ở Trịnh Châu, miền trung Trung Quốc. Nhà máy này có khoảng 200.000 nhân viên, đã phải hoạt động khép kín, sống và làm việc tại chỗ, biệt lập với cộng đồng.
Trong bối cảnh đó, Foxconn - hãng sử dụng lao động tư nhân lớn nhất Trung Quốc - đã buộc phải công bố mức thưởng để lôi kéo công nhân quay trở lại, những người đã trốn khỏi nhà máy để tránh các quy định phòng dịch nghiêm ngặt.
Apple cho biết, nhà máy Trịnh Châu đang "hoạt động với công suất giảm đáng kể" và cảnh báo khách hàng về việc phải chờ đợi lâu hơn để được nhận iPhone 14 - mẫu điện thoại thông minh mới nhất của hãng. Quý cuối cùng của năm thường là thời điểm bận rộn đối với các công ty như Foxconn khi họ tăng cường sản xuất nhằm phục vụ đợt cao điểm mua sắm cuối năm.
Công ty nghiên cứu thị trường TrendForce tuần trước cho biết, công suất hoạt động của nhà máy Trịnh Châu hiện vào khoảng 70%. Trong khi Ming-Chi Kuo - một nhà phân tích tại TF International Securities - đã viết trên Twitter vào tuần trước rằng, hơn 10% công suất sản xuất iPhone toàn cầu bị ảnh hưởng bởi đợt phong tỏa hiện tại.
Ấn Độ được hưởng lợi nhưng là bao nhiêu?
Trong một bài đăng mới vào tuần này, Ming-Chi Kuo dự đoán mức tăng trưởng theo năm của iPhone do Foxconn sản xuất tại Ấn Độ vào năm tới là 150%; đồng thời nói thêm rằng mục tiêu trung và dài hạn hiện tại là "xuất xưởng 40-45% iPhone từ Ấn Độ" .
Ivan Lam - nhà phân tích cấp cao của Counterpoint Research có trụ sở tại Hồng Kông (Trung Quốc) – cho biết, việc di dời hoạt động sản xuất của Apple sang Ấn Độ - và ở mức độ thấp hơn là Việt Nam - có thể nói là “nói dễ hơn làm” do mạng lưới hậu cần khổng lồ hỗ trợ các nhà máy Trung Quốc.
"Các chuỗi cung ứng này không chỉ được xây dựng dựa trên các nhà sản xuất mà còn cả các nhà cung cấp linh kiện. Thật không dễ dàng để sản xuất iPhone ở Ấn Độ nếu bạn không có các nhà sản xuất linh kiện gần đó. Foxconn sẽ vẫn cần vận chuyển các linh kiện đến Ấn Độ. Vì vậy, nó có thể không có giá trị về quy mô" , ông Lam nói.
Ông Lam cho biết thêm, Ấn Độ cũng sẽ mất thời gian tương tự để đào tạo chuyên môn trong việc sản xuất các mẫu điện thoại tiên tiến như iPhone. Foxconn có một lực lượng lao động được đào tạo lên tới hàng triệu người ở Trung Quốc thay vì chỉ hàng chục nghìn người ở Ấn Độ; cũng như đã đầu tư rất lớn để nâng cấp các cơ sở sản xuất ở Trung Quốc.
“Cơn bão” địa chính trị
Theo hãng tin DW, COVID-19 không phải là mối đe dọa duy nhất đối với “mối tình lâu năm” của Apple với nền kinh tế lớn nhất châu Á. Cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung kéo dài cùng với những căng thẳng xung quanh đảo Đài Loan đã khiến Apple phải suy nghĩ lại về các ưu tiên sản xuất của mình.
Tháng trước, Bộ Thương mại Mỹ đã ngăn chặn thành công thỏa thuận cung cấp linh kiện cho iPhone 14 giữa Apple và nhà sản xuất chip nhớ Trung Quốc YMTC.
Matthew Turpin - một chuyên gia về chính sách của Mỹ đối với Trung Quốc – nói: "Apple đang phát hiện ra rằng địa chính trị thúc đẩy các mô hình kinh doanh, chứ không phải ngược lại. Toàn bộ những rủi ro về chuỗi cung ứng này đang khiến họ phải thực sự cân nhắc."
Theo hãng tin Bloomberg, tăng trưởng doanh số của Apple tại Trung Quốc cũng bị ảnh hưởng bởi sự suy giảm mạnh của nền kinh tế nước này. Khi so sánh với iPhone 13, doanh số của 4 mẫu iPhone 14 mới đã giảm gần 1/3 trong 38 ngày đầu tiên có mặt trên thị trường.
Doanh số bán iPhone 14 mới của Apple tại Trung Quốc thấp hơn nhiều so với mẫu iPhone 13 trước đó. Ảnh: Getty Images
Liệu Apple có thể dựa vào kế hoạch tăng trưởng của Trung Quốc?
Theo hãng tin DW, giống như hầu hết các công ty đa quốc gia, Apple đang chờ đợi động thái tiếp theo của Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.
Bất chấp những khó khăn hiện tại, nhà phân tích Wamsi Mohan của Bank of America không mong đợi một "sự tách rời nhanh chóng" khỏi Trung Quốc của Apple.
Ông Mohan nói: "Apple vẫn là một nhà tuyển dụng gián tiếp lớn ở Trung Quốc và có mối quan hệ chặt chẽ với các cấp tỉnh, thành phố, cũng như chính quyền trung ương. Chúng tôi hy vọng Apple sẽ tiếp tục điều hướng dòng chảy Mỹ - Trung Quốc như họ đã làm rất tốt trong vài năm qua.”