Thế giới ngầm Nga bớt đi một trùm cộm cán hay "kẻ trộm sống theo luật", tuân thủ theo những luật lệ nghiêm khắc của giới giang hồ.
Aslan Usoyan là ai?
Theo tờ New York Times, Aslan Usoyan (2/1937 - 1/2013) còn được gọi là Bố già Hassan (Ded Hasan), người dân tộc Kurd Yezidi ở Gruzia, một trùm mafia Nga được biết đến "mafia uy tín nhất nước Nga" hay "kẻ trộm sống theo luật", tuân thủ theo những luật lệ nghiêm khắc của giới giang hồ Nga.
Aslan Usoyan từng ngồi bóc lịch trong tù nhiều năm dưới thời Xô Viết vì tội trộm cướp, đầu cơ và chống đối cảnh sát Gruzia, tiếp tục ở Moskva, Ural, Siberia, Uzbekistan, Krasnodar, Sochi, và một số vùng khác của Liên Xô-viết cũ.
Bố già Aslan Usoyan
Cuộc đời Usoyan gặp khốn đốn kể từ từ năm 2007 khi bị kéo vào một cuộc chiến tranh băng đảng với tên cướp Gruzia Tariel Oniani, người đang tìm cách lấy lại quyền lực ở Moskva. Một số kẻ thân cận của Usoyan đã bị giết ở Armenia Alek Minalyan, một người chịu trách nhiệm của một công ty xây dựng đang thi công một số công trình chuẩn bị cho Thế vận hội Mùa Đông 2014 ở Sochi.
Tháng 7 năm 2008, cảnh sát đã có những nỗ lực trong việc giải quyết xung đột giữa các trùm tội phạm nhưng Usoyan lại vô sự, thậm chí còn xuất hiện và trả lời phỏng vấn báo chí, coi tình trạng vô luật pháp là điều không thể chấp nhận được.
Tháng 4 năm 2010, Usoyan đã bị lực lượng an ninh Ukraina bắt giữ vì nhập cảnh bất hợp pháp bằng giấy tờ giả, nhân đây Usoyan còn bị cáo buộc kết nối với một nhóm tội phạm có tổ chức tại Armenia. Ngày 16 tháng 9 năm 2010, Usoyan đã bị bắn bởi một viên đạn cỡ nòng 9mm bởi một kẻ bắn tỉa không xác định rõ danh tính tại một trung tâm Moskva, nhưng rất may Usoyan thoát chết và ngay lập tức phe cánh Usoyan thông báo và làm lễ tang giả để che mắt, bảo đảm an toàn cho ông trùm.
Trong những năm thập niên đầu tiên thế kỷ 21, chính quyền tổng thống Obama đã đặt lệnh trừng phạt với các thành viên của tổ chức tội phạm Brothers’Circle. FBI nghi ngờ Usoyan là một trùm tội phạm hàng đầu của Nga tại Mỹ sau khi Liên bang Xô viết sụp đổ và có dính líu tới tổ chức tội phạm nói trên. Cũng theo FBI, hiện nay có khoảng 300 nhóm tội phạm Nga hoạt động xuyên quốc gia, hoạt động trên mọi lĩnh vực, trong đó Mỹ là một trong những địa bàn màu mỡ nhất.
Theo tài liệu của cảnh sát, bố già Hassan kết hôn với một phụ nữ tên là Dulshi Avdoevaia, có hai con, 1 trai Nodari và 1 gái Nuna. Con trai Nodari có thời gian đảm nhiệm chức Giám đốc hệ thống siêu thị Capital. Con dâu của Usoyan là một trong những người phụ nữ sành sỏi, sáng lập nhiều công ty lớn tại Nga và 3 người cháu trai được coi là những kẻ kế cận đầy triển vọng cho ông nội trong việc điều hành thế giới ngầm.
Chiến tích của "trùm mafia uy tín nhất của Nga"
Từ thập niên 60, Usoyan đã cầm đầu một nhóm tội phạm chuyên tổ chức hoạt động kinh doanh chợ đen trên khắp đất nước.
"Kẻ trộm sống theo luật" đã trở thành một ông trùm giàu có, lắm của nhiều tiền và uy tín trong giới mafia ở Nga. Ngày nay, băng nhóm của Usoyan vẫn là một trong những băng đảng mạnh nhất thời hậu Xô-viết mà người ta tình nghi là cháu nội của Usoyan đã kế ngôi.
Thời hoàng kim, nhờ các sòng bạc và buôn bán vũ khí, sau khi Liên Xô tan rã, Usoyan đã vươn vòi bạch tuộc ra khắp nước Nga và nhiều nơi khác trên thế giới, đồng thời là mục tiêu của nhiều băng nhóm xã hội đen khác.
 Aslan Usoyan khi bị bắt hồi tháng 4/2010 |
Theo tờ The Guardian, vài năm trước khi bị ám sát, các ông trùm trong giới mafia Nga đã gặp nhau để giải quyết bất đồng và phân chia lại lãnh địa nhưng xem ra mọi thứ chỉ bằng mặt, còn đằng sau vẫn là những cuộc chiến ngầm đẫm máu.
Nhưng sau khi Usoyan bị bắn hạ việc tranh dành lãnh địa đã nhanh chóng hoàn tất, các cuộc thanh trừng cũng giảm hẳn, điều này có thấy ảnh hưởng của Usoyan không hề nhỏ.
Usoyan từng bị tòa án Stalin, vùng Tbilisi kết án 5 năm tù giam vì tội cướp tài sản, năm 1966, bị kết án 3 năm tù giam vì tội trộm cắp nhưng cả hai lần, Usoyan đều nhanh chóng được tự do nhờ sự giúp đỡ của những ông trùm trong vùng.
Sau khi ra tù, Usoyan chỉ huy đàn em bảo kê và thu tiền bất chính từ doanh nghiệp. Bất kì công ty, tập đoàn nào phản đối đều bị Usoyan kéo quân tới đập phá và đe dọa. Usoyan ưa bạo lực nên sẵn sàng sai đàn em tấn công bất kì ai phản kháng.
Sau khi đủ lông cánh, Usoyan đã tách ra hoạt động độc lập và phải mất hơn 1 thập kỷ mới xây dựng được đế chế riêng. Vào giữa thập niên 90 thế kỷ trước, thời gian diễn ra một cuộc xung đột đẫm máu giữa các băng nhóm tội phạm tại Nga, dẫn đến sự ra đời và nổi lên của giới mafia Gruzia, còn những băng nhóm người Slavic xưa hùng mạnh nay đã mất ngôi.
 "Kẻ trộm sống theo luật" Usoyan thu được bộn tiền nhờ bảo kê và buôn bán vũ khí |
Cũng trong thời gian nói trên Usoyan đã tuyên chiến với băng đảng có tên Rudick Baku do một trùm người Armenia, Rudolf Oganov đứng đầu nhằm chiếm quyền bảo kê các doanh nghiệp trong vùng Krasnodar.
Cuộc chiến kết thúc bằng cái chết của Oganov hồi tháng 2/1999 tại một quán cà phê ven đường ở Moscow bằng hơn 40 viên đạn. Usoyan đã đánh bại những ông trùm da trắng và tiếp đó là những băng đảng lớn khác.
Sang những năm đầu tiên của thế kỷ 21, Usoyan chính thức tuyên chiến với một gia tộc mafia khác, đứng đầu là Tariel Oniani hay còn được gọi là Tarot bởi Usoyan muốn duy trì quyền quản lý khu vực Lasha Rustav nhưng gia tộc Oniani cũng không phải vừa và dẫn đến nhiều vụ thanh trừng đẫm máu khác.
Cuộc đụng độ giữa hai nhóm băng đảng này đã làm nhiều người chết, trong đó có Vyacheslav Kirillovich Ivankov, biệt danh “người lùn Phù tang” người từng đứng ra hòa giải với Usoyan nhưng bị cảnh sát ngăn chặn, đáng tiếc, con người “vận động hành lang” đầy tiềm năng này lại bị một tay bắn tỉa siêu hạng hạ sát ngày 28/7/2009, và qua đời đau khổ vì vết thương ở ổ bụng nhiễm trùng.
Cách thức tiến hành vụ ám sát này rất giống với vụ bắn Usoyan. Cảnh sát Moskva gọi đây là cách thức thanh trùng “rất Nga”, Ivankov thường xuyên thay đổi các thói quen đi lại, sinh hoạt bên trong tổ chức của Aslan Usoyan. Từ đây, cuộc xung đột giữa gia tộc Usoyan và Oniani vẫn chưa kết thúc.
 Usoyan (trái) và Tariel Oniani |
Đầu tháng 2/5/2008, Usoyan triệu tập một cuộc họp gồm những ông trùm khét tiếng nhất trong thế giới tội phạm để thảo luận về các vấn đề kiểm soát hoạt động thu phí kinh doanh trong Thế vận hội 2014 tại Sochi. Dù tranh cãi nhưng các ông trùm đã nhất trí ủy thác cho bố già Hassan kiểm soát hoạt động này bởi lý do chính là Krasnodar vốn được coi vùng đất của Bố già Hassan từ những năm 1990.
Hãng tin RT của Nga cho biết, các băng nhóm muốn diệt trừ Usoyan vì ông ta sở hữu khối bất động sản đắc địa ở Sochi. Ngoài ra, Usoyan còn nắm trong tay nhiều công ty lớn tranh giành quyền đấu thầu tại thành phố đăng cai thế vận hội lớn nhất thế giới. Đây đích thực là mỏ vàng mà không tổ chức tội phạm nào dễ dàng bỏ qua.
Ai đứng sau cái chết của Aslan Usoyan?
Nhà hàng Dvor Karetny nổi tiếng nhất thủ đô Moscow, cách Kremlin chừng 2 km, điểm đến ăn chơi của giới nhà giàu, tài phiệt Nga. Nhưng chính nơi đây lại là địa điểm để giới mafia thanh trừng lẫn nhau.
Đó là buổi sáng đầu xuân năm 2013, một người đàn ông cao tuổi, lùn béo bước nhanh khỏi nhà hàng, trong khi đi nhanh về phía chiếc xe chờ sẵn thì bỗng dưng một tiếng nổ đanh gọn chắc nịch phát ra, người đàn ông gục ngã. Dù đã được đưa đi viện cấp cứu ngay nhưng không thể qua khỏi, đó chính là ông trùm tiếng, Aslan Usoyan.
Aslan Usoyan bị bắn vào đầu bởi một tay bắn tỉa ngồi trên tầng thứ sáu của một căn hộ chung cư liền kề sau khi rời khỏi một nhà hàng phục vụ.
 Nhà hàng Dvor Karetny nơi bố già Usoyan bị bắn chết |
Bất chấp những nỗ lực của các vệ sĩ cùng xe cứu thương, Usoyan đã chết trên đường đến bệnh viện. Gia đình quyết định đưa xác về chôn cất tại Tbilisi, nhưng sân bay quốc tế Tbilisi từ chối cho chiếc máy bay hạ cánh. Cái chết của Usoyan được cho là “giọt nước tràn ly” trong giới tội phạm lên cao, nhất là trong bối cảnh chuẩn bị cho TVH 2014, sự kiện được cho là rất hấp dẫn, có thể mang lại những khoản lợi nhuận kếch xù cho mafia.
Cái chết của Usoyan khiến các băng đảng nhanh chóng ngoi lên và tìm quyền kiểm soát đế chế của Usoyan ở Moscow và Sochi. Sau cái chết của Usoyan, nhiều kẻ thân tín khác của bố già cũng chết theo.
Một diễn biến đáng quan tâm, vào ngày đầu tháng 2/2013, Rovshan Dzhaniyev, một tên tội phạm gốc Azerbaijan, được cho là bị bắn chết ở thành phố Istanbul, Thổ Nhĩ Kỳ được dư luận tình nghi là thủ phạm chính trong vụ ám sát ông trùm Usoyan.
Tuy nhiên, cảnh sát lại khẳng định trên tờ Moscow Times rằng chính Dzhaniyev đã ra tay giết hại Usoyan và bị thủ tiêu, thông tin này chỉ đúng một nửa, nửa còn lại, thì Dzhaniyev không hề bị bắn chết mà chỉ tung tin đồn để tránh bị trừ khử.
Để thay lời kết, các thám tử tư tin rằng vụ ám sát bố già Hassan hồi tháng Giêng 2013 là do bàn tay của Oniani, nhưng cũng có nguồn tin, các vụ trừ khử những ông trùm mafia Nga hậu Xô-viết, kể cả Bố già Usoyan đều có bàn tay của chính quyền nhằm bảo toàn an ninh cho xã hội.
 Đã hơn 4 năm trôi qua kể từ ngày Usoyan bị bắn hạ dư luận vẫn chưa rõ ai là thủ phạm |